سالمندان در فضای مجازی چه می‌کنند؟
آنچه پیر در اینترنت بیند
درباره فعالیت افراد پا به‌سن‌گذاشته در شبکه‌های مجازی
شبنم سیدمجیدی
یکی از خوبی‌های اینترنت این است که فارغ از سن و سال و موقعیت یا جنسیت، در دسترس همه قرار دارد. وقتی از حضور سالمندان در فضای مجازی سخن می‌گوییم، نخستین چیزی که به ذهنتان می‌آید چیست؟ شاید عمه پیرتان را به یاد می‌آورید که هر صبح در گروه خانوادگی، یک پیام صبح به‌خیر با تصویری از میز صبحانه، چای و نان و پنیر و گوجه ارسال می‌کند. یا مثلا مادربزرگتان را که یک بیت شعر با محتوایی متناسب با تاریخ آن روز همراه با تصویری از یک دسته گل می‌فرستد و سالگرد ازدواج هیچ‌کس را فراموش نمی‌کند. شاید هم آنها بارها با دستورهای آشپزی، نقل‌قول‌های بزرگان و حرفهای سیاسی روی اعصابتان رفته‌اند! گاهی هم بامزه‌ترین کارها را انجام می‌دهند. قبول دارید که مادربزرگ‌ها خیلی رُک هستند؛ گاهی زیادی رُک. مثلاً زیر عکستان کامنتی می‌گذارند با این شرح: «لطفاً این عکس را بردار، خودت زیبا شده‌ای اما دوست ا‌‌ت زیاد خوشگل نیست. مامان‌فخری»! تلاش می‌کنند با صفحه‌های معروف اینستاگرام و سلبریتی‌ها ارتباط برقرار کنند یا دستشان می‌خورد و بی‌خبر از همه‌جا، همه‌‌چیز را پاک می‌کنند! شاید فکر می‌کنید برای کسی که 40سال یا بیشتر، یک تلفن قدیمی رومیزی داشته و با همان یک تلفن، از احوال 10یا 20نفر آدمی که می‌شناخته باخبر می‌شده، خیلی مشکل است که حالا با دنیایی سروکار داشته باشد که تعداد آدم‌های آن بی‌انتهاست.
پا به پای فضای مجازی
اما این همه ماجرا نیست. اگر کمی بیشتر به این دنیای بی‌انتهای مجازی دل داده باشند، یاد گرفته‌اند برای رتق و فتق کارهایشان از اپلیکیشن‌ها استفاده کنند، عکس‌هایی که می‌پسندند را ذخیره کنند، از نوه‌هایشان عکس بگیرند و با شوق و ذوق برای دیگران ارسال کنند. اگر فرزندانشان در شهرهای دیگر یا کشورهای دوردست باشند، این سالمندها، دایره فعالیتشان در فضای مجازی را گسترده‌تر هم می‌کنند؛ اسکایپ و ایمو کمترین آنهاست.
اشتراک روزمرگی‌ها
شاید بعضی از صفحه‌های مورد علاقه شما در اینستاگرام همان‌هایی باشند که افراد بالای 60سال آنها را اداره می‌کنند و درباره مد، سلامتی، هنر و زندگی‌های روزانه‌شان با شما صحبت می‌کنند. ایران‌خانم یکی از آنهاست. 88ساله است و باور دارد خانم‌های بالای 50سال نباید از مد و زیبایی دور باشند. او لباس‌های مختلف را می‌پوشد و جلوی دوربین می‌ایستد. البته پوشاکی که او معرفی می‌کند، مختص هم‌سن‌و‌سال‌های خودش است. همه اینها را در صفحه شخصی‌اش در اینستاگرام اشتراک‌گذاری می‌کند و پیر و جوان، او و کارهایش را دنبال می‌کنند. با همان قامتی که کمی خمیده هم شده است، با چهره‌ای مصمم و امیدوار در بازار تجریش از خودش عکس می‌گیرد و البته به پاریس هم رفت‌وآمد دارد. پیام‌های انگیزشی هم می‌گذارد: «هر کاری که بدون ضرر به دیگری باعث شادی شما می‌شه انجام بدین؛ عاشق باشین؛ عشق فقط مختص شخص نیست؛ می‌تونین عاشق گل و گلکاری و طبیعت باشین؛ عاشق موزیک، مطالعه، آشپزی، خیاطی و...».
یکی از خانم‌های پا به‌سن‌گذاشته‌ای که طرفدار زیادی دارد، معلم آشپزی است، به قول خودش با 40سال سابقه‌کار و ارائه‌دهنده مدرک بین‌المللی! در آشپزخانه بزرگ خودش روزانه شاگردهایش را جمع می‌کند و با آنها عکس یادگاری می‌گیرد. از فرایند آموزش پختن کیک مراسم عروسی فیلم می‌گذارد و حتی از اینستاگرامش و تبلیغاتی که می‌گیرد درآمد دارد. با مخاطبانش حرف می‌زند؛ مثل یک مجری حرفهای. بعد هزاران نفر او را دنبال می‌کنند و کامنت می‌گذارند و می‌گویند از او الهام می‌گیرند! طرفدارانش می‌گویند‌ای کاش وقتی ما پیر شدیم، شبیه تو باشیم.
دیگر به دوره‌ای رسیده‌ایم که زنان معتقد نیستند که با بالا رفتن سن و سالشان باید سبک زندگی‌شان تغییر کند و مثلاً یک گوشه بنشینند و برای خودشان کاموا ببافند. آنها همان هویت جوانی را ادامه می‌دهند و خود واقعی‌شان را تغییر نمی‌دهند. یکی دیگر از بانوان سپیدموی اینستاگرام که عکسی خندان با لباس‌های رنگارنگ از خودش به اشتراک گذاشته، نوشته: «ما از آن پیرزن‌های کوچک نیستیم که در خانه سالمندان بنشینیم و موهایمان را حنا بگذاریم! اگر هم ما را به خانه سالمندان بفرستند، آنجا هم غذاهای سالم خود و لباس‌های رنگی و کتاب‌هایمان را می‌بریم».
امروز می‌دانیم سالمندان در این دنیای بی‌انتها حضور دارند، آنها نامرئی نیستند و بی‌شک، فضای مجازی یک نکته را برای همه ما روشن کرده‌است؛ اینکه سالمندی باعث نشده هزاران نفر از افراد در سراسر ایران و دنیا خود را از داشتن زندگی شاد، موفق و هیجان‌انگیز محروم کنند.
