سالمرگ

کلنل محمدتقی‌خان پسیان، خلبان شاعر شورشی، نخستین ایرانی‌ای که هواپیما راند سرانجام درحالی‌که می‌توانست از ایران خارج شود، ماند، جنگید و کشته شد. در مورد قیام کلنل دیدگاه‌های مثبت و منفی گوناگونی ارائه شده است. اجرای قانون، رعایت عدل و انصاف در حق مردم، سوادآموزی و تصفیه مملکت از فساد و استقلال ایران، که از نتایج منفی قرارداد۱۹۱۹ بود، هدف‌های عمده و مثبتی است که برای قیام کلنل ذکر شده است. وی پس از آگاهی یافتن از ماهیت کابینه سیدضیاء نسبت به آزادی جمعی از مستبدین و دستگیری برخی آزادیخواهان همچون مدرس، معتقد بود که تغییر سیستم حکومت به‌منظور اداره صحیح کشور الزامی است و این امر را از منطقه تحت نفوذ خود آغاز کرد. اعلام استقلال در خراسان، حمله به تهران و ساقط کردن حکومت مرکزی و انگیزه‌های آزادی‌خواهانه، نظرات دیگری است که درباره محدوده قیام وی ارائه شده است. اما مطابق گفته دوستانش، وی به هیچ وجه خواهان حمله به مرکز یا جدایی خراسان از ایران نبود و اسناد موجود دال بر این مطلب نیز ساخته دولت وقت است.