کرمان
دنیای جدید پیش‌روی کرمان
حالا که طبیعت با کرمان مهربان نبوده، مدیران استان در پی مسیری تازه برای جذب گردشگران می‌گردند
ستاره حجتی/خبرنگار
مدت‌هاست نام کرمان با مشکلاتی مانند خشکسالی برده می‌شد. سرزمینی که نام مشاهیر بزرگ هنر، ادب و فرهنگ را طی سال‌ها به دوش کشیده، این روزها و سال‌ها بیشترین خبرها از خشکی و محرومیت را به خود اختصاص داده است.
کمتر ایرانی شعردوستی است که نام خواجوی کرمانی را نشنیده باشد و کمتر طالب هنر ایرانی است که حسن شاهرخی، طراح فرش بزرگ کرمان را نشناسد. کسی که قرن‌ها پیش رنگ، نقش و طرح را چنان به هم آمیخته بود که هنوز هم طرح قالی کرمان را زبان‌زد نگه داشته است. اما این روزها، کرمان چهره‌ای دیگر دارد. چهره‌ای که دور از رنگ و زیبایی در سیمایی کرد و قهوه‌ای، پریشان به نظر می‌رسد. هنوز هم که هنوز است، اما شهروندان کرمانی از روزگار شکوه کرمان حرف می‌زنند.
شکوهی که چنان در یاد و خاطره جمعی کرمان مانده که حتی بر خاطره قحطی‌ها و قتل عام‌های تاریخی هم سایه انداخته است. هیچ‌کس نمی‌داند. اگرچه شاید روزگار برای این استان هم سخت گرفت و یک‌باره زلزله‌ای مهیب دست به تاراج داشته‌های فرهنگی آن‌ها زد و بزرگترین اثر هنری و معماری آن ارگ بم را به تلی از خاک بدل کرد. اثری که نه فقط فخر ایران بلکه مباهات ایران بود. این بار اما به نظر برنامه‌های جدیدی برای کرمان دردست تدوین است. حالا که طبیعت، آفتاب، باد و باران با سرزمین هنر و تاریخ مهربان نبوده است، مدیران این استان در پی مسیری تازه می‌گردند. مسیری که سرپرست استانداری کرمان آن را گردشگری معرفی می‌کند و معتقد است این استان ظرفیت تبدیل شدن به پایلوت هنر و گردشگری هنری را دارد.
ایجاد 7 خانه موزه هنری
محمد جواد فدایی از رایزنی‌ها با وزارت فرهنگوارشاد اسلامی و شخص وزیر برای ایجاد زیرساخت‌های مورد نیاز خبر می‌دهد و به همشهری می‌گوید: طی 2 ماه آینده برنامه زمان‌بندی فعالیت‌های مورد نظر برای تحقق این موضوع انجام می‌شود. از جمله این اقدامات برنامه‌ریزی برای ایجاد 7 خانه موزه هنری و ارسال آن برای وزارت‌خانه است.
وی می‌افزاید: در نشستی با وزیر فرهنگوارشاد اسلامی قرار شد برای جشنواره موسیقی فجر در بخش‌های سنتی، کلاسیک، نواحی، پاپ و بین‌المللی برنامه‌ریزی شود. با توجه به اینکه این جشنواره از 24 تا 30 بهمن برگزار می‌شود، قرار شد کرمان حضوری فعال در برگزاری آن داشته باشد. همچنین قرار است ارکستر سمفونیک در زمان جشنواره موسیقی فجر هم حداقل یک اجرا در استان کرمان داشته باشد. پیشنهاد قرار گرفتن اجرای اپرای عروسکی منظومه‌های خواجوی کرمانی هم دردستور کار کرمان است و وزارت فرهنگوارشاد اسلامی اعلام کرده آمادگی آموزش و اجرای این برنامه را دارد.
فدایی ادامه می‌دهد: همچنین قرار است آثار موزه صنعتی مرمت و درباره ایمنی موزه‌های کرمان و استفاده از بناهای میراثی و فرهنگی برای کاربردهای خاص مورد نظر، پیگیری شود که در این باره بهتر است اجرای هر خانه‌موزه به عهده افراد یا موسسه‌های مالی گذاشته شود تا کار سریع‌تر پیش رود. با این روش هنرمندان کرمانی بهتر و بیشتر می‌توانند به ارائه هنر بپردازند. همچنین قرار شد گروه‌های مرمت شناسایی و فعالیت‌های اجرایی از بعد از ماه صفر آغاز شود.
آیا اقتصاد هنر در کرمان پویاست؟
با این وجود مصطفی مکری، یکی از هنرمندان جوان نمایش کرمان می‌گوید: اگر قرار باشد هنر کرمان زمینه‌ای برای توسعه گردشگری باشد، نمی‌توان به برنامه‌های زمانی خاص اکتفا کرد.
او با بیان اینکه مشکلات در زمینه‌های ساختاری و زیرساختی در هنر استان بسیار زیاد است و باید در ابتدا آن‌ها را رفع کرد، می‌افزاید: هیچ‌کس نمی‌تواند ظرفیت هنر کرمان و اینکه استفاده از آن می‌تواند زمینه توسعه اقتصادی را فراهم کند را نادیده بگیرد، اما در گام نخست باید دید آیا اقتصاد هنر در کرمان پویاست؟
مکری با بیان اینکه توان هنری به معنای توان انسان‌های هنرمند و فعالان این حوزه است، ادامه می‌دهد: نگاهی آماری به وام‌های توسعه اشتغال استان نشان می‌دهد کمترین سهم ممکن برای بخش فرهنگ در نظر گرفته شده است. یعنی پایه نگاه دولت برتوسعه فرهنگی نبوده و طبیعی است امروز با چالش‌های زیادی برای بهره‌برداری اقتصادی از آن مواجه باشد، زیرا سرمایه‌گذاری در آن انجام نداده است.
مکری با بیان اینکه بسیاری از مراکز هنری مانند آموزشگاه‌ها، فرهنگ‌خانه‌ها و غیره می‌توانستند مراکز اشتغال باشند و هنرمندان قابل تربیت کنند، تصریح می‌کند: با این وجود امروز شاخص‌ترین هنرمندان ما به سمت پایتخت می‌‌روند. اینکه کرمان تاریخی از هنر و فرهنگ دارد برای آموزش کافی نیست. ریالی نه در سبد دولت برای هنر بوده است و نه اکنون در سبد خانواده ها ایرانی. قرار است این توسعه بر چه مبنایی شکل بگیرد؟ چه ارائه بدهیم که گردشگران ریزگرد و جاده‌های بد، خطرناک و بدی آب‌و‌هوا و کیفیت پایین مراکز اقامتی را به جان بخرند و برای تماشا بیایند؟
یک تیر و سه نشان
اما احسان خواجه‌ای، جامعه‌شناسی که بر توسعه جوامع محلی و مناطق کمتر برخوردار ایران مطالعه می‌کند، معتقد است سرپرست استانداری کرمان بر نکته قابل‌توجهی تمرکز کرده است. او می‌گوید: اگر دولت بتواند این طرح را در کرمان در کنار توسعه زیرساختی‌اش و همچنین حل بحران‌های اساسی محقق کند یا یک تیر 3 نشان زده است، دستاوردهایی بیش از انتظار نصیبش خواهد شد.
او با بیان اینکه تلطیف فضای اجتماعی به نفع کاهش خشونت و افسردگی‌های ناشی از فشار اقتصادی، همچنین احیا و تحکیم هویت محلی از دستاوردهای بزرگ این مسیر خواهد بود، ادامه می‌دهد: با این وجود همان‌طور که می‌دانید نیمه جنوبی کشور با بحران‌های زیادی روبه روست که جامعه محلی را به مهاجرت گسترده سوق داده. گذر از این مسائل کار آسانی نیست. کمبودهای ساختاری که طی چند دهه وجود دارد را هم اضافه کنید.
خواجه‌ای با بیان اینکه در ایران کمتر تجربه اقتصادی هنر و زمینه‌های فرهنگی مورد آزمون قرار گرفته است، می‌افزاید: دریک نمونه جالب در گلستان جشنواره کوچک اقوام به جشنواره‌ای بین‌المللی تبدیل شد که هم برای آن استان دستاورد اقتصادی دارد و هم نتایج فرهنگی. شاید این الگو بتواند مانند یک درس آموخته برای کرمام عمل کند، اما تحلیل بر آنچه مد نظر مدیر ارشد دولت در کرمان است باید بر اساس جزئیاتی باشد که بعدها می‌بینیم.
وی با اظهار امیدواری از این که هنر بتواند در یک نقطه از ایران درآمدزایی کند، تاکید می کند: اگر از خلاقیت نیروی جوان و جامعه نخبگان هم استفاده شود، کرمان موفق می‌شود.
