تعزیه متولی مشخص ندارد
گفت‌وگوی همشهری با تعزیه‌خوان پیش‌کسوت گیلانی
فاطمه عسگری‌نیا/خبرنگار
نمایش‌های آیینی که از آن به عنوان تعزیه یاد می‌شود این روزها به اذعان هنرمندان قدیمی حال و روز خوبی ندارد. با مظفر قربان‌نژاد، تعزیه‌خوان 60 ساله اهل رشت، درباره قدمت این رشته نمایشی و مشکلات امروز آن گفت‌وگو کرده‌ایم.
حاج مظفر! از چند سالگی و کجا تعزیه‌خوانی را شروع کردید؟
از 6 سالگی هنر تعزیه‌خوانی را در هیات جوادالائمه (ع) پل عراق رشت شروع کردم. آن وقت‌ها پدرم مداح بود و من کودک‌خوانی تعزیه را به عهده داشتم.
پل عراق پاتوق تعزیه‌خوانان رشت بود؟
بله. قرار همه تعزیه‌خوان‌ها روزهای شنبه، پل عراق بود. در این روز مردم بعد از شنیدن سخنرانی یک روحانی و روضه‌خوانی یک مداح با اشتیاق زیاد پای تعزیه می‌نشستند. من هم از همان دوران کودکی تعزیه‌خوان شدم تا امروز که شهادت‌خوانی می‌کنم.
تعزیه‌خوانی در گذشته و امروز چه تفاوتی کرده است؟
تعزیه‌خوانی در گذشته حال و هوای خود را داشت. خیلی درگیر حاشیه‌ها و زرق و برق‌های نمایشی نبود. مردم وقتی پای تعزیه می‌نشستند، می‌توانستند در سخن و رفتار تعزیه‌خوان سادگی و صداقت ائمه (ع) را ببینند.امروز تعزیه‌خوان‌ها مخصوصا در نقش شهادت‌خوان با لباس‌های فاخر و پارچه‌های گران در مقابل مردم حاضر می‌شوند در حالی که لباس ائمه (ع) در آن زمان نه ابریشمی که از جنس پشم بود.
صاحب مجلس مبلغی را در آخر اجرا به گروه می‌داد که هدیه‌ای متبرک بود ، اما امروز تعزیه‌خوانی یک شغل شده و نرخ‌های اعلامی از سوی تعزیه‌خوانان گویای این واقعیت است.استقبال نسل جوان از این آیین بومی و سنتی عزاداری چگونه است؟
استقبال جوانان از این آیین بومی و سنتی خوب است، اما به شیوه خودشان و همین شیوه‌های جدید در اجرای نمایش‌های تعزیه است که آن را به بیراهه برده. امروزه شاهد اجرای تعزیه‌هایی همراه با موسیقی‌های نامرتبط با تعزیه هستیم و این یکی از آسیب‌هایی است که متوجه تعزیه می‌شود. از سوی دیگر نسل جوانی که امروز در قالب نمایش مذهبی تعزیه را اجرا می‌کنند دیگر برای نسل گذشته ارزش و احترامی قائل نیستند. این در حالی است که در گذشته تعزیه‌خوانان کودک و نوجوان و جوان برای ریش‌سفیدهای این هنر ارزش و احترام زیادی قائل بودند.
بزرگ‌ترین نگرانی شما از آسیب‌هایی که تعزیه را تهدید می‌کند، چیست؟
اگر تعزیه در مسیری که امروز به آن وارد شده بماند و همچنان درگیر حواشی شود، قول می‌دهم فقط یک دهه دیگر شاهد اجرای این هنر آیینی - سنتی در کشور باشیم و کم‌کم زیر سایه این آسیب‌ها دیگر نشانی از تعزیه باقی نخواهد ماند.
مسئولان فرهنگی و اجتماعی چه وظیفه‌ای در قبال تعزیه دارند؟
ما در گذشته در تهران جایی به نام تکیه دولت داشتیم. در این تکیه هر سال تعزیه‌خوان‌ها و مردم گرد هم جمع می‌شدند و در فضایی معنوی به عزاداری می‌‌پرداختند.
اگر امروز می‌خواهیم تعزیه‌خوانی را در ایران ماندگار کنیم، چاره‌ای نداریم جز ایجاد چنین فضاهایی در شهرهای کشور تا تعزیه و اجرای آن فقط محدود به 2 ماه از سال نشود. یکی دیگر از مشکلات ما تعزیه‌خوان‌ها این است که تعزیه متولی خاصی ندارد. اگر متولی داشتیم و بر اجراهای مختلف نظارت می‌شد کسی به خودش اجازه نمی‌داد با یک موسیقی بی‌محتوا هویت تعزیه را زیر سوال ببرد.
