دوئل مدیریت بحران و هواشناسی

سیدعلیرضا شریفی| اهواز- خبرنگار:


15 سال است که خوزستان با پدیده ریزگردها مواجه است اما در این سال‌ها مسئولان استان هنوز به نظر واحدی برای تعطیل کردن مدارس و ادارات در روزهای غبارآلود نرسیده‌اند.

دوشنبه هفته‌ گذشته وقوع ریزگردها در خوزستان باز هم مسئولان را سردرگم کرد و باعث شد برای تعطیل کردن مدارس و ادارات دیر تصمیم بگیرند. در این میان، بسیاری از والدین خودشان وارد عمل شدند و به فرزندانشان اجازه رفتن به مدرسه را ندادند.
 اما تعداد دیگری از دانش‌آموزان در اوج گرد و غبار راهی مدرسه شدند و وقتی شنیدند مدرسه تعطیل شده‌ است، به خانه‌های خود بازگشتند. مسئولان علت سردرگمی خود و تاخیر در تصمیم‌گیری را خراب بودن تجهیزات اداره‌کل هواشناسی استان و پیش‌بینی اشتباه یا همراه با تاخیر این اداره‌کل اعلام کردند.

چند روز بعد، یعنی جمعه 27 مهر، مدیریت بحران استانداری با صدور اطلاعیه‌ای اعلام کرد که مدارس ابتدایی و مهدهای کودک 10 شهرستان خوزستان در روز شنبه 28 مهر به دلیل ورود توده گرد و غبار به خوزستان تعطیل هستند اما در این روز از گرد و خاک خبری نشد و پیش‌بینی اشتباه هوا سبب تعطیلی بی‌دلیل مدارس شد.
توده گرد و غبار مذکور روز یکشنبه 29 مهر بدون پیش‌بینی قبلی وارد خوزستان شد. دانش‌آموزان در این روز به مدرسه رفتند و در پی آن 10 دانش‌آموز رامشیری با مشکل تنگی ‌نفس مواجه شدند.


بی‌نظمی در اطلاع‌رسانی‌ها

«مجید حسینی‌نژاد» فرماندار رامشیر به خبرنگار ما می‌گوید: روز یکشنبه (29 مهر) هوا تا ظهر سالم بود، اما به یکباره تندبادی همراه با گرد و غبار وارد رامشیر شد و به دنبال آن دانش‌آموزان روستای بیت باوی دچار تنگی ‌نفس شدند. اوضاع طوری بود که 5 نفر از این دانش‌آموزان به دلیل شدت تنگی ‌نفس به مراکز درمانی رامشیر و اهواز منتقل شدند.
همان روز (29 مهر) در ماهشهر نیز گرد و خاک سبب شد مدارس این شهرستان بعد از ورود دانش‌آموزان به کلاس‌ها تعطیل شوند. فرماندار ماهشهر در این زمینه اظهار می‌کند: هواشناسی غبار محلی را پیش‌بینی کرده اما غلظت گرد و غبار و ساعت ورود توده ریزگردها را اعلام نکرده بود.

«محسن بیرانوند» می‌افزاید: ما بر اساس مشاهدات عینی خود مدارس را تعطیل کردیم و منتظر تصمیم‌گیری مسئولان در این زمینه نماندیم. متاسفانه هواشناسی استان در خصوص وضعیت جوی به موقع اطلاع‌رسانی نمی‌کند و ما با مشکل مواجه می‌شویم. وی می‌گوید: سیستم‌ هواشناسی به موقع و درست به مدیران استان و شهرستان‌ها اطلاعات نمی‌دهد تا بر اساس آن تصمیم به موقع و درست گرفته شود. این‌ را که علت این نوع اطلاع‌رسانی در سیستم هواشناسی چیست، بنده نمی‌دانم و باید بررسی شود.

وقتی همه تقصیرها گردن هواشناسی می‌افتد

«کیامرث حاجی‌زاده» مدیرکل مدیریت بحران استانداری چندی پیش عنوان کرده بود که علت تاخیر در تصمیم‌گیری برای تعطیلی مدارس، دقیق و به‌ موقع نبودن زمان ارسال گزارش‌های اداره‌کل‌های هواشناسی و حفاظت محیط ‌زیست خوزستان است. وی گفته بود: تجهیزات هواشناسی خوزستان مشکل دارند و در برخی موارد دستگاه‌های سنجش آلودگی اداره‌کل حفاظت محیط‌ زیست این استان هم دچار اختلال هستند. همین مساله باعث تاخیر ما در تصمیم‌گیری برای تعطیلی مدارس و اطلاع‌رسانی به ‌موقع می‌شود.


هواشناسی وظیفه خود را انجام داد

اما سرپرست اداره‌کل هواشناسی استان اظهارات مسئولان مبنی بر قصور هواشناسی خوزستان را شانه خالی کردن مسئولان از مسئولیت خود می‌داند و می‌گوید: ما جمعه گذشته اطلاعیه صادر کردیم و گفتیم احتمال برخاستن غبار در برخی از نقاط استان وجود دارد. تلفنی هم به آقایان اعلام کردیم که ممکن است غلظت این غبار زیاد باشد یا کم. با توجه به این حرف‌ها، آنها تصمیم گرفتند شنبه (28 مهر) مدارس ابتدایی را تعطیل کنند.

«محمد سبزه‌زاری» با بیان این‌که اطلاعیه‌های هواشناسی الزام‌آور نیستند، می‌افزاید: ما در این اطلاعیه اعلام کردیم تا روز دوشنبه (30 مهر) شرایط هوای خوزستان ناپایدار است. خب شنبه این احتمالات به صورت خفیف رخ داد، ولی در روز یکشنبه ما اخطاریه صادر کردیم که ممکن است بالاترین سطح هشدار رخ دهد. ما اعلام کردیم که گرد و خاک، رعد و برق و آبگرفتگی معابر را در پیش داریم. دیگر باید چه کاری انجام می‌دادیم؟


پیش‌بینی هوا با 4 نفر

سرپرست اداره‌کل هواشناسی خوزستان در ادامه با بیان این‌که هواشناسی خوزستان با کمبود تجهیزات پیش‌بینی هوا و نیروی کارشناس مواجه است، می‌گوید: وسعت خوزستان به اندازه برخی از کشورهای اروپایی و حتی چند برابر برخی از کشورهای کوچک مانند سوئد است، با این تفاوت که چند اقلیم مختلف دارد: دریا، کوهستان، کوهپایه، دشت و صحرا. اما، با این همه اقلیم متفاوت، کل نیروهای ما برای پیش‌بینی هوا 4 نفر هستند.
سبزه‌زاری بیان می‌کند: شرایط ما در هواشناسی خوزستان، با این همه اقلیم متفاوت، مانند جنگجویی است که با هفت‌تیر مقابل تانک می‌جنگد.

وی می‌افزاید: wmo سایت سازمان جهانی هواشناسی است. همه هم که به اینترنت دسترسی دارند. مردم می‌توانند به این سایت ایمیل بفرستند و بپرسند که آیا گرد و غبار محلی در خوزستان خواهیم داشت یا نه. این سازمان، ایمیل را به کارشناسان خبره خود ارجاع می‌دهد و آنها به شما می‌گویند که آیا گرد و غبار رخ خواهد داد یا خیر.


اعتبارات تجهیز هواشناسی صرف کارهای فانتزی شد

وزارتخانه‌های جهاد کشاورزی، بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و نیرو و همچنین سازمان‌های مدیریت و برنامه‌ریزی و حفاظت محیط‌ زیست کشور زمستان سال 95 در جلسه‌ای مشترک وظایف برخی از دستگاه‌های دولتی را برای پیشگیری و مقابله با گرد و خاک تصویب کردند و اعتباراتی برای آن در نظر گرفتند.

بنا بر مصوبات این کارگروه مشترک، سازمان هوا‌شناسی کشور موظف به اجرای عملیات توسعه و تجهیز شبکه دیده‌بانی ریزگرد‌ها در سطح زمین و جو بالا، توسعه سامانه پردازش، پیش‌آگاهی و هشدار پدیده ریزگرد‌ها و اطلاع‌رسانی سریع است. همچنین تعیین الگوهای جوی موثر بر تولید ریزگرد‌ها در فصول مختلف و نیز شناسایی و تعیین کانون‌های تولید ریزگرد‌ها، اولویت‌بندی کانون‌های موثر و اعلام آن به دستگاه‌های مربوط نیز از دیگر وظایف این سازمان محسوب می‌شود. کل اعتبار مورد نیاز برای اجرای این برنامه‌ها نیز حدود 148 میلیارد ریال برآورد شد. 

سرپرست اداره‌کل هواشناسی خوزستان در این باره به خبرنگار همشهری می‌گوید: پرداخت کل اعتبارات مصوبات سال 93 صورت نگرفت و آن بخشی هم که پرداخت شد، صرف کارهای فانتزی شد. مثلا ما به یک اَبَرکامپیوتر برای تجزیه و تحلیل مدل‌های هواشناسی نیاز حیاتی داریم اما به جای آن، دستگاه‌هایی برای سنجش میزان اسیدی بودن باران اهواز خریداری شد، یعنی حتی در نیازسنجی ضعف داریم.
سبزه‌زاری تصریح می‌کند: مشکل امروز ما در خوزستان گرد و خاک و باران‌های سیل‌آساست، اما برخی مسئولان اسیر جوّ عمومی شده‌اند.

***
مدیریت بحران تقصیرها و اشتباهات را در تصمیم‌گیری برای تعطیل کردن یا نکردن مدارس متوجه اداره‌کل هواشناسی خوزستان می‌داند، اما بخشی از ساماندهی اوضاع بحرانی بر عهده این ستاد است.
تامین اعتبارات مورد نیاز برای تهیه دستگاه‌های پیش‌بینی هوا وظیفه ستاد مدیریت بحران است و پیداست تا زمانی که تجهیزات و امکانات مورد نیاز تهیه و تامین نشود، مشکلات خوزستانی‌ها با بحران‌هایی مثل گرد و غبار ادامه خواهد 
یافت.