محمد حسنی سعدی/دانش‌آموخته جامعه‌شناسی
برخی انتقاد می‌کنند که چرا در نوشته‌هایت نقش دولت و جبر جامعه را نادیده می‌انگاری و فقط از لزوم تغییر رفتارهای افراد جامعه می‌گویی؟ قطعا اثر شرایط عوامل کلان و تحمیلی غیرقابل انکار است ولی نکته مهم آن است که همین رفتارهای خرد ماست که وضعیت کلان اقتصادی کشور را شکل می‌دهد؛ هرچند رفتار تصمیم‌سازان و مسئولان تأثیر به‌مراتب بیشتری بر وضعیت کلی ما دارد، اما اصلاح رفتارهای خرد ما نیز می‌تواند تبدیل به جریانی شود که حتی مسئولان را نیز وادار به تغییر و اصلاح رفتار کند؛ به‌طور مثال وضعیت ترافیکی شهر تهران معلول عوامل متعددی همچون نبود سیستم حمل‌ونقل عمومی مکفی و راه‌های دسترسی نامناسب است که میراث سال‌های دراز و پیش‌بینی نامناسب مسئولان است، اما اگر همه ما تلاش کنیم رفتارهای ترافیکی‌مان را اصلاح کنیم شاید بخش مهمی از مشکل حل شود. خودخواهی و ترجیح منافع شخصی به منافع عمومی را می‌توان در رفتار رانندگان، واضح‌تر از همه جا مشاهده کرد. هر کسی بدون درنظر گرفتن حق تقدم و قوانین ترافیکی فقط می‌خواهد راه خود را باز کند و بسیاری اوقات همین خودخواهی‌ها باعث ایجاد گره‌های ترافیکی در شهر می‌شود.
در اقتصاد نیز اگر بدانیم و مقید باشیم که رفتارهای خرد و ظاهرا بی‌اهمیت ما سبب ایجاد جریان‌ها و پدیده‌های کلان اقتصادی می‌شود می‌توانیم با حرکت‌های جمعی اصلاحات بزرگی در اقتصاد کشورمان ایجاد کنیم. نقش شبکه‌های اجتماعی و نخبگان در ایجاد این حرکت‌های عمومی بسیار مهم است و همه ما اگر سعی کنیم در رفتارهای اقتصادی کوچکمان مثلا خرید یا عدم‌خرید یک کالا در شرایط خاص، منافع کلان کشور را درنظر بگیریم و تأثیر آن را دست‌کم نگیریم شاهد تحول عظیمی در وضعیت کشورمان خواهیم بود. در مشکلات اقتصادی اخیر شاید بزرگ‌ترین مشکل رفتارهای هیجانی و خودخواهانه برخی از ما بود که عنان کار را از دست دولتمردان خارج کرد. هر چند درخصوص اشتباه‌های غیرقابل انکار مدیران نیز گفته‌ایم و خواهیم گفت.
رفتارهای خرد اقتصادی را دست‌کم نگیریم
در همینه زمینه :
