آب
پاییز 97؛ گرم اما پرباران
پیش‌بینی‌ها نشان می‌دهد امسال با وجود حجم مطلوب بارش‌های پاییزی، خشکسالی ادامه خواهد یافت
پیش‌بینی‌ها از بهبود بارش‌های جوی در پاییز امسال و البته افزایش نسبی دمای هوا به‌دلیل فعالیت سامانه‌های بارشی و افزایش ابرناکی خبر می‌دهد. با وجود این، شواهد حاکی از آن است که تداوم خشکسالی در سال آبی 98- 97 قوی‌ترین سناریویی است که می‌توان متصور بود.
به گزارش همشهری، فعلاً براساس داده‌های دفتر مطالعات پایه منابع آب وزارت نیرو، در 13روز نخست سال آبی جاری (از اول مهر 97 تا سیزدهم این ماه) ارتفاع کل ریزش‌های جوی بالغ بر ۱.9میلی‌متر بوده که این مقدار بارندگی نسبت به دوره مشابه سال آبی گذشته 73.2درصد و نسبت به میانگین دوره‌های مشابه درازمدت 26.9درصد کاهش نشان می‌دهد. البته بارندگی کاملاً مقطعی است و رشد یا افت میزان بارش در یک دوره 13روزه نمی‌تواند ملاک تعیین وضعیت یک سال آبی باشد؛ همچنان که در 13روز نخست سال آبی گذشته میزان بارندگی‌ها نسبت به دوره مشابه سال قبل 238درصد افزایش یافته بود، اما در ادامه میانگین بارش‌ها تعدیل شد و عاقبت سال آبی 97- 96 با افت 31درصدی بارش‌ها به پایان رسید.
در این میان پیش‌بینی‌هایی که توسط سازمان هواشناسی، با توجه به نقشه‌های پیش‌یابی و شرایط پدیده‌های دورپیوندی، انجام می‌شود، قادر است دورنمای روشن‌تری از وضعیت بارش در سال آبی جاری به‌دست دهد. سازمان هواشناسی درمجموع بارش کشور در نیمه دوم سال ۱۳۹۷ را در محدوده نرمال پیش‌بینی کرده است. گزارش این سازمان نشان می‌دهد به‌احتمال‌قوی وضعیت بارندگی‌های پاییزی و زمستانی سال قبل، امسال نیز تکرار خواهد شد اما روی دیگر این پیش‌بینی‌ها این است که ایران همچنان با خشکسالی مواجه خواهد بود. در سال آبی گذشته استان‌های سیستان و بلوچستان، هرمزگان، کرمان، فارس، کهگیلویه و بویراحمد به‌ترتیب با ۷۵، ۶۷، ۶۶، ۵۶ و ۵۳ درصد کاهش بارندگی، رکورددار افت بارندگی بوده‌‌اند و در این‌بین فقط 2 استان آذربایجان غربی و شرقی، ۲۴ و ۲۰ درصد بارش بیش از نرمال را تجربه کرده‌اند. سازمان هواشناسی اعلام کرده است نقشه خشکسالی نشان از وقوع خشکسالی شدید تا بسیار شدید در غالب استان‌های کشور دارد که گویای شرایط بحرانی منابع آب است و با توجه به پیش‌بینی بارش بیش از نرمال در حوضه رشته‌کوه هندوکش افغانستان و به‌دلیل اینکه بخش قابل‌توجهی از منابع آب استان سیستان و بلوچستان وابسته به وضعیت بارش خارج از کشور است، بنابراین ترمیم منابع آب این استان در سال آبی جاری را تا حد زیادی به تلاش‌ها برای دریافت حقابه از هیرمند منوط کرده است. از سوی دیگر طبق اعلام سازمان هواشناسی، با توجه به پیش‌بینی فعالیت سامانه‌های بارشی و افزایش ابرناکی در پاییز امسال، پیش‌بینی میانگین دمای هوای اغلب مناطق کشور از ۰.۵ تا ۱ درجه بیش از نرمال و دمای هوا در شرق کشور از ۱ تا ۲ درجه خواهد بود.
پیش‌بینی‌ها از چه خبر می‌دهند؟
نقشه‌های پیش‌یابی و شرایط پدیده‌های دورپیوندی سازمان هواشناسی نشان می‌دهد الگوی بارش کشور در پاییز سال‌جاری به‌دلیل استقرار پرارتفاع و ایجاد سامانه بندالی (Blocking) در جنوب اروپا و دریای سیاه، دارای بیشینه بارش در نیمه شمالی و زاگرس است. پیش‌بینی‌ها حاکی از این است که بارش باران در فصل مهر، در اغلب مناطق کشور به‌ویژه در غرب و شمال غربی بیش از نرمال خواهد بود و در آبان و آذرماه در حد نرمال و در بخش‌هایی از غرب کشور متمایل به کمتر از نرمال است. پیش‌بینی‌ها در فصل زمستان نیز به‌ویژه در بهمن‌ماه از بارش در محدوده نرمال خبر می‌دهد که دلیل اصلی آن فعال‌تر شدن سامانه‌های بارشی جنوبی است.
ذخیره آب سدها 15درصد کاهش یافته است
در این شرایط که پیش‌بینی می‌شود بارندگی‌ها در نیمه دوم امسال در حد نرمال و حتی بیش از آن باشد، یادآوری این دو نکته ضروری است که اولاً شروع بارش‌ها در سال آبی جاری نسبت به‌مدت مشابه سال قبل کاهشی بوده و دوما ذخایر آب در مخازن سدهای کشور نیز نسبت به سال قبل کمتر شده است و این مسائل عملاً استمرار کم‌آبی حتی در شرایط رشد بارندگی را محتمل‌تر می‌کند. محمد حاج‌رسولی‌ها، مدیرعامل شرکت مدیریت منابع آب ایران می‌گوید: سال آبی 98-97 را در شرایطی آغاز می‌کنیم که موجودی آب در مخازن سدهای کشور از 23میلیارد و 320میلیون مترمکعب در ابتدای سال آبی گذشته به 19میلیارد و 810 میلیون مترمکعب در اول سال آبی 98-97رسیده است. این تغییرات معادل افت 15درصدی ذخیره آب در سدهای کشور است که در طول سال آبی گذشته تبعات خاص خود را داشته و در ادامه اگر افزایش بارندگی رخ دهد فقط می‌تواند همه یا بخشی از آن جبران شود تا وضعیت آبی کشور به وضعیت سال قبل برگردد چراکه در سال آبی قبل، ورودی سدهای کشور 33درصد نسبت به سال آبی قبل از آن کاهش یافته بود و هرگونه افزایش بارندگی می‌تواند صرف بهبود این شاخص شود. به گفته حاج‌رسولی‌ها، در نیم‌قرن اخیر فقط 2سال کم‌باران‌تر از سال آبی 97-96 تجربه شده است. شدت کم‌بارانی سال آبی گذشته در آمارهای مربوط به تولید انرژی برقابی نیز مشهود است؛ به‌گونه‌ای که طبق اظهارات مدیرعامل شرکت مدیریت منابع آب ایران، در سال آبی 97-96، تولید انرژی برقابی 25درصد کاهش داشته و در سال قبل از آن نیز تولید این انرژی با افت 7درصدی مواجه بوده است.
در همینه زمینه :