گزارش
سه دیدگاه در مورد برنامه سوم
حامد فوقانی/خبر‌نگار
کمبود آب، آلودگی هوا، ترافیک، حاشیه‌نشینی، نشست زمین، کوچ قدیمی‌ها و ورود بی‌حساب جمعیت به اضافه مشکلات اقتصادی، روزبه‌روز بیشتر پایتخت کشورمان را تحت فشار قرار می‌دهد. تهران با اینکه طی دهه‌های پیشین تحولات قابل‌توجهی داشته اما هنوز با یک‌شهر زیست‌پذیر فاصله معناداری دارد. چنین ادعایی را می‌توان از رضایت‌سنجی شهروندان برداشت کرد.
حال برای کاهش مشکلات و شکوفایی ظرفیت‌ها، برنامه‌ریزی، نخستین قدم به شمار می‌رود. روز سه‌شنبه هفته جاری شهردار تهران در این راستا یک‌گام بلند برداشت؛ او برنامه پنج‌ساله سوم توسعه شهر را به شورای شهر تقدیم کرد تا نمایندگان مردم بررسی لازم را انجام دهند و سپس آن را به تصویب برسانند. این برنامه از سال آینده آغاز می‌شود و نشان می‌دهد اوضاع تهران در سال1402 از نظر عمرانی، شهرسازی، حمل‌ونقل عمومی، پیاده‌محوری، فرهنگی و سایر موضوعات چگونه خواهد بود.
برنامه پنج‌ساله سوم توسعه تهران چند ویژگی دارد که سید محمدعلی افشانی در صحن شورا به آنها اشاره کرد. او سپس در انتها تأکید کرد پایتخت 5سال دیگر، مطمئنا جای بهتری برای زندگی خواهد بود. شهردار تهران گفت: «لایحه برنامه پنج‌ساله سوم 11فصل دارد و زیست‌پذیری، شفافیت، کاهش نابرابری، توسعه عدالت‌محور و حکمروایی خوب شهری از جمله شاخص‌های آن به‌حساب می‌آید. این لایحه در فصل‌هایی با عناوین حکمروایی خوب شهری، سرمایه سازمانی، هوشمندسازی و نوآوری، اقتصادی و مالی، فنی و عمرانی، کالبد و فضای شهری، حمل‌ونقل عمومی، محیط‌زیست، انرژی و مدیریت پسماند، فرهنگی اجتماعی، مدیریت بحران و در نهایت مدیریت و پایش برنامه ارائه شده است. در حکمروایی شهری به نظام مدیریت هماهنگ شهری و تنقیح قوانین توجه شده است. باید قوانین زاید حذف شود و اگر قوانینی هم لازم است اضافه شود.»
او به رتبه‌بندی محله‌ها در مبحث شاخص‌های زیست‌پذیری اشاره کرد و گفت: «با رتبه‌بندی محلات معلوم می‌شود در هر شاخصی هر محله چه وضعیتی دارد و در نهایت محلات کم‌برخوردارتر برای تخصیص منابع در اولویت قرار خواهند گرفت. در این بین، بدون مشارکت مردم نمی‌توان شهر را اداره کرد. ما به‌دنبال تدوین لایحه‌ای در این زمینه هستیم. همچنین به‌دلیل آنکه هرجا فساد باشد دیگر نباید انتظار توسعه و رشد در آنجا را داشته باشیم، به شفاف‌سازی اطلاعات شهری و هوشمندسازی در لایحه توجه شده است. از سوی دیگر براساس برنامه پروژه‌ها قبل از مطالعه باید کاملا تعریف و امکان‌سنجی شوند و بعد در مدار مطالعه و اجرا قرار گیرند؛ این باعث می‌شود کیفیت پروژه‌ها افزایش یابد.»
شهردار تهران اصلاح ساختار سازمانی شهرداری را یکی دیگر از اهداف برنامه اعلام کرد و گفت: «به‌زودی در آیین‌نامه استخدامی شهرداری بازنگری می‌شود و همچنین برنامه ما مشخص کردن و تعیین تکلیف کارمندان مازاد شهرداری است. سامانه «جامع مدیریت منابع شهری» نیز یکی دیگر از اهداف برنامه به شمار می‌رود. من اعلام کرده‌ام که گزارش درآمدها و هزینه‌های شهر تهران تا 2ماه آینده منتشر خواهد شد. ما وظیفه داریم که هر 6ماه گزارش درآمد و هزینه خود را اعلام کنیم. این حق شهروندان تهرانی است که بدانند شهر تهران چقدر درآمد داشته است و کجا این درآمد هـزینه شده است.» تدوین لایحه سند گردشگری در تهران، بازنگری طرح تفصیلی و ارائه طرح تفصیلی جدید، مدیریت حریم شهر تهران، احیای آثار ارزشمند فرهنگی در شهر و نیز توسعه حمل‌ونقل عمومی شهر از دیگر اهداف برنامه سوم توسعه پایتخت است که سید محمد علی افشانی به آنها در جلسه روز سه‌شنبه گذشته شورای شهر اشاره کرد. او در رابطه با وضعیت حمل‌ونقل عمومی تهران هم اینطور گفت: «واگن برای قطار شهری در حال ساخت است که ارزش آن 800میلیون یوروست که محاسبه قیمت یورو ارزشی بالغ بر 14هزار میلیارد تومان دارد. توانسته‌ایم 700میلیارد تومان اوراق مشارکت برای راه‌اندازی خط 7 مترو منابع جذب کنیم و به‌دنبال جذب 1300میلیارد تومان دیگر هم برای خط 6 و 7هستیم که طی جلسات اخیر اوراق مشارکت 800میلیارد تومان آن آماده شده است.» برقی کردن وسایل نقلیه، اجرای خطوط LRT و توسعه خطوط اتوبوسرانی BRT، ترویج فرهنگ استفاده از دوچرخه، ایجاد مسیرهای دوچرخه‌سواری، درختکاری در 1250هکتار از اراضی شمال شهر تا 3ماه آینده و بازآفرینی هویت شهری هم ازجمله برنامه‌هایی بود که سید محمد علی افشانی اعلام کرد در دستور کار دارند. در ادامه نظرات چند کارشناس امر را در رابطه با لایحه برنامه پنج‌ساله سوم شهر تهران می‌خوانید.
کاهش فقر و احساس رضایتمندی
حجت‌الله میرزایی، معاون برنامه‌ریزی و توسعه شهری شهرداری تهران
برای تدوین برنامه سوم توسعه شهر تهران، شناسایی مسائل اصلی شهر و اولویت‌بندی آنها و نیز شناسایی چالش‌ها و تغییرات مهم محیط پیرامون از سطوح جهانی تا منطقه پیرامون شهر در دستور کار قرار گرفت. برنامه سوم شهر تهران تجلی همزمان عقلانیت مدیریت شهری، دستاورد تلاش یکساله صدها اندیشمند جوان و کارشناسان باتجربه بوده است. از همین حالا می‌توان گفت که پس از اجرای برنامه نظام نوآوری شهری، هوشمندسازی، بهره‌مندی از فناوری‌های نوین چه در کسب‌وکار و تولید ثروت و چه در مدیریت و سیاستگذاری چه به‌مثابه راهبرد توسعه و چه به‌عنوان ابزاری مؤثر برای ارتقای کیفیت زندگی و کاهش فقر و نابرابری ایجاد می‌شود؛ بنابراین اگر برنامه در مسیر درست پیش برود می‌توان امیدوار بود که در سال1402، در کیفیت زندگی تغییراتی مثبتی شاهد باشیم و احساس رضایت و تعلق اجتماعی و برخورداری از فرصت‌های برابر تـوسعه انسانی برای شهروندان افزایش یابد.
حرکت اجباری روی ریل برنامه
امیر آریازند، رئیس دبیرخانه تدوین برنامه سوم توسعه شهر تهران
در روند تدوین برنامه سوم، این موضوع را کاملا درنظر گرفته‌ایم که چطور همه‌‌چیز طبق آنچه هدف‌گذاری شده، پیش برود. البته در تدوین برنامه سعی کردیم، رویکردمان تعاملی باشد. با وجود این برای متقاعد‌سازی اقشار مختلف و سایر سطوح برنامه‌های ارشادی پیش‌بینی شده تا همگی روی ریل‌گذاری صورت گرفته، حرکت کنند و این هماهنگی به‌صورت افقی و با لحاظ تعامل حداکثری میان معاونت‌ها، سازمان‌ها و شرکت‌های وابسته به شهرداری انجام خواهد شد. به این ترتیب می‌توانیم وعده دهیم 5سال بعد، در تهران شهروندان به اطلاعات در حوزه مدیریت شهری دسترسی بیشتری خواهند داشت و قدم‌های بزرگی در راستای رفع آلودگی‌های زیست‌محیطی، ترافیک، عدالت فضایی، پیاده‌محوری ایمنی و تاب‌آوری شهر در برابر زمین‌لرزه و حوادث غیرمترقبه، صیانت و حفاظت از باغات، حفاظت از بافت تاریخی شهر و ساماندهی سیما و منظر شهری، سلامت اجتماعی و سبک زندگی و بهداشت روان برداشته می‌شود.
با برنامه، نخبگان می‌آیند
جلال آزادی، عضو گروه جامعه مهندسان مشاور ایران
مهم‌ترین مسئله برای تهران رخ داده است؛ یعنی اکنون پایتخت دارای یک برنامه و چشم‌انداز پنج‌ساله شده که می‌تواند نشان دهد شهر و شهروندان از نظر شاخص‌های زیستی در میان دیگر شهرها کجا ایستاده‌اند؛ چنین برنامه‌ای است که می‌تواند ما را به سمت بازنگری طرح‌های بالادستی مثل طرح تفصیلی خوش‌بین کند؛ درصورتی که پیش از این کارشناسان امیدواری چندانی نداشتند با بازنگری طرح تفصیلی اتفاقات مثبتی در حوزه شهرسازی تهران رخ دهد زیرا بازنگری آن بدون ایده و برنامه راه نجات شهر نیست. حقیقت در سال نخست فعالیت مدیریت شهری فعلی خیلی ندیده‌ایم که به نخبگان و شرکت‌های دانش‌بنیان بها داده شود اما با وجود یک برنامه میان‌مدت و بلندمدت، می‌توان شهرداری را ملزم کرد تا در روند کارها از ظرفیت‌های این مجموعه بهره ببرند؛ این موضوعی است که گویا شهردار تهران نیز روی آن نظر مثبتی دارند. برنامه پنج‌ساله می‌تواند از موازی‌کاری و تولید اسناد مشابـه معاونت‌ها و سازمـان‌ها جلوگیری کند.