گردش به راست برزیل

محمدامین خرمی/ خبرنگار
مردم برزیل در مخالفت با بحران اقتصادی، فساد مالی، فقر، افزایش جرم و جنایت و رسوایی پی‌در‌پی سیاستمداران به بیش از 2دهه حکومت چپ‌ها در این کشور پایان دادند و به راست‌های افراطی «آری» گفتند.

برزیلی‌ها دیروز در دور دوم انتخابات ریاست‌جمهوری به پای صندوق‌های رأی رفتند تا از میان «ژایر بالسانورو» نامزد حزب سوسیال‌لیبرال و فرناندو حداد شهردار پیشین سائوپائولو و نامزد حزب کارگر یکی را انتخاب کنند. نتایج اولیه از پیروزی بالسانوروی راست‌گرا بر حداد چپ‌گرا با کسب حدود 60درصد از آرا حکایت دارد تا بزرگ‌ترین کشور آمریکای لاتین نیز به دامن راست‌های افراطی پرتاب شود.

مردم برزیل سال‌هاست با بحران‌های اقتصادی، سیاسی و اجتماعی روزگار می‌گذرانند و اکنون دلسردی آنها از سیاستمدارانی که بیش از 2دهه قدرت را در این کشور به‌دست داشته‌اند باعث شده به سمت شعارهای پوپولیستی نامزد راست‌گرای حزب سوسیال‌لیبرال برزیل متمایل شوند؛ فردی که با وعده مبارزه با «فساد سیاستمداران» توانسته مردم را با خود همراه کند.
فضای سیاسی برزیل دست‌کم طی سال‌های اخیر با فساد گسترده در هم آمیخته بوده است. لولا داسیلوا از حزب کارگر بین سال‌های 2003 تا 2011 رئیس‌جمهور بود. او اکنون به جرم فساد مالی در زندان به سر می‌برد. هم‌حزبی و جانشین او یعنی خانم دیلما روسف نیز 2سال پیش به جرم سوءاستفاده از قدرت و فساد مالی از قدرت برکنار شد. برکناری روسف باعث به قدرت رسیدن معاون او یعنی میشل تمر شد. او نیز طی ماه‌های آخر حضورش در قدرت به‌دلیل دریافت رشوه تحت تعقیب قرار داشته است. در چنین شرایطی، ژایر بالسانورو توانست با وعده اعاده نظم و قانون قدرت را به‌دست بگیرد. بالسانورو که در طول تبلیغات انتخاباتی‌اش دائما از «روزگار خوب برزیل» در دوران حکومت نظامیان بین سال‌های 1964 تا 1985 گفته، معتقد است برای عبور از شرایط کنونی باید مشت آهنین به‌کار برد.تأکید ژایر بالسانورو بر ضرورت استفاده از زور برای کنترل فساد در برزیل یادآور سخنان رودریگو دوترته، رئیس‌جمهور فیلیپین است که طی 2سال حضورش در قدرت ترجیح داده با استفاده از زور حداکثری نظم و قانون را در این کشور برقرار کند. در مسیر برخورد دوترته با فساد و مبارزه با مواد‌مخدر، صدها نفر در فیلیپین به‌دست نیروهای امنیتی کشته شده‌اند. بالسانورو نیز پیش از انتخابات در جایی گفته بود که بزرگ‌ترین اشتباه دیکتاتورهای برزیل این بود که فعالان چپ‌گرا را به جای کشتن، شکنجه می‌دادند.

اما سخنان و وعده‌های نامزد پیروز انتخابات برزیل، برای همه یادآور سخنان دونالد ترامپ در آمریکا بوده است. او همچون ترامپ، بخش عمده تبلیغاتش را از طریق شبکه‌های اجتماعی پیش برده است، دائما سخنان نژادپرستانه به زبان می‌آورد و در سخنانش علیه رقبا پی‌درپی اهانت‌آمیز سخن می‌گوید. او همچنین متهم به توهین‌های جنسی به زنان است. همه اینها باعث شده که نامزد راست‌های افراطی برزیل به «ترامپ برزیل» معروف شود.


برزیل پس از انتخاب
ترامپ برزیل با وجود همه مخالفت‌ها با رأی مردم این کشور اکنون در قدرت است. او اعلام کرده برای پایان دادن به میزان بالای جرم و جنایت در برزیل قصد دارد قوانین مربوط به حمل سلاح را تسهیل کند و اعدام را بازگرداند. این 2وعده برای مردمی که در کشورشان سالانه بیش از 64هزار خودکشی به ثبت می‌رسد، امیدبخش است تا شاید بتوانند از شر فساد و فقر و مشکلات روانی ناشی از آنها خلاص شوند. بالسانورو که سابقا افسر ارتش بوده، راهکار خود برای عبور از این وضعیت را حضور نظامیان در قدرت اعلام کرده است. بنابراین پیش‌بینی می‌شود پس از چندین دهه نظامیان بار دیگر وارد کابینه دولت برزیل شوند. قدرت‌گیری دوباره نظامیان در برزیل باعث نگرانی بسیاری از مخالفان بالسانورو شده است؛ چراکه برزیلی‌ها از 2دهه حکومت نظامیان بر کشورشان خاطرات تلخی به یاد دارند.

فارغ از این، بالسانورو سابقه‌ای طولانی در توهین به زنان و اقلیت‌ها دارد. سیاهپوستان و بومیان برزیل اکنون نگران وضعیت خود هستند. بالسانورو 2سال پیش به‌دلیل سخنان نژادپرستانه علیه آفریقایی‌تباران برزیل به دادگاه فراخوانده شد اما در نهایت دادگاه او را تبرئه کرد. رفتارهای افراطی بالسانورو در تقابل با اقلیت‌ها باعث شد که روزنامه گاردین حدود 6‌ماه پیش همزمان با آغاز رقابت‌های انتخاباتی، با انتشار یادداشتی درباره به قدرت رسیدن او هشدار دهد و بنویسد: «این راست افراطی، بسیار بدتر از ترامپ است.» ژایر بالسانورو 63ساله توانسته با زیرکی با تکیه بر نارضایتی عمومی از سیاستمداران حاضر در قدرت، خود را فردی خارج از قدرت معرفی کند که اکنون برای نجات برزیل به میدان آمده است. اما واقعیت این است که او خود طی 26سال گذشته دائما عضو کنگره برزیل بوده و جزو افراد شریک در قدرت محسوب می‌شد. برزیل و جمعیت 200میلیون نفری‌اش در قلب آمریکای لاتین، برای راست‌های افراطی که طی سال‌های اخیر در گوشه‌گوشه جهان سر برآورده‌اند، آزمون تازه‌ای خواهد بود.