ایستاده در واقعه

عیسی محمدی

موزه‌ها، مکانی برای پاسداشت و نگه‌داشت اشیایی هستند که برای ما مهم‌اند یا دست‌کم مرتبط با یک واقعه و حادثه و رویداد و خاطره مهم برای مایا یک جمع و کشور و... هستند. برای یک جامعه شیعی، چه چیزی مهم‌تر و پرخاطره‌تر از عاشورا و محرم؟ پس طبیعی است که باید موزه‌هایی هم شکل بگیرند تا اشیا و آثار مرتبط با این رویداد مهم را در دل خودشان و به بهترین شکل و صورت نگه دارند. به چند تا از این موزه‌ها نگاهی انداخته‌ایم.

موزه‌ای در یک حسینیه

موزه عاشوراییان در شهر قزوین جزو موزه‌های خصوصی قرار می‌گیرد. این موزه، در خیابان مولوی این شهر و در طبقه پایین حسینیه امینی‌ها، از قدیمی‌ترین و فاخرترین بناهای مذهبی این شهر است. جالب است بدانید که این حسینیه، بیش از 180سال قدمت دارد و از دیدنی‌های مذهبی شهر قزوین محسوب می‌شود. حبیب شادرود -متولی این موزه- البته اطلاعات جالب‌تری از آن در اختیارمان می‌گذارد. این موزه، 3سال پیش سر و سامان گرفته است. او مقداری اشیا و ابزار مربوط به عزاداری و تعزیه و... داشته و تصمیم گرفته است که با گردهم‌آوردن آنها و کمک گرفتن از بقیه، موزه‌ای مذهبی و مردمی را پایه‌گذاری کند. به گفته شادرود، این موزه با ابزار مربوط به تعزیه، علم‌ها و اشیای عزاداری، نوحه‌های دست‌نویس دستگاهی، کتاب‌های تألیف‌شده قزوینی‌ها با موضوع سیدالشهدا، عکس‌های تاریخی از هیئت‌های قزوین از سال 1305 تا به امروز، عکس‌های مداحان شهید و عزاداری‌های رزمندگان قزوینی در روزگار دفاع‌مقدس سامان گرفته است. شادرود درباره هدف اصلی از ایجاد این موزه،می‌گوید: «شما برای دیدن آیین‌های محرم و سنت‌های عزاداری هر شهری، تنها در روزهای محرم و صفر، خصوصا عاشورا و تاسوعا و اربعین می‌توانید به این شهرها بروید و این سنت‌ها را مشاهده کنید. ما با تأسیس این موزه، می‌خواستیم کاری کنیم که سنت‌های سوگواری و محرمی شهر قزوین، همیشه در معرض دید همگان باشد.» ساعت‌های بازدید از این موزه خصوصی، 8 صبح تا 12ظهر و 3 تا 7بعدازظهر است؛ البته در روزهای تعطیل، این موزه یکسره باز است.

خانه‌ای که حسینیه و حسینیه‌ای که موزه شد

شهر تبریز موزه‌ای دارد به نام موزه محرم که جزو موزه‌های مردم‌شناسی محسوب می‌شود. این موزه در محل خانه دکتر صحتی این شهر ایجاد شده است. این خانه معروف شهر تبریز، در اواخر روزگار قجرها و ابتدای روزگار پهلوی اول ساخته و سال‌های قبل توسط سازمان میراث فرهنگی استان آذربایجان شرقی، تبدیل به «موزه محرم» شده است. این خانه، مشخصه‌های یک خانه قدیمی و قجری را دارد؛ با نمای آجرکاری شده و سردری و هشتی و سقف‌های طاقی شکل و سردابه و انباری و حوضخانه و شبیه آن. بازدیدکنندگان این موزه، هم می‌توانند وسایل ریز و درشت و قدیمی و جدید مربوط به عزاداری را از نزدیک ببینند و هم با معماری روزگار قجرها آشنا بشوند. قدیمی‌ترین علم این موزه مربوط به محله بازار اهر است که قدمت آن به سال 1243هجری قمری برمی‌گردد.

موزه‌ای در بطن حماسه

در کنار 2موزه خاص عاشورایی، بد نیست به یک نمونه خارج از ایران هم اشاره کنیم. خیلی از ایرانیان به زیارت حرم مطهر حضرت اباعبدالله(ع) مشرف شده‌اند اما غالب این زائران، به قدری درگیر فضای معنوی این بارگاه و زیارت و... هستند که فراموش می‌کنند سری به موزه آستانه بزنند. 

این موزه در سال 2009میلادی تأسیس شده است. آثاری که در این موزه نگهداری می‌شوند، از اهمیت تاریخی و معنوی بالایی برخوردارند؛ ازجمله قرآن منسوب به حضرت امیر علیه‌السلام و درهای قدیمی و ضریح قدیمی حرم امام حسین(ع)، پرده‌ای به قدمت صدها سال که در آن طلا و سنگ‌های قیمتی به‌کار رفته و از طرف پادشاه هند به این حرم اهدا شده بود، قالی‌های حریر قدیمی و چلچراغ‌هایی که 200 سال پیش توسط ناصرالدین شاه به حرم اهدا شد، عطردان، ظروف، زره و تفنگ‌های قدیمی 2متری اهدایی شاهان عثمانی، شمشیرهایی با قبضه طلا اهدایی شاهان ایرانی، یک تبر قدیمی از طلای خالص اهدایی پادشاه هند و سکه‌های طلا و... . نزدیک به یک‌دهه پیش، متخصصان گرد هم جمع آمدند تا به مطالعه و شناسایی اشیا و آثار گرانقدری که به این حرم اهدا شده بود، بپردازند.