شباهت های فرهنگی چگونه به تحکیم روابط کمک می‌کنند؟
عراق؛ بهترین همسایه ایران
روابط اجتماعی دوملت، به‌ویژه در فضای پساصدام رشد چشمگیری داشته است
احمد نادری| انسان‌شناس دانشکده علوم‌اجتماعی دانشگاه تهران:
عراق کشوری است که طولانی‌ترین مرز خاکی را با ایران دارد و مولفه‌ها، مشترکات و تشابهات اجتماعی، تاریخی، مذهبی، فرهنگی و قومیتی موجب شده تا ملت ما روابط عمیقی با مردم این کشور همسایه داشته باشد.
گرچه تاریخ روابط دو ملت در گذشته همواره دستخوش بحران و درگیری بوده اما پیوند عمیق و گره‌های تاریخی زیادی به لحاظ انسان‌شناسی وجود دارد که قابل‌چشم‌پوشی نیست. بخش‌‌هایی از عراق در ادوار گذشته جزء کشور ما بود که آثارش در ارتباطات عمیق فرهنگی، زبانی و قومیتی کردنشینان بخش‌های غرب و جنوب‌غربی ایران با کردستان عراق و همچنین استان‌های عرب‌نشین جنوب کشور با استان‌های جنوبی عراق قابل‌شهود است.
این روابط اجتماعی فرهنگی به‌ویژه در فضای پساصدام رشدی چشمگیر و صعودی را درپیش گرفته که امری خوشایند است. در این مدت به‌رغم همه دست‌اندازی‌ها و فضاسازی‌های سیاسی و رسانه‌ای رقبای غربی و عربی (به‌طور خاص عربستان صعودی و امارات متحده‌عربی) همگرایی بین دوملت ایران و عراق روزبه‌روز در حال افزایش است. شاید بتوان مستحکم‌ترشدن ریشه این پیوند را در مذهب تشیع و ارادتی که به اهل‌بیت در دوملت وجود دارد، مرتبط دانست که سمبل آن را در اربعین و یکدل شدن مردم می‌بینیم که نقشی بی‌نظیر ایفا کرده است.
البته این پیوند با کشورهای همسایه دیگری نظیر ترکیه، ترکمنستان، افغانستان، جمهوری آذربایجان، پاکستان و ارمنستان هم مستحکم است اما لازمه عمیق‌‌ترکردن این پیوندها و تقویت مناسبت‌ها توجه چندجانبه به متغیرها و مولفه‌های اقتصادی، سیاسی، امنیتی، فرهنگی و اجتماعی است. گرچه مولفه‌هایی مانند زبان، پوشش، آداب و رسوم و غذاها همه عناصری است که می‌تواند در گسترش و توسعه روابط اجتماعی و فرهنگی ملت‌های همسایه دخیل باشد اما هیچ کدام به‌تنهایی دوام ندارد. بنابراین باید در این راه اشتراکات را تقویت کنیم و نقاط اختلافی را کم تا روابط نزدیک‌‌تر شود. پیوند نظام‌های پولی مشترک، تقویت روابط دیپلماسی عمومی به‌معنای روابطی که مبتنی بر کار رسانه‌ای مثبت است و به‌کارگیری ظرفیت نخبگان، به یک منطقه‌گرایی بهتر و موفق و نزدیک‌شدن همسایه‌ها منجر می‌شود. ما تاکنون در به‌کارگیری رسانه‌های نوین ارتباطی در ارتباط با کشورهای همسایه موفق عمل نکرده‌ایم و لازم است سیاستگذاری خوبی در این زمینه صورت گیرد و مردم در این موضوع بیشتر دغدغه‌مند شوند تا در ارتباط با کشورهای همجوار برای تأثیرگذاری بیشتر بتوانیم نقش ایفا کنیم. باید به این نکته توجه داشته باشیم که دیگر رسانه‌های ارتباط جمعی ماهواره‌ای و تلویزیونی به‌علت نداشتن تعامل و یک‌سویه بودن منجر به تحول خاصی نمی‌شوند و تعامل در این بخش فقط در سطح خوانش مخاطب و گیرش معنا اتفاق می‌افتد.
اما رسانه‌های اجتماعی قابلیت تعامل دوطرفه دارند و اگر این تکنولوژی به‌کار گرفته شود فضا متفاوت‌تر خواهد بود و تأثیرگذاری و توسعه فرهنگی و اجتماعی بین ملت‌های همسایه بالاتر خواهد رفت.
