خطر بافت فرسوده برای حاشیه‌نشینان زنجان

زهرا هادی لو| زنجان - خبرنگار :


 بیشتر ساکنان بافت‌های فرسوده در زنجان حاشیه‌نشینان هستند. بر طبق آمار در حال حاضر 511 هکتار از بافت شهری زنجان فرسوده است و نیاز به بازسازی و نوسازی دارد. در این خصوص دولت برای نوسازی و بهسازی این مناطق تسهیلات مختلفی برای اجرا دارد که اعطای وام با نرخ بهره و کارمزد پایین و همچنین تخفیف در پرداخت عوارض شهرداری و پروانه ساخت از جمله این تسهیلات  است. مهاجران روستایی و محرومان جامعه شهری در سکونتگاه‌های غیر رسمی سکنی گزیده‌اند.  این سکونتگاه‌ها عمدتاً بدون مجوز در درون یا خارج از محدوده قانونی شهرها به وجود آمده است.  

مناطقی از جمله کوی فاطمیه، محله اطراف حسینیه اعظم، اسلام‌ آباد، سایان، خان دره و منطقه بی‌سیم  در شهر زنجان نیاز به بازسازی و بهسازی دارند.
براساس آمار کوچه‌های مناطق غیررسمی عرض کمتر از 6‌ متر دارند و خودروهای امدادی و شهرداری(برای جمع آوری زباله) امکان ورود به این کوچه‌ها را ندارند. 

«محمدرضا والی زاده» شهردارمنطقه 3 با اشاره به امتیازات شهرداری برای بازسازی و نوسازی بافت فرسوده یا مناطق غیر رسمی اظهار می‌کند: شهرداری می‌تواند از ظرفیت ماده 16 قانون ساماندهی و حمایت از تولید و عرضه مسکن در بافت فرسوده و ماده 8 قانون حمایت از احیا، بهسازی و نوسازی بافت‌های فرسوده و ناکارآمد شهری استفاده کند. در این برنامه‌ریزی برای نوسازی و بهسازی واحدهای مسکونی در محدوده بافت فرسوده 100 درصد عوارض داخل تراکم و 50 درصد تخفیف برای مازاد بر تراکم داده می شود. برای ساخت وساز در بافت فرسوده و سکونتگاه‌های غیررسمی و ناکارآمد تخفیف صد درصد عوارض در صدور پروانه ساخت و داخل تراکم اعطا می شود.


تعریف حاشیه‌نشینی

دکتر «یوسف بیانلو» جامعه شناس زنجانی از حاشیه‌نشینی به عنوان زنگ خطر یاد می کند و بر این باور است که باید برای کاستن چنین رخدادهایی کارهای ریشه‌ای انجام داد.
 دکتر بیانلو به همشهری می گوید: ما ابتدا باید تعریف درستی از معضل حاشیه‌نشینی ارائه دهیم. به اعتقاد من هر منطقه ای که از امکانات برای زندگی اولیه محروم باشد، حاشیه‌نشین محسوب می شود.اما در کشورهای پیشرفته اوضاع جور دیگری است و به آن به دید مثبت می نگرند، از نظر آن‌ها حاشیه‌ها از لحاظ جغرافیایی مناطقی هستند که اتفاقا از نظر زیست امکانات بیشتری در آن وجود دارد.

وی در پاسخ به این سوال که آیا می توان از حاشیه‌نشینی استفاده مثبتی کرد، می‌گوید: متاسفانه در جهان سوم از حاشیه‌ها همواره به عنوان مناطق آسیب‌زا یاد شده است و بیشتر معضلات اجتماعی در آن جا رخ می دهد و کمترین امکانات زیست را دارند. شما در شهری مانند زنجان شاهد محله‌های محروم در قلب حسینیه اعظم هستید. یا این که در بی سیم با کوچه‌های کم عرض مواجهید. در چنین مناطق محرومی گرایش افراد به ویژه نوجوانان و جوانان به انحرافات اجتماعی زیاد است. بیشتر ساکنان مناطق حاشیه‌نشین از امکانات ورزشی، فضای سبزو محل تفریح محروم هستند.


تراکم جمعیت

یوسف بیانلو، جامعه‌شناس، می‌گوید: تراکم افراد در حاشیه‌ها یک موضوع مهم است. شما در منطقه اسلام آباد شاهد تراکم بالای جمعیت هستید. طبق استانداردهای تعریف شده در یک کیلومتر 1000 نفر می توانند ساکن شوند و زندگی کنند اما در اسلام آباد چنین نیست. 

این جامعه شناس زنجانی در پاسخ به این سوال که آیا هم اکنون که در منطقه اسلام آباد تعداد اماکن تجاری افزایش یافته و به نوعی بورس لوازم خانگی نام گرفته است، می توان این مهم را مثبت ارزیابی کرد؟ می گوید: چنین اتفاقی مثبت است اما به شرطی که بتوان آن را مدیریت و کنترل کرد. در حال حاضر به دلیل تراکم جمعیت فضای اشتغال کم است و از طرف دیگر همین موضوع ظرفیت آسیب‌های اجتماعی را در این منطقه بالا می برد.
بیانلو می افزاید: باید در چنین مناطقی مدیریت توسط شهرداری و دیگر ارگان‌ها صورت پذیرد. البته در خیابان اصلی خانه‌ها تغییرکاربری داده و تبدیل به مرکز خرید شده‌اند که باید توسط نهاد مدیریت شهری کنترل و با مشارکت خود مردم ساماندهی شود.

وی در پاسخ به این سوال که آیا در سال‌های بعدی تعداد حاشیه‌نشین ها در شهری مانند زنجان رو به افزایش خواهد بود یا نه؟ می گوید: اگر مدیریت درستی در حوزه شهری صورت نپذیرد، به طور حتم باید منتظر افزایش حاشیه‌نشینی باشیم.