بوم‌گردی در «شبه روستاها»

روستاییان می‌دانند که مهاجرت به شهر سبب از بین رفتن فرهنگ و نمادهای اصیل زندگی آنان می‌شود، اما مهم‌ترین علت مهاجرت آنان به شهرها اشتغال و بهبود وضعیت معیشتی است در حالی ‌که فرصت‌های متنوعی برای ماندگاری، ایجاد اشتغال و حتی معرفی جاذبه‌های گوناگون روستاها وجود دارد. البته لازمه حفظ بسترهای اصلی زندگی روستایی ایده‌پردازی، راهنمایی و حمایت
 است. 

به گزارش مهر، 52 درصد جمعیت استان خراسان شمالی را روستاییان تشکیل می‌دهند. طی چند سال اخیر سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری به‌منظور ماندگاری روستاییان و رفع مشکل آسیب‌های اجتماعی کشور، مهاجرت‌ها و حاشیه‌نشینی طرح بوم‌گردی را مطرح کرده است. ایده‌ای که علاوه بر حفظ فرهنگ و تمدن هر منطقه، سبب معرفی آداب ‌و رسوم اقوام مختلف و جذب گردشگران می‌شود و مهم‌ترین ویژگی آن اشتغال‌زایی و رسیدگی به بافت روستاهاست به‌ویژه روستاهایی که قابلیت گردشگری دارند. 

خراسان شمالی به ‌عنوان استانی نوپا با داشتن بیش از ۸۰۰ روستا که بیشتر آنها ظرفیت گردشگری و بوم‌گردی را دارند همچنان به سبب آماده نبودن زیرساخت‌ها و نداشتن برنامه اساسی شاهد مهاجرت روستاییان به شهرها، رونق نداشتن صنعت گردشگری و حتی عبور ۲۰ میلیون مسافر از استان است. 
با وجود ظرفیت‌هایی که در بخش گردشگری و بوم‌گردی مشاهده می‌شود متأسفانه آن‌طور که باید نتوانسته‌ایم خراسان شمالی را به مسافران معرفی کنیم. این استان فقط محل عبور ۲۰ میلیون مسافر برای زیارت امام رضا (ع) و همچنین مسافران شمال کشور شده است. 

به‌رغم این‌که اقامتگاه‌های بوم‌گردی بستر جذب گردشگر در استان‌ها به‌منظور ماندگاری روستاییان و رفع مشکلات اجتماعی و اقتصادی را فراهم می‌کند، اما افزایش بی‌رویه این اقامتگاه‌ها سبب گلایه‌مندی سرمایه‌گذاران این حوزه شده است. 


افزایش چشمگیر اقامتگاه‌های بوم‌گردی نسبت به هتل و خانه‌مسافر

یک کارشناس گردشگری می‌گوید: طی یک سال اخیر اقامتگاه‌های بوم‌گردی نسبت به هتل‌ها و خانه‌‌مسافرها در خراسان شمالی افزایش بسیاری داشته است. 
«امیر اکبری» در تعریف بوم‌گردی بیان می‌کند: طبق آخرین تعریف جامعه بین‌المللی اکوتوریسم در سال ۲۰۱۵ بوم‌گردی یا اکوتوریسم سفری مسئولانه به جاذبه‌های طبیعی است که در آن گردشگر در کنار استفاده از مواهب طبیعی و لذت بردن از سفر با ویژگی‌های فرهنگی گذشته و فعلی منطقه آشنا می‌شود و افزون بر رعایت اصول حفظ زیست‌بوم، با حضور و خرید از جوامع محلی، باعث شکل‌گیری فعالیت‌های سودآور اجتماعی و اقتصادی مردم آن منطقه می‌شود. 
وی می‌افزاید: ضرورت دارد اقامتگاه‌های بوم‌گردی در محیط‌های طبیعی همچون روستاها احداث شود که با معماری بومی و جاذبه‌های طبیعی سازگاری دارد. 
این کارشناس گردشگری بیان می‌کند: متأسفانه امروز در اقامتگاه‌های بوم‌گردی مساله آموزش مطرح نیست در حالی ‌که باید بومیان منطقه با انجام کار و زندگی روزمره در منطقه، حال‌وهوای گذشته را برای گردشگران به نمایش بگذارند اما چنین موضوعی مشاهده نمی‌شود و فقط نمایی از گذشته شبیه‌سازی شده است. 


ضرورت ایجاد جاذبه در اقامتگاه‌های بوم‌گردی

سرپرست سازمان میراث فرهنگی، صنایع‌ دستی و گردشگری خراسان شمالی می‌گوید: ایجاد جاذبه در اقامتگاه‌های بوم‌گردی در جذب گردشگر نقشی اساسی دارد. 
«حبیب یزدان‌پناه» ادامه می‌دهد: با وجود این‌که روستاهای خراسان شمالی از اقلیم‌های مختلفی برخوردار است، اما فراهم کردن جاذبه‌های متنوع و ایده‌پردازی به سبک سنتی برای معرفی و جذب گردشگر در اقامتگاه‌های بوم‌گردی تأثیر بسزایی دارد. 
وی با بیان این‌که ۱۸۰ درخواست تأسیس اقامتگاه بوم‌گردی در خراسان شمالی به میراث فرهنگی ارائه ‌شده است، می‌افزاید: تاکنون ۲۷ مجوز صادر شده است و تا پایان سال ۹۷ نزدیک به ۸۰ اقامتگاه به این تعداد افزوده می‌شود. 
سرپرست سازمان میراث فرهنگی، صنایع‌ دستی و گردشگری خراسان شمالی درباره صدور چند مجوز اقامتگاه بوم‌گردی در یک روستا توضیح می‌دهد: افزایش شمار اقامتگاه‌ها در یک روستا علاوه بر جنبه رقابتی سبب افزایش کیفیت خدمات به مسافران و گردشگران خارجی می‌شود که این برای میراث فرهنگی اهمیت دارد. اقامتگاه‌ها به هنگام پیک مسافر گنجایش لازم را دارند، به ‌طوری ‌که برخی از روستاهای هدف گردشگری ظرفیت اقامتشان برای روزهای تعطیل از یک ماه قبل تکمیل می‌شود. به‌منظور شناساندن و معرفی اقامتگاه‌های بوم‌گردی خراسان شمالی برنامه‌های مختلفی همچون تبلیغ در فضای مجازی، استفاده از ظرفیت رسانه‌های مجازی در سطح کشور و رایزنی برای تبلیغ در سایر استان‌ها در دست انجام است. 
وی طرح اپلیکیشن معرفی بوم‌گردی خراسان شمالی را از جمله اقدامات مهم در زمینه معرفی این مجموعه‌ها عنوان می‌کند و می‌افزاید: هم‌وطنان با استفاده از اپلیکیشن می‌توانند منطقه موردنظر خود را شناسایی و رزرو کنند. مهم‌ترین هدف این سازمان پس از تأسیس اقامتگاه‌های بوم‌گردی ارائه خدمات مناسب به مسافران در محیطی روستایی و عشایری است. مهم‌ترین مزیت روستاهای هدف گردشگری خراسان شمالی علاوه بر وجود فضای سبز، کوه، آبشار و رودخانه، داشتن آب‌وهوایی مناسب و دل‌نشین است.


آموزش مدیران اقامتگاه‌های بوم‌گردی

حبیب یزدان‌پناه سرپرست سازمان میراث فرهنگی، صنایع‌ دستی و گردشگری خراسان شمالی توصیه می‌کند: ضرورت دارد مدیران اقامتگاه‌های بوم‌گردی برای جذب گردشگر همه امکانات رفاهی گردشگران را فراهم آورند. 
این مسئول یکی از رمزهای موفقیت اقامتگاه‌های بوم‌گردی را ارائه غذاهای سنتی می‌داند و می‌گوید: ضرورت دارد منوی غذاهای غیرسنتی از اقامتگاه‌ها حذف شود و به سمت پخت غذاهای بومی پیش بروند. 
یزدان‌پناه اظهار می‌کند: یکی از نکات مثبت اقامتگاه‌ها، اشتغال‌هایی خانوادگی است که سبب کاهش هزینه‌ها برای مدیریت مجموعه می‌شود. 

وی آموزش مدیران اقامتگاه‌های بوم‌گردی، کمک به معرفی اقامتگاه‌ها به سایر نقاط کشور و ارائه تسهیلات را از جمله برنامه‌های سازمان میراث فرهنگی اعلام می‌کند. 
سرپرست سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری خراسان شمالی با بیان این‌که نگرش جامعه نسبت به اقامتگاه‌های بوم‌گردی مثبت است، می‌گوید: مدیریت این اقامتگاه‌ها باید تلاش کنند در مسیر معرفی مجموعه شیوه‌های مناسبی را به کار ببندند تا در این کار موفق شوند.