187 محیط‌بان گیلانی در برابر 65 هزار سلاح شکاری سیار

 فرشته رضایی| رشت-خبرنگار:


همزمان با شروع فصل سرما و ورد پرندگان مهاجر به گیلان، بسیاری از افراد بومی و محلی بنا به شغل یا علاقه خود اقدام به شکار پرندگان در مناطق مختلف نظیر آب‌بندان‌ها یا تالاب‌ها می‌کنند. 
هنوز شکار کاملا ممنوع نشده و در هیچ جای دنیا مکانیزمی برای ممنوعیت شکار وجود ندارد، اما همه تلاش و تاکید متولیان حوزه حفاظت محیط‌زیست و فعالان و دوستداران آن است تا افرادی که دارای سلاح شکاری مجاز هستند اقدام به شکار در اندازه‌ای کنند که در قانون برایشان مشخص شده است؛ موضوعی که کمتر رعایت می‌شود و اگر تداوم تلاش محیطبانان نبود، از گونه‌های نادر فعلی نظیر برخی غازسانان و مرغابی‌سانان نیز خبری نبود. همچنان که آخرین درنا سال گذشته پا به گیلان نهاد و تیر یک شکارچی کافی است تا نسل‌های باارزش و نهایی پرندگان از بین برود. 

طبق آمارهای سازمان حفاظت محیط‌زیست استان سالانه به طور میانگین 150 تا 200 هزار پرنده مهاجر و آبزی پهنه‌های آبی گیلان را برای زمستان‌گذرانی انتخاب می‌کنند که حدود 20 گونه از این پرندگان، نادر و کمیاب هستند.
 تالاب بین‌المللی انزلی، پارک ملی بوجاق کیاشهر، تالاب امیرکلایه لاهیجان و تالاب کیاکلایه لنگرود از مناطق حفاظت شده محیط زیستی در استان هستند که بیشترین تعداد پرندگان مهاجر را پذیرا هستند.

سال گذشته براساس آمار سازمان حفاظت محیط‌زیست استان در حدود 270 هزار پرنده مهاجر وارد تالاب‌ها و آب‌بندان‌های استان شدند. در حال حاضر نیز اردک نوک‌پهن و خوتکا به عنوان پیش‌قراول‌ها وارد گیلان شده‌اند و تا اوایل دی ماه سایر پرندگان مهاجر از سرزمین‌های شمالی روسیه و اروپا وارد مناطق حفاظت‌شده گیلان می‌شوند. 

 با این همه در سال‌های اخیر وضعیت شکار پرندگان به شکل بهتری کنترل و پایش می‌شود. وجود بیماری‌هایی نظیر آنفلوآنزای پرندگان و حتی مشکلات اقتصادی بر کاهش خرید این پرندگان تاثیر داشته است. هر چند که به صورت بومی اغلب گیلانی‌ها به استفاده از گوشت پرندگان تمایل دارند، اما تاکنون چقدر برای برخورد با متخلفان و شکارچیان غیرمجاز اقدام شده است؟ در این رابطه گزارشی تهیه کرده‌ایم که در ادامه می‌خوانید.


کشف و ضبط 20 قبضه سلاح غیرمجاز

فرمانده یگان حفاظت محیط‌زیست گیلان در خصوص برخورد با شکارچیان غیرمجاز گفت: 180 محیط‌بان در 19 پاسگاه و مناطق چهارگانه محیط‌زیست در حال حفظ و حراست از عرصه‌های طبیعی و صیدهای غیرمجاز پرندگان و ماهی هستند. 
«ساسان اکبری‌پور» ادامه داد: امسال فعلا مجوز شکار برای شکارچیان مجاز صادر نشده است، اما به زودی این مجوز صادر و همراه با دفترچه‌های آموزش و صید مجاز به شکارچیان اعلام خواهد شد. در حال حاضر امسال 20 قبضه اسلحه غیرمجاز را در گیلان کشف و ضبط کردیم و برای صدور مجوزهای جدید به افرادی که سابقه تخلف نداشته باشند مجوز می‌دهیم. 
وی در ادامه افزود: سال گذشته حدود 200 قبضه سلاح شکاری غیر مجاز توسط یگان کشف و ضبط شد و متخلفان به دستگاه قضایی ارجاع شدند. محیط‌زیست متعلق به همه مردم است و همه باید از آن محافظت کنند اما با توجه به افزایش ورود گردشگران و ورود آنان به مناطق بکر آسیب به محیط‌زیست یا صدمه به پرندگان بیشتر شده است. حتی جز شکار غیرمجاز پرندگان معضلاتی همچون تالاب‌خواری و... را هم داریم اما اگر روند به همین شکل پیش برود آسیب آن به خود ما بر می‌گردد.


تعداد کم محیط‌بانان در گیلان

فرمانده یگان حفاظت محیط‌زیست گیلان در خصوص تداوم برنامه‌هایی همچون تحویل تفنگ و... که در سال‌های گذشته اجرا می‌شد، بیان کرد: به شخصه چنین برنامه‌هایی را اثربخش نمی‌دانم. چون شکارچیانی که اقدام به شکستن تفنگ‌های قدیم خود می‌کردند، بعد از مدتی پشیمان شده و مجددا از ما تقاضای مجوز برای سلاح می‌کردند. چیزی که وجود دارد گرایش برخی به شکار است. کما این‌که برخی تفنگ هم دارند اما اقدام به شکار نمی‌کنند. نمی‌توان شکار را به طور کلی نفی و کنسل کرد، اما تلاش می‌کنیم که با اقداماتی شکار را کنترل و از آسیب به گونه‌های نادر که 20گونه هستند جلوگیری کنیم. در واقع وقتی در قانون اعلام شده فقط روزی 6 قطعه شکار شود یا در نقاط مشخصی شکار کنند باید رعایت شود و نباید شکارچیان به نسل‌کشی پرندگان مهاجر بپرازند. 

وی در مورد اینکه کنترل‌ها و نیز بیماری‌هایی نظیر آنفلوانزای پرندگان چقدر تاثیر در کاهش شکار داشته است، اظهار کرد: اگر چه در این زمینه مدام اطلاع‌رسانی می‌شود اما چون گیلانی‌ها از دیرباز به خوردن گوشت پرندگان که لذیذتر است، علاقه داشتند نمی‌توان گفت به خرید و مصرف آن گرایش ندارند یا تمایلشان کم شده است. 

اکبری پور در خصوص تعداد نیروهای محیط‌بان گفت: هم‌اکنون در کل کشور نیاز به 8500 محیط‌بان است اما در کل 3 هزار نیرو وجود دارد. همین را به گیلان هم تعمیم دهید. ما از آستارا تا چابکسر 65000 سلاح شکار مجاز داریم و حساب کنید در مقابل این تعداد افراد و بیشتر 187 نفر محیط‌بان وجود دارد. البته در سال‌های اخیر نیروی انتظامی و حتی نیروهای بسیج هم به ما کمک کردند اما به هر حال این نیروها نیاز به آموزش دارند و اگر تعداد محیط‌بانان افزایش یابد خیلی بهتر است. 


زیستگاه‌های تالابی وضعیت مطلوبی ندارند 

در ادامه یکی از فعالان محیط‌زیست گیلان در مورد ورود پرندگان مهاجر به گیلان توضیح داد: همزمان با شروع فصل سرما تعداد قابل توجهی از پرندگان مهاجر به گیلان وارد شدند. آمار کلی منتشر شده از سوی حفاظت محیط‌زیست گیلان بیانگر افزایش حضور پرندگان مهاجر نسبت به سال‌های پیشین بوده است. هرچند به دلیل فعالیت ویروس آنفلوانزای فوق حاد پرندگان با سویه H5N6 تلفاتی را در سال گذشته شاهد بودیم اما در مجموع تعداد پرندگان مهاجر به متغیر سرمای هوا در عرض‌های شمالی وابسته است که می‌توان گفت در سال گذشته افزایش داشته است.

«ماهان مه‌رو» بیان کرد: زیستگاه‌های تالابی گیلان به دلیل صید و شکار و تخریب و رسوب‌گذاری وضعیت مساعدی ندارند با این وجود نسبت به سایر تالاب‌های مرکزی و جنوبی کشور که خشک و یا در شرف نابودی کامل هستند، از وضعیت بهتری برخوردارند. همین کاهش زیستگاه‌ها در سایر نقاط منجر به افزایش ورود پرندگان در زیستگاه‌های مطلوب‌تر باقیمانده از جمله در گیلان می‌شود. با افزایش جمعیت در یک زیستگاه توان اکولوژیک آن برای تامین آب و غذا کاهش یافته و مطلوبیت زیستگاهی نیز متعاقب آن کاهش خواهد یافت. به طور مثال در تالابی که با وسعت 100 هکتار، توانایی پاسخگویی به نیازهای 30 هزار پرنده نیست. 
وی ادامه داد: با از بین رفتن سایر زیستگاه‌ها و ورود جمعیتی 2برابر ظرفیت، شاهد کاهش منابع غذایی و کیفیت آب خواهیم بود. بنابراین در اینجا ضروری است که اقدامات حفاظتی برای تامین امنیت و تغذیه پرندگان فراهم شود. در واقع ما نه تنها باید جلوی شکار بی‌رویه را بگیریم بلکه برای تغذیه این پرندگان هم فکری اساسی کنیم.

مه‌رو گفت: به طور کلی با توجه به تغییرات اقلیمی و تخریب‌هایی که در کشور روی مناطق حضور پرندگان صورت گرفته فشار بیشتری را در آینده به تالاب‌های باقیمانده در کشور شاهد خواهیم بود. در صورت استفاده از زمان و برنامه‌‌ریزی مناسب و استفاده از کلیه ابزارها و امکانات می‌توان ضمن حفاظت از زیستگاه‌های موجود و بالا بردن توان پاسخگویی آنها به نیاز‌های پرندگان (آب، غذا، پناه، امنیت) سایر تالاب‌ها و مناطق حضور پرندگان را که دچار آسیب شده‌اند، ترمیم کرد.


انواع پرندگان مهاجر در گیلان

پرندگان به طور کلی به سه دسته آبزی، کنار آبزی و خشکی‌زی تقسیم می‌شوند. پرندگان غواص نظیر اردک‌های سرحنایی، تاجدار، چشم طلایی، سر سفید، بلوطی، سیاه کاکل و سر سیاه، کشیم‌ها، باکلان‌ها و پرندگان آب‌چر نظیر اردک سر سبز، خوتکا، فیلوش، گیلار، تنجه، ارده‌ای و نوک‌پهن هستند.