آلزایمر را زوال عقل ندانیم

معصومه صالحی | مؤسس و مدیرعامل انجمن آلزایمر ایران

هرساله‌ ماه سپتامبر‌ماه جهانی آلزایمر و 21سپتامبر (30شهریور) روز جهانی آن است. امسال هفتمین سالی است که ‌ماه جهانی بیماری آلزایمر با هدف همبستگی جهانی برای افزایش اطلاع‌رسانی و کاهش شرم از ابراز دمانس(بیماری آلزایمر) برگزار می‌شود.

دمانس به مجموعه‌ای از علائم گفته می‌شود که طی زمان روی مغز اثر می‌گذارد و موجب تخریب سلول‌های مغزی و مرگ آنها می‌شود. شایع‌ترین نوع دمانس بیماری آلزایمر است که از دست‌دادن حافظه، دشواری در تفکر، برنامه‌ریزی و بیان منظور، دشواری در تشخیص افراد و اجسام و تغییر در خلق و خو از علائم آن است.

طبق آمارهای جهانی، هر 3 ثانیه یک نفر در جهان به دمانس مبتلا می‌شود. هم‌اکنون بیش از 50میلیون نفر با این بیماری زندگی می‌کنند و اگر اقدامات لازم برای کاهش عوامل خطر انجام نشود انتظار می‌رود که تا سال 2050این تعداد به 152میلیون نفر برسد؛ یعنی بیش از 3برابر شود.

اگرچه عوامل مختلفی در ایجاد بیماری آلزایمر نقش دارد و تا‌کنون درمانی قطعی برای آن یافت نشده اما می‌توان به درمان کنترلی آن امیدوار بود. به گفته محققان هرچه زودتر علائم را تشخیص دهیم و از بیماری مطلع شویم بهتر می‌توانیم آن را کنترل کنیم. براساس نظر پزشکان هر یک سال تشخیص زودهنگام، 5سال معضلات این بیماری را به تعویق می‌اندازد.

بیماری آلزایمر انواع مختلف دارد که بعضی از انواع آن ممکن است در سنین پایین ایجاد شود؛به‌عنوان مثال ما در سن 35سالگی هم با بیماری آلزایمر مواجه بوده‌ایم که البته این نوع در دنیا بسیار نادر است. آلزایمر معمولا از سن65 -60 سالگی شروع می‌شود که اگر زود تشخیص داده شود روند پیشرفت بیماری کند خواهد شد. ژن هم عامل مهمی در ابتلا به آلزایمر است. ما به خانواده‌ای در اصفهان برخورد کردیم که همه اعضای خانواده بعد از 50سالگی دچار این بیماری می‌شوند؛ چرا که ژن غالب دارند.

همه ما وقتی اسم بیماری آلزایمر را می‌شنویم ناخودآگاه نگران می‌شویم و از مواجهه با آن می‌ترسیم اما آلزایمر واقعا آخر زندگی نیست. فرد مبتلا می‌تواند با حمایت‌ها و مراقبت‌ها، زندگی خوبی داشته باشد.

متأسفانه در بیماری آلزایمر به‌دلیل فعل و انفعالات شیمیایی‌ای که در ناحیه حافظه مغز ایجاد می‌شود سلول‌ها به مرور زمان می‌میرند و به‌همین دلیل حجم مغز یک مقدار کوچک‌تر می‌شود اما این را نباید بیماری زوال عقل یا فرسودگی مغز نامید و حتما باید حرمت و‌ شأن افراد مبتلا حفظ شود. اغلب کسانی که دچار بیماری آلزایمر می‌شوند پدر و مادرهایی هستند که زمانی ستون‌های این مملکت بوده‌اند و فرزندانی تربیت کرده‌اند که امورات جامعه را در دست گرفته‌اند. تأکید ما بر حرمت گذاشتن و حفظ شأن این عزیزان است. آنها از حقوق شهروندی برخوردارند و باید با احترام با آنها برخورد شود.

تحقیقات نشان می‌دهد که داشتن یک سبک زندگی سالم می‌تواند از ایجاد مشکل برای مغز حفاظت کرده و خطر ابتلا به آلزایمر را در دوران سالمندی کاهش دهد. قانون کلی این است که هر آنچه برای قلب مفید است برای مغز نیز مفید است. بنابراین با یک رژیم غذایی متعادل، ورزش جسمی و ذهنی منظم می‌توان از هر دو عضو مراقبت کرد. از سوی دیگربه چالش‌کشیدن مغز موجب تولید سلول‌های جدید شده و ارتباط میان آنها را تقویت می‌کند بنابراین فعالیت‌های ذهنی می‌تواند بر روند تخریبی بیماری آلزایمر و دیگر دمانس‌ها اثری مثبت داشته باشد. پزشکان فرا گرفتن یک زبان دیگر، یک مهارت جدید و یا ورزشی که تا به‌حال انجام نداده‌اید را توصیه می‌کنند.

هم‌اکنون بیماری آلزایمر یکی از مهم‌ترین بحران‌های سلامت در قرن ۲۱ به‌شمار می‌آید. نبود سیاست‌های لازم و عدم‌برنامه‌ریزی مناسب موجب خواهد شد که دولت‌ها در رویارویی با شیوع آن آمادگی نداشته باشند. شاید توجه به همین موضوع بود که باعث شد سازمان بهداشت جهانی در سال۲۰۱۷، طرح جهانی دمانس را تصویب کرد؛ چرا که دولت‌ها باید توجه جدی به کاهش اثرات ناشی از دمانس از طریق اطلاع‌رسانی در مورد بیماری، کاهش عوامل خطر، افزایش موارد تشخیص، مراقبت و تحقیقات داشته باشند.

انجمن آلزایمر ایران سند ملی دمانس را در سال 95 به وزارت بهداشت ارائه داد تا در دورترین نقاط کشور هم به اطلاع‌رسانی و آموزش بپردازند، از سوی دیگر با کمک صندوق بازنشستگی کشوری توانسته‌ایم در استان‌ها انجمن آلزایمر را ایجاد کنیم و از بازنشستگان علاقه‌مند بخواهیم که عضو این انجمن شوند و فعالیت‌های استانی را آغاز کنند. چشم‌انداز ما این است که بتوانیم درصد بیماری را تا حد امکان با اطلاع‌رسانی کاهش دهیم. انجمن جهانی هم بر این باور است که تنها راه مبارزه با دمانس فقط از طریق راه‌حل‌های جهانی و دانش محلی و آموزش امکان‌پذیر است.