استارتاپ‌ها و اقتصاد دیجیتال در افق ۱۴۰۴ ایران

ایران تا امروز فقط به 20درصد آنچه که در سال 1384به‌عنوان سند چشم‌انداز ۱۴۰۴ ایران پیش‌بینی کرده بود، رسیده است. در این سال‌ها سرعت رشد اقتصادی و صنعتی کشورهای منطقه بالا گرفت و در نتیجه، رشد اقتصادی کشور با آنچه در سند چشم‌انداز پیش‌بینی شده بود، همگام نبود. سال‌ها بعد از متوقف‌ماندن اجرای این برنامه، با چراغ سبز دولت روحانی بعد از برجام موتور بخش‌های مختلف برای رسیدن به چشم‌انداز بزرگ دوباره روشن شد. راه‌حل‌های تازه‌ای اخیرا ارائه شده که می‌تواند در فرصت کوتاه‌تر نسبت به گذشته، بخش قابل‌توجهی از چشم‌انداز 1404را در دسترس قرار بدهد. استارتاپ‌ها، دولت الکترونیک و اقتصاد دیجیتال سه رکن مهمی هستند که در چند سال اخیر باعث رشد قابل‌توجه کشورها در دنیا بوده‌اند و قرار است ایران نیز با گسترش‌دادن‌شان راه پیشرفت را سریع‌تر طی کند. قرار است در همایش «نقش فناوری اطلاعات در تحقق افق 1404ایران» که 28و 29آبان‌ماه در سالن اجلاس سران برگزار می‌شود، شرایط رسیدن به این چشم‌انداز با حضور بخش‌های مختلف اقتصاد بررسی شود.

نابودی رانت و امضاهای طلایی
فریدون وردی‌نژاد، مشاور رسانه‌ای دفتر ریاست‌جمهوری و رئیس همایش «نقش فناوری اطلاعات در تحقق افق 1404ایران» با اشاره به نیاز جدی کشور به تحول دیجیتال، به‌خصوص در زمینه‌های دولتی و اقتصادی تأکید کرد: «ارتباط دقیق و شفاف بخش‌ها با یکدیگر در بستر فناوری اطلاعات باعث جلوگیری از شکل‌گیری رانت و رونق امضاهای طلایی خواهد شد. هدف از برگزاری این همایش، تسهیل امور اقتصادی در بخش‌های دولتی و خصوصی با کمک اقتصاد دیجیتال است. بخش قابل توجهی از ثروت در عرصه بین‌المللی به اقتصاد دیجیتال وابسته است.»
پیش‌تر هم سامانه‌های مبتنی بر فناوری اطلاعات در زمینه‌های مختلف به‌کار گرفته شده‌اند و نتایج مثبتی داشته‌اند؛ ازجمله پایش زمین‌های کشاورزی و مراکز توزیع آب و برق باعث صرفه‌جویی قابل توجه منابع شده بود. اینطور که فریدون وردی‌نژاد در نشست خبری همایش «ایران 1404» گفت، ‌قرار است چگونگی استفاده از فناوری اطلاعات در بخش‌های مختلف صنعت، کشاورزی، سلامت، خدمات، در بخش نرم افزار و سخت افزار و تولید محتوا، اصلاح روش‌ها و فرایندها در سطح دولت و بخش‌های خصوصی به بحث گذاشته شود.

شتاب اقتصادی با استارتاپ‌ها
به گزارش همشهری، همایون حیدری، دبیر کل این همایش با اشاره به قابلیت‌های مهم استارتاپ‌ها و اقتصاد دیجیتال در سرعت بخشیدن به پیشرفت کشور تأکید کرد: «بنابر آنچه در سال 1384از چشم‌انداز ایران در 20سال بعد تعیین شده بود، ما باید تا امروز به 50درصد اهداف تعیین شده می‌رسیدیم. به‌خاطر متوقف ماندن فعالیت‌ها و البته، کمتر بودن رشد اقتصادی نسبت به پیش‌بینی‌ها یا رشد بسیار سریع کشورهای منطقه حدود 20درصد این اهداف تا امروز محقق شده است. در عین حال، شرایط دنیا نیز تغییر کرده است. اگر 20سال قبل، تویوتا، مرسدس بنز و غول‌های صنعتی پولسازان اصلی دنیا بودند، این روزها شرایط تغییر کرده و ما باید روش کار کمپانی‌های بزرگی مثل اپل، آمازون، ‌هواووی، اوبر و... را که عمر کمتر و بازدهی بسیار بیشتری دارند در پیش بگیریم و اقتصادمان را در حوزه‌های دیجیتال فعال کنیم. این همایش برای بررسی شرایط اجرای این هدف برگزار خواهد شد.»

نخبه‌های مهاجر؛ دروازه ورود استارتاپ‌های خارجی

فریدون وردی‌نژاد، رئیس همایش «ایران 1404» در گفت‌وگو با همشهری درباره نقش مهم استارتاپ‌ها در آینده ایران می‌گوید و این‌که، دولت قرار است برنامه‌هایی برای رشد و پویایی این کسب‌وکارهای جدید اجرا کند. ورود استارتاپ‌های غیرایرانی به بازار داخلی کشور و نقش‌آفرینی آنها در اقتصاد ایران نیز موضوع مهم دیگری است که رئیس این همایش بین‌المللی تأکید دارد، نخبه‌های مهاجر ایرانی می‌توانند در تحقق آن نقش مهم و جدی ایفا کنند.

   بخش مهمی از اقتصاد آینده در تمام دنیا استارتاپی خواهد بود. در همایش پیش‌رو نیز قرار است به‌طور ویژه‌ای درباره توسعه اکوسیستم استارتاپی در کشور هم‌اندیشی شود. دقیقا چه برنامه‌هایی دارید؟
استارتاپ‌ها نیازهای زیادی دارند. نخستین مسئله مورد بحث درباره استارتاپ‌ها این است که بدانیم قرار است چطور مورد پشتیبانی مادی و معنوی قرار بگیرند. نکته دوم این است که چطور دست این کارآفرینان نو در دست کسانی قرار بگیرد که توانایی پشتیبانی از آنها را دارند. سوم اینکه چطور بتوانیم آنها را به سمتی ببریم که بتوانند کالا و خدمات ارائه کرده و فقط در سطح ایده و گفت‌وگو باقی نمانند. برای بررسی این مسائل، یک سلسله پروژه در قالب پنل، کارگروه و نمایشگاه خواهیم داشت.

   قرار است همایشی در سالن بین‌المللی تهران برگزار شود و طبعا مهمانان خارجی نیز در آن حضور خواهند داشت. آیا استارتاپ‌های خارجی که می‌توانند در بازار ایران نقش ایفا کنند نیز به این برنامه دعوت شده‌اند؟ راهی برای جذب آنها به بازار داخلی وجود دارد؟
همایش قطعا مهمانان خارجی خواهد داشت اما درباره جزئیات آن بعدا اطلاع‌رسانی می‌کنیم. اما از طرف دیگر، ورود استارتاپ‌های خارجی به کشور و منطقه‌ای کردن ارتباط آنها در گرو همکاری نخبه‌های ایرانی است که به دلایل اجتماعی، اقتصادی، تحصیلی و... در خارج از ایران سکنی دارند. آنها چون زبان، فرهنگ و سلیقه این استارتاپ‌ها را می‌شناسند و با طرف ایرانی نیز آشنا هستند، می‌توانند در جذب استارتاپ‌ها نقش جدی ایفا کنند. فقط بحث اینکه شعبه‌ای در ایران داشته باشند مطرح نیست. فکر، سرمایه، دانش و اطلاعات استارتاپ‌های ایرانی می‌تواند برای ما مفید باشد. تجربه مشابه این در چین، اندونزی، مالزی و... استفاده شده و بهره‌وری خوبی داشته است.

   همایش پیش رو از طرف دولت برگزار می‌شود. از طرفی چند وقتی است به‌نظر می‌رسد بخش‌های غیرخصوصی و شبه‌دولتی تمایل زیادی برای ورود به بازار استارتاپی ایران داشته‌اند. آن‌هم درحالی‌که در تمام دنیا، ‌استارتاپ را بخش خصوصی اداره می‌کند. دولت برای اینکه اکوسیستم کاملا خصوصی بماند و به آفت دولتی‌شدن گرفتار نشود، چه برنامه‌ای دارد؟

دولت تلاش دارد تا به اندازه ممکن بدنه‌اش را لاغرتر کرده و در عین حال، چابک‌تر از گذشته عمل کند. با این حساب، دولت اصلا دنبال این نیست که اقدامات اجرایی و پروژه‌ها را وارد سیستم خودش بکند بلکه برعکس دنبال این است که از بخش‌های خصوصی و تعاونی‌ها حمایت به عمل آورده و آنها را تقویت کند. متأسفانه در سیستم‌های اقتصادی مثل ایران، تفکیک کردن اقتصاد دولتی و خصوصی دشوار است و به همین دلیل، رسیدن به این هدف قطعا زمان می‌برد اما این را می‌دانیم که سیاست دولت این نیست که اقتصاد را دولتی و وابسته به‌خود بار بیاورد. واقعیت این است که دولت نه اقتصاد را به خوبی بلد است، نه مجری و پیمانکار خوبی است. این دستگاه فقط می‌تواند حمایتگر خوبی باشد و در تلاش است که چنین نقشی را ایفا کند.