حسین آخانی/استاد دانشگاه تهران
سال‌هاست که من برای خرید از کیسه پلاستیکی استفاده نمی‌کنم. حدود 10کیسه پارچه‌ای و غیرپارچه‌ای بادوام مانند کیسه‌های برنج دارم که با خود به میدان تره‌بار می‌برم و هر نوع میوه و سبزیجاتی که لازم دارم داخل آنها گذاشته و خرید می‌کنم. اوایل با فروشندگان مشکل جدی داشتم. کاملا مشخص بود که کارگران این عدم‌استفاده من از پلاستیک را نوعی سرپوش گذاشتن به دزدی تلقی می‌کردند! بالاخره کم‌کم عادت کردند و دیگر اعتراضی نکردند. گاهی میوه‌ها را در داخل پلاستیک می‌گذاشتم و بعد از وزن شدن، آنها را داخل کیسه‌های خودم می‌گذاشتم و پلاستیک را پس می‌دادم. یک روز یکی از صندوقداران به پسرم گفت به پدرت افتخار کن. این شروع یک تغییر نگاه بود.
این روزها که بحث محیط‌زیست بیشتر سر زبان‌هاست، بارها شده است که مشتریان دیگر به دیده حسرت و تحسین به من نگاه می‌کنند و اغلب می‌گویند «ما هم از این کیسه‌ها داریم ولی تنبلی‌مان می‌شود».
جمعه 4آبان که به میدان تره‌بار گیشا رفته بودم، متوجه شدم تیم میوه‌فروش تغییر کرده است. طبق معمول کیسه‌های پارچه‌ای خودم را یکی‌یکی به صندوقدار دادم و او وزن کرد. آنهایی را هم که داخل کیسه نبود بعد از وزن کردن خودش داخل سایر کیسه‌ها گذاشت. وقتی خواستم پول بدهم گفت «800تومان تخفیف عدم‌استفاده از پلاستیک». این 800تومان از هر جایزه دیگری در زندگی‌ام قشنگ‌تر بود. این یعنی ما می‌توانیم، یعنی جامعه برای تغییر آماده است. فقط کافی است شهرداری و مدیریت میادین تمهیداتی بیندیشند که افراد را به آوردن کیسه‌های غیرپلاستیکی تشویق کنند. یادم می‌آید یک‌بار که با یکی از فروشندگان در مورد پلاستیک صحبت می‌کردم می‌گفت ما را مجبور به خرید پلاستیک می‌کنند. اگر بدون پلاستیک به کسی جنس بدهیم، ما را جریمه می‌کنند. حتی رئیس آن مرکز می‌گفت که تولید‌کنندگان این کیسه‌ها فردی بانفوذ است که باعث این دستور شده است.
شاید خبر ممنوعیت استفاده از ظروف پلاستیکی یک‌بار مصرف در اتحادیه اروپا برای رسیدن به دنیای کم‌پلاستیک بهترین خبر هفته باشد. برای ما هم تلنگری است که هرچه زودتر به‌عنوان یکی از پرمشکل‌ترین کشورهای جهان از نظر تولید بی‌رویه و رها‌سازی زباله در طبیعت چاره‌ای بیندیشیم. تولید 9000تن زباله در تهران یک فاجعه بزرگ است. این روزها که لایحه 5ساله سوم توسعه شهرداری تهران در دست بررسی است، اعضای شورای شهر می‌توانند برای کاهش تولید زباله راهکارهای تشویقی و تنبیهی اعمال کنند. یکی از این راهکارها اعمال عوارض محیط‌زیستی بر کیسه‌های پلاستیکی و ظروف یک‌بار مصرف است. کاری که روز جمعه فروشنده میدان تره‌بار گیشا با من کرد یکی از همان راهکارهاست. باید در و دیوار میدان‌های تره‌بار و فروشگاه‌های شهروند و رفاه پر باشد از پوسترهای عدم‌استفاده از پلاستیک. شاید یکی از مهم‌ترین مراکز برای کنترل و آموزش مدارس و دانشگاه‌هاست. متأسفانه در بسیاری از مدارسی که به دانش‌آموزان ناهار می‌دهند، برای راحتی کار غذا را در ظروف یک‌بار مصرف فومی و یا آلومینیومی عرضه می‌کنند. درصورتی که استفاده از ظروف استیل و یا حتی بردن ظرف توسط دانش‌آموز، هم باعث کاهش هزینه‌های عرضه غذا و هم کاهش زباله می‌شود. از همه مهم‌تر فرزندان ما می‌آموزند که باید به محیط‌زیست احترام بگذارند. در مدرسه پسرم غذا را در ظروف یک‌بارمصرف آلومینیومی می‌دهند. با وجود اعتراض و گفت‌وگوی من با مسئولان این مدرسه هنوز این کار ادامه دارد. من به پسرم آموزش داده‌ام که خودش ظرف ببرد. چندی پیش برایم تعریف می‌کرد که بچه‌ها برای او احترام زیادی قائلند و حتی برایش کف زده‌اند. اینها نشان می‌دهد که جامعه منتظر تصمیم مسئولان است. چشم امیدمان به شورای شهر تهران و دیگر شوراهای کشور و به‌خصوص مجلس شورای اسلامی است. برای کاهش زباله کافی است شما هم بندی مبنی بر ممنوعیت عرضه کیسه و یا ظروف یک‌بارمصرف مجانی به لایحه اضافه کنید تا هم هزینه‌های جمع‌آوری زباله کم شود و هم شهر و کشورمان به سوی زندگی سبز نزدیک‌تر شود. این هم راهی است برای دولت که کمبود بودجه خود را از طبقات مرفه بی‌توجه به محیط‌زیست تامین کند. وقتی کیسه‌های پلاستیکی پولی شد، طبقات ضعیف و قشر دغدغه‌مند محیط‌زیست هرگز از آنها استفاده نمی‌کنند.
من روز جمعه جایزه‌ام را از فروشنده میدان تره‌بار گیشا گرفتم. کاش نمایندگان ما در شورای شهر با وضع قانون عدم‌عرضه مجانی پلاستیک به شهروندان جایزه دهند تا آنها و فرزندانمان در آینده زندگی قشنگ و بی‌زباله داشته باشند.
قشنگ‌ترین جایزه محیط‌زیستی
در همینه زمینه :
