سمیرا مصطفی‌نژاد
خبری که در سال2017 در رسانه‌های هندی منتشر شد، جهان ادبیات را به‌وجد آورد؛ «انجمن آسیایی کلکته» یک نسخه خطی تازه و ناشناخته از دیوان غزلیات خواجه حافظ شیرازی پیدا کرده که نسخه‌ای بسیار گرانبها و نادر به‌شمار می‌رود. گفته می‌شود که این نسخه خطی نه‌تنها به خطی خوش و با آرایش و تذهیب زیبا نوشته شده بلکه در آن غزلی هست که در سایر نسخ دیوان حافظ وجود ندارد. این نسخه همچنین از این نظر اهمیت دارد که حاوی امضا و مهر طلایی شاه‌جهان، پادشاه مغولان در هند است و به‌نظر کارشناسان، مهر دربار شاه‌جهان نشان می‌دهد این پادشاه هنردوست نسخه خطی را برای کتابخانه شخصی خود تهیه کرده است.
خواجه‌حافظ شیرازی، شاعری ایرانی است که محبوبیتی جهانی دارد و همین محبوبیت است که کشف نسخه‌ای خطی و کمیاب از اشعار او را به خبری پرمخاطب تبدیل می‌کند. محبوبیت حافظ فراتر از قلمرو طرفداران عام شعر شرقی است؛ ادیبان و شاعران برجسته و شناخته‌شده‌ای در جهان بوده‌اند که غزلیات حافظ و شخصیت او الهام‌بخش‌شان بوده‌است. شیلر، ویلند و کارل آگوست، کسانی نبودند که یوهان ولفگانگ فون گوته، شاعر، ادیب، نویسنده و فیلسوف مشهور آلمانی در سن 65سالگی آنها را دوقلوی فکری خود بنامد، او این عنوان را به حافظ بخشید؛«با تو می‌خواهم هماوردی کنم، ما دوهمزادیم، رنج و شادی به یکسان ارزانی ما دوتن باشد.»
اشعار حافظ که در سال1812 توسط جوزف فون هامر پرگشتال به زبان آلمانی ترجمه شد، به منبع ژرف الهام‌بخشی گوته تبدیل شد و گوته که حافظ را صاحب چشم‌اندازی از دانش جهان می‌دانست، به‌شدت تحت‌تأثیر تفسیر حافظ از مذهب قرار داشت. این عشق و علاقه گوته به حافظ در دوران معاصر، به بنای یادبودی در کاخ بتهوون واقع در وین تبدیل شده‌است. این اثر یادبود به شکل 2صندلی گرانیتی است که در مسیر شرق به غرب قرار دارند و برای نمایش یکپارچگی این‌دو، هر 2صندلی روی تکه‌ای سنگ گرانیتی نصب شده‌اند، به نشانه اتحاد شرق و غرب.
امرسون در ستایش حافظ گفته او بی‌پرواست، دوراندیش است، تنها انسانی است که امیدوارم ببینمش یا به جایش باشم. امرسون، حافظ را شاعر شاعران می‌دانست و گوته پس از تحقیق و تعمق در اشعار این شاعر او را شاعری بی‌همتا نامید. از دیگر مشاهیر جهان که حافظ را ستوده‌اند، می‌توان به نیچه اشاره کرد و شرلوک‌هلمز، شخصیت محبوب داستان آرتور کانن‌دویل نیز نقل‌قول‌هایی از حافظ داشته‌است. همچنین گفته می‌شود ملکه ویکتوریا هنگام نیاز از حافظ یاری می‌طلبید و به روایت ایرانی‌ها، تفأل می‌زد.
سِرویلیام جونز - ادیب و خاورشناس انگلیسی- نخستین فردی است که تعدادی از غزلیات حافظ را به انگلیسی و فرانسوی ترجمه کرده‌است. نخستین فردی که تمام شعرهای حافظ را ترجمه کرده، هنری ویبلرفورس کلارک نام دارد که ترجمه‌هایش یکی از شاخص‌ترین ترجمه‌هایی است که بر شعر حافظ انجام شده. هرمان بیک نل، پیتر آوری و جان آرتور آربری نیز ادیبان برجسته انگلیسی هستند که در دوره معاصر به ترجمه غزل‌های حافظ پرداخته‌اند. با وجود این ترجمه‌های درخشان از اشعار حافظ، زمانی‌که به‌دنبال پرفروش‌‌ترین کتاب حافظ در فروشگاه‌های آنلاینی مانند آمازون می‌رویم، کتاب‌هایی با ترجمه دنیل لیندسکی را می‌بینیم؛ مترجمی که ترجمه‌های او از غزلیات حافظ را به‌عنوان ناقص‌ترین ترجمه‌ها توصیف کرده‌اند؛ فردی که غزلیات را در قالب شعر مدرن انگلیسی ترجمه کرده‌است. با وجود این، کتاب «هدیه» ترجمه‌ای از مجموعه غزلیات خواجه حافظ است که در جدید‌ترین فهرست 100کتاب شعر پرفروش آمازون، رتبه97 را دارد. کتاب چهره‌های عشق و اشعار شیراز، مجموعه دیگری از اشعار حافظ، به‌همراه اشعاری از عبید زاکانی و جهان ملک‌خاتون به ترجمه دیک‌دیویس است که گفته می‌شود به محض انتشار، به‌سرعت فروش رفته و نسخه‌های چاپ شده آن در کتابفروشی‌ها به اتمام رسیده‌است.
حافظ بیرون از ایران چه جایگاهی دارد؟
ماجراهای گوته و لسان‌الغیب
ما دو همزادیم، رنج و شادی به یکسان ارزانی ما دوتن باشد
در همینه زمینه :