پژوهش
دانشگاه به کمک کشاورزان بیاید
یک استاد دانشگاه: کشاورزان کردستانی باید بدانند کشاورزی پایدار روش نیست، بلکه یک بینش است
روزیتا قادری| سنندج- خبرنگار:
«آرمان جمالی» محقق، پژوهشگر و استاد جوان دانشگاه‌‌های کردستان در حال اخذ مدرک دکتری در رشته «آگرو تکنولوژی» است. وی توانسته با روشهای مختلف و علم روز در ارگانیک کردن محصولات کشاورزی و کشاورزی پایدار، فعالیت داشته باشد و در این زمینه نیز موفق شود. جمالی متولد سال1370 در سنندج است که سال 1390 در مقطع کارشناسی رشته مهندسی اصلاح نباتات دانشگاه کردستان پذیرفته شد. سال 1394 در مقطع کارشناسی ارشد همان رشته پذیرفته شد و سال 1396 در مقطع دکتری حرفهای در رشته آگروتکنولوژی پذیرفته شد. وی در حال حاضر در کنار تحصیل در مقطع دکتری، مشغول به تدریس است. با این استاد و پژوهشگر جوان به گفت‌وگو نشستیم که در ادامه میخوانید:
کشاورزی مرسوم در استان چه مشکلاتی را برای محیط زیست و کشاورزان در پی دارد؟
از جمله مهم‌ترین معایب کشاورزی مرسوم میتوان به کاهش تنوع، آلودگی آبهای زیرزمینی، کاهش حاصلخیزی خاک، افزایش فرسایش خاک، تغییر اقلیم و تولید گازهای گلخانه‌ای، مشکلات اجتماعی اقتصادی و نهایتا افت کیفیت محصولات و به خطر افتادن سلامت انسان و محیط زیست اشاره کرد. از جنبه سلامت انسان، سموم و کودهای شیمیایی که استفاده می‌شود وارد این محصولات شده و پیامد آن افزایش معضلات بهداشتی و گسترش بیماریهای قلبی عروقی و گوارشی در جامعه است. همچنین از منظر محیط زیستی هم به عنوان مثال در تولید محصولی مانند سیب‌زمینی در منطقه دهگلان که قطب اصلی تولید این محصول در استان است، متاسفانه کشاورزان در جهت حصول حداکثر عملکرد، با حفر چاههای غیرمجاز و مصرف بی‌رویه آب، مصرف بیش از حد مجاز کودهای شیمیایی که منجر به آلودگی آبهای زیرزمینی شده، تخریب خاک و حداکثر استفاده از منابع به این مشکلات دامن زدهاند. طبق آمارهای موجود، برای تولید هر یک کیلوگرم سیب‌زمینی، حدود 800 لیتر آب مصرف می‌شود. با توجه به بحران آبی حاکم بر کشورمان، این رقم مقدار قابل تاملی است.
برای ترغیب کشاورزان به کشاورزی پایدار چه برنامههایی باید آموزش داده شود؟
در مرحله اول ذکر این نکته ضروری است که کشاورزان ما باید بدانند کشاورزی پایدار روش نیست، بلکه یک بینش است و کشاورز ما باید به این تفکر برسد که به زمین و منابع خدادادی به چشم یک ابزار برای رسیدن به منافع خود نگاه نکند بلکه محیطی زنده و پویاست و به مراقبت نیاز دارد. به نظرم برای جبران تفاوت عملکرد بین کشاورزی پایدار و مرسوم باید سیاست‌گذاری‌هایی اعمال شود، به عنوان مثال دولت می‌تواند با تخصیص سوبسید به زارعینی که در زمینه کشاورزی پایدار و ارگانیک فعالیت میکنند، بخشی از این کاهش عملکرد برای کشاورزان جبران شود. بخش دیگری هم می‌تواند در قیمت بالاتر محصولات ارگانیک جبران شود. همچنین در زمینه آموزشی نیز باید ارتباط میان کشاورز و پژوهشگران دانشگاه بیشتر شود. در این زمینه این انتقاد به کارشناسان جهاد کشاورزی وارد است که به عنوان نهاد ارتباطی بین دانشکدههای کشاورزی و کشاورزان باید تعامل و همکاری بیشتری با پژوهشگران دانشگاهی داشته باشند. از طرفی دیگر باید دانش خود را در زمینه‌های کشاورزی پایدار بالا ببرند و بهروزتر باشند.
به عنوان پژوهشگری که در زمینه محصولات ارگانیک نیز در حال فعالیت است، این موضوع چه کاربردی برای استان دارد؟
کشاورزی ارگانیک در واقع یک نظام مدیریت تولید کلینگر است و موجب افزایش سلامت کشت بوم از نظر تنوع زیستی، چرخه طبیعی عناصر غذایی، فعالیت‌های میکروبی و زیستی خاک و تولید محصولات سالم می‌شود. در کشور ما با توجه به این‌که به لحاظ جغرافیای طبیعی، سیستم کشاورزی به صورت سنتی و پراکنده در روستا‌ها و در زمین‌های زراعی کوچک شکل گرفته و کشاورزی صنعتی به طور کامل استقرار نیافته، این فرصت فراهم است که از این وضعیت برای تبدیل کشاورزی سنتی و معمول به ارگانیک بدون مصرف هزینه زیاد و تنها با نظارت و هدایت فنی استفاده شود و از این طریق با توجه به قیمت ۲ تا ۳ برابری این محصولات و نیز افزایش اشتغال، ارزش افزوده نصیب کشاورزان خواهد شد. تولید محصولات ارگانیک دارای چارچوب و پروتکل مشخصی است که نهایتا تولید محصولی سالم را برای مصرف‌کننده به دنبال خواهد داشت. بنابراین بر اساس مطالعات و تجربیات خود در این زمینه، حدود 3 سال در حال فعالیت در این زمینه هستیم و روی محصولاتی مانند سیب‌زمینی و سیر، پژوهش‌هایی انجام داده‌ایم و توانسته‌ایم به نتایج قابل توجهی برسیم. همچنین توانسته‌ایم از محل فروش آنها سود قابل توجهی هم به دست بیاوریم.
هدف ما ترغیب کشاورزان به سمت کشاورزی پایدار و ارگانیک است که به حفظ منابع آبی، بالا آمدن سطح آبهای زیرزمینی، افزایش حاصلخیزی خاک، کاهش مصرف سموم و آفات شیمیایی و سلامت محصولات تولید شده و سلامت کشت بومهای ما منجر می‌شود. همچنین هدف دیگر ترغیب مصرف‌کننده به استفاده از محصولات سالم و ارگانیک است.
استقبال و خرید مردم از محصولات کشاورزی ارگانیک چگونه است؟
مشکل عمده‌ای که در مورد محصولات ارگانیک وجود دارد، قیمت بالای این محصولات در بازار است که به دلیل شرایط اقتصادی جامعه، عامه مردم بهویژه در استان کردستان شاید توان خرید این محصولات را نداشته باشند. همچنین نبود مراکز فروش مشخص برای این محصولات و نبود لیبلگذاری این محصولات در بازار است. این در حالی است که در کشورهای توسعه‌یافته محصولات ارگانیک با لیبلهای مشخص در کنار سایر محصولات در مراکز خرید و فروشگاههای ویژه محصولات ارگانیک موجود است و مردم نسبت به خرید این محصولات اقدام میکنند. مشکل دیگر این است که محصولات ارگانیک بازارپسند نیست. این محصولات سلامت هستند ولی ظاهر خوب و مناسبی ندارند و معمولا مردم از آنها استقبال نمی‌کنند. لازم است در این زمینه کارهای فرهنگی نیز صورت گیرد.
توصیه به مسئولان و کشاورزان
«آرمان جمالی» استاد دانشگاه می‌گوید : با توجه به این‌که پل ارتباطی بین دانشگاه و کشاورزان ما سازمان جهاد کشاورزی است، لذا باید این سازمان ارتباط خود را با دانشگاه و محققین دانشگاهی بیشتر کنند تا نتایجی که پژوهشگران ما به دست می‌آورند به کشاورزان منتقل شود و نتایج این پژوهشها صرفا در قالب مقاله و کتاب و پایاننامه نماند. همچنین کشاورزان ما نیز باید بدانند که آیندگان و فرزندان ما به این منابعی که به‌سرعت در حال تخریب و مصرف هستند، نیاز دارند. لذا صرفا بعد اقتصادی و درآمدزایی از این منابع را مدنظر قرار ندهند و با اهمیت دادن به سلامت محیط زیست و حفظ این منابع، میراث خوبی را برای آیندگان به جای بگذاریم. لذا اهمیت به آب، خاک و آیندگان یکی از مهم‌ترین وظایف کشاورزان است کما این‌که در کشورهای توسعه‌یافته این اتفاق چندین دهه قبل رخ داده است.
در همینه زمینه :
