نگاه
راهی برای انتخاب نیست
امیرعباس نخعی | روزنامه‌نگار
چندی پیش مقاله‌ای می‌خواندم از دکترمحمود سریع‌القلم که در بخشی از آن نوشته بود 10کشور برتر دنیا در نوآوری در 5نوع آزادی سرآمد هستند. در میان آزادی‌های نام برده‌شده حتی پیش از آزادی بیان، «آزادی ارتباطات» بود. در اینکه در جهان نوین میان آزادی ارتباطات و نوآوری رابطه مستقیم وجود دارد، تردیدی نیست؛ تردید آنجاست که چرا برخی از آزادی ارتباطات گریزانند و نوعی نگرانی و بیم از آن دارند. متأسفانه یا خوشبختانه آزادی ارتباطات رابطه تنگاتنگی با شفافیت دارد و شاید همین ایجاد شفافیت برای برخی خوشایند نباشد. دنیای درهم‌تنیده امروز راهی برای انتخاب نگذاشته است. برخی از شرایط جهانی‌شدن بدون انتخاب بر ما تحمیل می‌شود و چاره‌ای جز پذیرش آن نیست. اگر زمانی برای حفاظت از خود می‌توانستیم دیواری به دور خود بکشیم امروزه دیگر این دیوارها تنها نمادی برای بازدید و ثبت جهانی شدن هستند و یا همانند دیوار چین توریست‌ها را بر بلندای خود به تماشا فرامی‌خوانند.
از همین‌رو گریزی از پذیرش شفافیت و تکیه بر ارتباطات و برداشتن گام‌های بلند‌تر بعدی برای تشکیل جامعه‌ای و کشوری بر پایه دیجیتال نیست. هرچه پیش می‌رویم حتی مفهوم حاکمیت نیز در این چارچوب دچار تغییرات بنیادین خواهد شد.
به یاد دارم چندی پیش آذری جهرمی وزیر ارتباطات در یکی از سخنرانی‌هایش گفت: «مفهوم مهمی که در دل تحول دیجیتال شکل گرفته این است که در آینده‌ای نه‌چندان دور حاکمیت کشورها با حاکمیت شرکت‌های بزرگ فناوری اطلاعات جایگزین می‌شود و قواعد حقوقی حاکم بر سرویس‌های فناوری اطلاعات جای قوانین داخلی را می‌گیرد.»
مهم نیست که با چنین روزی چه میزان فاصله داریم؛ مهم آن است که بدانیم خواسته یا ناخواسته به آن خواهیم رسید و مقاومت در برابر آن حاصلی ندارد. حتی باید به این درک برسیم که رسیدن به چنین روزی گام بلندی در ارتقای سلامت و پیشرفت هر کشوری است. کسانی که همواره از هر پدیده تازه و نو گریزانند و یا اصولا مسئولانی که در فضای گل‌آلود موفق‌ترند حتما مقاومت خواهند کرد اما این شرایط خود را نه بر ما بلکه بر دنیا تحمیل خواهد کرد؛ چنان‌که فضای مجازی و استفاده از آن و شرایطش خود را تحمیل می‌کند. بنابراین باید فرصت‌های دنیای تازه را بشناسیم به تهدیدات آن وقعی ننهیم و برای آن آماده فرصت‌سازی باشیم.
گریز از تازه‌ها ما را از پای خواهد انداخت؛ چراکه هرچه بگریزیم آنها شتابان‌تر خواهند آمد و هرچه فرصت‌سازی کنیم پیش‌تر از آن خواهیم رفت. این فرصت‌ها نه‌تنها فرصت‌های سیاسی بلکه فرصت‌های اقتصادی است، اگر نتوانیم خود را به‌روزرسانی کنیم در عرصه بازارهای اقتصادی دیجیتال فرصت‌هایمان را واگذار می‌کنیم و در این راه حتی یک روز دیر‌تر اقدام کردن یعنی فروختن فرصت‌های مردم به دیگران. امید است مسئولان با درک شرایط کنونی (که دیگر درک آن چندان هم مشکل نیست) آماده پا نهادن به شرایط تازه جهانی باشند.
