نوسازی بافت فرسوده در 5 سال

فاطمه امامی| قم- خبرنگار:


گلایه از نبود حمایت برای حضور سرمایه‌گذاران در بافت فرسوده و بازآفرینی آن موضوعی است که این روزها از زبان فعالان عرصه ساخت‌و‌ساز بسیار شنیده می‌شود. دولت یازدهم و دوازدهم برخلاف دولت قبل اعتقادی به اضافه کردن اراضی به محدوده شهرها و اجرای پروژه‌هایی مانند مسکن مهر ندارد بلکه بنا بر این است که شهرها از درون بازسازی شوند. 
از طرفی اجرای این سیاست فقط در حرف ساده است اما در عمل پیچیدگی‌های متعددی کار را کند و گاهی ناممکن می‌کند. 

مدیرعامل سازمان بهسازی و نوسازی اطراف حرم پیشرفت موضوع‌های مربوط به احیای بافت و بازآفرینی محله‌ها را در قم خوب توصیف می‌کند و می‌گوید: قم در یک سال از رتبه ششم عمران و بهسازی کشور به رتبه اول ارتقا پیدا کرد و یکی از موفق‌ترین طرح‌های اقدام مشترک در کشور را در میدان میر تجربه کرد که 5 دستگاه در این طرح با یکدیگر همکاری کردند. 
 «علیرضا خاکی» می‌افزاید: در حال حاضر از منابع دستگاه‌ها در قم خوب استفاده می‌کنیم اما از ظرفیت‌های کشوری استفاده خوبی نداریم. شهرهای دیگر در جذب منابع از ما جلوتر هستند. 

به گفته وی محدوده مصوب بافت فرسوده 1589 هکتار است که حدود 12 درصد آن در شهر است که در این محدوده‌ها مناطق منفصلی مانند شهر قائم، جمکران و... هم اضافه شده‌اند. 
در این 12 درصد بافت فرسوده در سطح شهر، 35 درصد جمعیت زندگی می‌کنند. تغییراتی که در محدوده بافت فرسوده استان قم در ماه‌های اخیر اتفاق افتاده به دلیل تغییر تعریفی بوده که وزارتخانه در این زمینه ارائه داده است. 
خاکی با اشاره به این‌که بازآفرینی یک فرایند مستمر است که معمولاً با بهسازی شروع می‌شود اما در ادامه نیاز به بازسازی منطقه‌ای هم دارد، اظهار می‌کند: روش این است که ابتدا کارهای ابتدایی انجام شود و بعد دفتر تسهیلگری برای احصای نیازهای اهالی ایجاد شود. این نگاه که کسانی از بیرون برای محله‌ها تصمیم بگیرند و طرح‌هایی را اجرا کنند با شکست مواجه شده است. 


50 میلیون تومان کافی نیست

خاکی با اشاره به این‌که دولت گمان می‌کرد می‌تواند با منابع خودش این کار را انجام دهد، اظهار می‌کند: در برنامه پنجم هم قرار شد سالانه 10 درصد از بافت بازسازی شود و همچنین 50 درصد منابع اعتباری بخش مسکن در حوزه بافت فرسوده به کار گرفته شود که نتیجه این سیاست طراحی وام‌های 50 میلیون تومانی بود که در قم چندان استفاده نشد. 
وی 50 میلیون تومان را برای بهسازی و بازسازی در بافت فرسوده قم ناکافی می‌داند و می‌گوید: یکی از ویژگی‌های قم این است که بافت فرسوده زنده است و قیمت املاک چندان فاصله‌ای با مناطق خوش‌نشین ندارد و این تسهیلات چندان به کار نمی‌آید. 

مدیرعامل سازمان بهسازی و نوسازی اطراف حرم با بیان این‌که در برنامه ششم بازآفرینی 270 محله مطرح شد اضافه می‌کند: در این برنامه رویکرد محله‌محوری در بازآفرینی مورد توجه قرار گرفت و قرار شد دولت به بهبود زیرساخت‌های بافت فرسوده اقدام کند. 
وی اظهار می‌کند: در شهری مانند قم که زمین دولتی از قبل تملک نشده بود یا وجود نداشت، نتوانستیم در برنامه بازآفرینی و تولید مسکن وارد شویم اما از ظرفیت‌های قانون برنامه ششم برای حمایت از سرمایه‌گذاران در بافت فرسوده باید استفاده کرد. 

وی با اشاره به وجود قانون تخفیف 50 درصدی عوارض شهرداری‌ها در بافت فرسوده تأکید می‌کند: قرار بود دولت این مبالغ را پرداخت کند اما هنوز شهر قم نتوانسته سهم خودش را بگیرد. شهرداری قم تا تراکم پایه را در درون محدوده بافت تا صددرصد تخفیف می‌دهد و ما‌به‌ازای این را از دولت هم دریافت نکرده اما همین اقدام هم نتوانسته در بازار تحرکی ایجاد کند. این در حالی است که برخی شهرها برای جبران این موضوع از اسناد خزانه استفاده کرده‌اند. 
خاکی ادامه می‌دهد: میزان تسهیلات در کلانشهرها 50 میلیون تومان پیش‌بینی شده که پیشنهاد ما 200 میلیون تومان به ازای هر واحد است که بتواند محرک توسعه باشد. 

به عقیده وی اگر تسهیلات بتواند 75 درصد قیمت ساخت یک واحد را تأمین کند انگیزه ایجاد می‌کند آن هم به شرطی که بلندمدت باشد. 
مدیرعامل سازمان بهسازی و نوسازی اطراف حرم با اشاره به این‌که شهر قم از نظر اقدام‌های انجام‌شده در زمینه بافت فرسوده از دیگرشهرها 10 سال عقب است، می‌افزاید: یک خوبی این موضوع این است که می‌توانیم از تجربه دیگرشهرها در این زمینه استفاده کنیم؛ مثلاً امروز می‌دانیم پروژه‌های کالبدی با قیاس بزرگ در بیشتر شهرها شکست خورده است. مثل بوستان‌های بزرگی که در بافت فرسوده ایجاد شد و به محل توزیع مواد مخدر تبدیل شد. 
وی با تأکید بر این‌که استفاده از بخش خصوصی برای این امر ضروری است، می‌گوید: 1500 هکتار بافت فرسوده داریم که احیای آن به طور متوسط متری 2 میلیون تومان هزینه دارد و هیچ‌کس نمی‌تواند این پول را تأمین کند. ما در این عرصه باید فقط تسهیلگری کنیم تا بخش خصوصی وارد میدان شود. 


تدوین بسته‌های تشویقی

مدیرعامل سازمان بهسازی و نوسازی اطراف حرم با بیان این‌که برنامه جامع اقدام مشترکی برای بافت به صورت 5 ساله تدوین شده می‌گوید: تدوین بسته‌های تشویقی برای بهسازی بافت فرسوده هم در حال انجام است. این بسته‌ها باید با توجه به وضعیت و نیازهای محله تأمین شود. 

بازنگری در طرح تفصیلی شهر قم را هم بخشی از این فرایند می‌داند و می‌افزاید: تجربه اول دفتر تسهیلگری به نتیجه نرسید اما باز در بودجه سال جاری دیده شده است. 
 «علیرضا خاکی» با اشاره به لزوم تدوین الگوهای سرمایه‌گذاری با اشاره به پروژه‌های شهر قم اضافه می‌کند: بحث سرمایه‌گذاری مقوله پیچیده‌ای است که در نگاه اول ساده به نظر می‌آید اما پیچیدگی‌های تملکی و سرمایه‌گذاری دارد. 

قانون برنامه ششم توسعه، ماده 111 قانون شهرداری، قانون نوسازی عمران شهری، قانون حمایت از احیا و بهسازی بافت‌های ناکارآمد شهری و سند ملی راهبردی بافت فرسوده از جمله قوانینی هستند که می‌توانند در این زمینه اثرگذار باشند. 
وی با اشاره به جلسه‌هایی که در این زمینه برای مرور قوانین حوزه بافت با سرمایه‌گذاران برگزار شده است، ادامه می‌دهد: قانون برنامه چهارم دولت را موظف به احیای بافت‌های فرسوده می‌کند. آن‌جا بیشتر نگاهش بازنگری طرح‌های جامع و تفصیلی بوده و موظف کردن دولت به بازسازی شهرها ظرف مدت 10 سال. 
خاکی می‌گوید: در این قانون گفته شد هر سال 10 درصد بافت‌ها و در مدت 10 سال بازسازی می‌شود. اکنون بعد از گذشته 10 سال با نگاه خوشبینانه 10 درصد بازسازی شده است.