تنگناهای صنعت کفش

فاطمه امامی| قم- خبرنگار:

کفش، فرش، اسنک و شمش فلزات هر سال معمولاً صدر جدول کالاهای صادراتی استان قم را به خود اختصاص می‌دهند. کفش ماشینی با صادراتی معادل 100 میلیون دلار یکی از اصلی‌ترین کالاهای صادراتی را تشکیل می‌دهد. ادعای فعالان این عرصه این است که بیش از 70 درصد کفش ماشینی کشور در قم تولید می‌شود و همچنین این کالا در بازار کشور همسایه هم برای خود جایی باز کرده است. 

 «ابوالفضل فراهانی»، رئیس انجمن صنعت کفش ماشینی استان قم، با اشاره به این‌که بیش از 200 واحد تولید کفش ماشینی و صندل در این استان فعالیت می‌کنند، می‌گوید: روزانه یک میلیون جفت فقط انواع صندل در قم تولید می‌شود. 
انواع کفش‌های چرمی، ورزشی، سربازی، نظامی، صنعتی، کشاورزی، صندل‌های طبی، بهداشتی و... از جمله محصولات صنعت کفش ماشینی در قم هستند. 

فراهانی‌ می‌‌افزاید: این صنعت 50 درصد تولیداتش را صادر می‌کند و اهداف صادراتی‌اش کشورهایی مانند افغانستان، پاکستان، عراق و آسیای میانه هستند.
 این صنعت در قم 5 هزار اشتغال‌ مستقیم و 20 هزار اشتغال غیرمستقیم دارد؛ همچنین موجب اشتغال خانگی تعداد جالب توجهی از زنان برای ساخت رویه کفش‌ها شده است. 
با این همه صنعت کفش هم مانند صنایع دیگر این روزها مشکلاتی دارد. مشکلاتی که موجب شده با 30 درصد ظرفیت خود مشغول به کار باشد. 


تلاطم بازار

 «عادل ربیعی» عامل توسعه خوشه کفش قم و فعال اقتصادی استان قم در عرصه صادرات است. او می‌گوید تلاطم بازار یکی از بدترین مشکلات این صنعت است. 
مواد اولیه صنعت کفش را محصولات پتروشیمی تشکیل می‌دهند که با توجه به اتفاق‌هایی که در حوزه ارز افتاده، یا نایاب شده‌اند یا گران. این موضوع موجب نوسان قیمت واحدهای تولیدکننده هم شده است. 
ربیعی با اشاره به این‌که تولیدکنندگان کفش در 3 ماه اخیر 4 بار قیمت‌هایشان را تغییر داده‌اند می‌افزاید: این وضع هم برای تولیدکننده و خریدار مبهم است. در واقع این همه تغییرات قیمت برای مشتریان داخلی و خارجی پذیرفته 
نیست. 

وی با تأکید بر این‌که بخش عمده‌ای از محصولات کفش قم صادر می‌شود، ادامه می‌دهد: تاجری که با ما ارتباط دارد با توجه به این‌که خرید ریالی می‌کند این نوسان قیمت را نمی‌تواند هضم کند. از طرفی تولیدکننده هم با توجه به این‌که مواد اولیه دائم در حال نوسان و تغییر است ناگزیر است قیمت را تغییر دهد. 

این فعال اقتصادی با اشاره به این‌که 70 درصد بازار صندل و دمپایی کشور در دست قمی‌هاست، می‌گوید: درصد شایان توجهی از صادرات این محصول از کشور به قم اختصاص دارد. به گفته وی کفش صنعتی قم در سال‌های اخیر توانسته خود را با برندهایی مانند آی‌سودا، شه‌پر، پاپا و پیگما به کشور و بازارهای همسایه معرفی کند. با این همه کفش قم با ظرفیت‌هایی که می‌تواند به آن برسد هنوز فاصله زیادی دارد. 

ربیعی با بیان این‌که مهم‌ترین موضوع برای فعالیت اقتصادی ثبات اقتصادی است، اظهار می‌کند: اگر ثبات در فضای اقتصادی کشور باشد تولیدکننده می‌تواند برنامه‌‌ریزی کند ولی زمانی که این ثبات وجود ندارد و نوسان هست، تولیدکننده با اضطراب تصمیم‌گیری می‌کند. به همین دلیل با وجود این‌که مشکلات زیادی در برند‌سازی، شبکه توزیع یا موضوع‌هایی از این قبیل داریم، در شرایط کنونی امکان برطرف کردن این مشکلات
 نیست. وی معتقد است هر حرکت و هر کاری در این فضای ابهام‌آلود اقتصادی ریسک بالایی را به تولید تزریق می‌کند. 

ربیعی می‌گوید: اگر این ثبات ایجاد شود آن وقت روی برندسازی و شرکت در بازارهای منطقه‌ای و... می‌توانیم صحبت‌هایی داشته باشیم. می‌توانیم بررسی کنیم چه مؤلفه‌هایی بر افزایش قیمت تولید اثرگذار هستند و می‌توانیم شبکه توزیع و تبلیغات را سامان دهیم. وی در پاسخ به این پرسش که افزایش قیمت دلار چه کمکی به رونق صادرات کفش ماشینی کرده است، اظهار می‌کند: واقعیت این است که به محض این‌که قیمت دلار بالا می‌رود، اگر تولیدکننده شبکه توزیع درستی چیده باشد، سود خوبی نصیبش خواهد شد. اما نکته این‌جاست که صادرکنندگان ما به تاجر خارجی جنس می‌فروشند و ریال می‌گیرند. در واقع سود اصلی را تاجر خارجی می‌برد نه تولیدکننده. 
این فعال اقتصادی می‌گوید: اشکال کار به ساختارهای توزیع در صنعت کفش برمی‌گردد. قسمتی هم مربوط به تولیدکننده و تاجران است و قسمت دیگر مربوط به سیاست‌گذاری‌ها. نتیجه این است که تاجر قمی در بازار هدف حضور ندارد و نمی‌تواند خوب مدیریت کند. 

به گفته وی بالارفتن قیمت دلار در بلندمدت منجر به گرانی مواد اولیه می‌شود و این جا تولیدکننده دو ضرر کرده. نه توانسته جنسش را به قیمت دلار بفروشد و نه می‌تواند مواد اولیه را به قیمت قبل تهیه کند. 
ربیعی می‌افزاید: در این شرایط تنها چیزی که در این میان مطرح می‌شود این است که صادرات برای تاجر عراقی و افغان به صرفه است و ممکن است سفارش بیشتری بدهد. در نتیجه تولیدکننده ما دلش خوش می‌شود که دارد تولید می‌کند و کارگاهش را تعطیل نکرده است. 


فروش ریالی محصولات به دو کشور

رئیس سازمان صنعت، معدن و تجارت استان قم می‌گوید: دو کشور عراق و افغانستان از سوی دولت برای صادرات استثنا شده‌اند و تولیدکننده فقط به این دو کشور می‌تواند به صورت ریالی جنس بفروشد. 
 «محمود سیجانی» با اشاره به این‌که هر کس صادراتی انجام می‌دهد ارز را باید به شبکه بانکی برگرداند و در این مسیر دچار روندهای بروکراتیک خواهد شد، می‌افزاید: برای حل این مشکل دو کشور عراق و افغانستان مستثنا شده‌اند تا تولیدکننده راحت‌تر معامله کند و البته در این مسیر هم اجباری از سوی دولت نیست و نظر به خواست صادرکننده دارد. 

وی مشکل دیگر صنعت کفش را گرانی و کمیابی مواد اولیه می‌داند و می‌گوید: برای حل این مشکل هم در حال رایزنی با تهران هستیم تا مواد اولیه صنعتگران تأمین شود. 
سیجانی با بیان این‌که کفش و دمپایی در قم برندها و تشکل‌های خوش‌نام و خوبی دارند، اظهار می‌کند: حجم صادرات این صنعت متفاوت است. ادعا می‌شود 100 میلیون دلار صادرات می‌شود اما به این دلیل که بخشی از کالا خارج از استان صادر می‌شود ما عدد دقیقی نداریم. از مسئولان درخواست کرده‌ایم صادرات را از گمرک‌های قم انجام دهند یا حداقل کد قم را به عنوان مبدأ وارد کنند تا حجم و قیمت واقعی صادرات کفش مشخص شود.