سد مخزنی گتوند علیا با ارتفاع 182 متر از پی، بلندترین سد خاکی کشور و بزرگ‌‌ترین مخزن ساخته شده روی رودخانه کارون است که عملیات اجرایی آن سال ۱۳۷۶ آغاز و سال 1392 آبگیری و رسما افتتاح شد.
به گزارش ایسنا، این سد در زمان افتتاح قرار بود اهدافی را از جمله تولید 4250 میلیون کیلووات‌ساعت انرژی برق‌آبی، تامین آب شرب و کشاورزی مورد نیاز پاییندست، کنترل سیلاب‌های فصلی کارون به ویژه سیلاب‌های حوزه میانی، ایجاد اشتغال و رونق اقتصادی در منطقه و ایجاد جاذبه‌های گردشگری محقق کند، اما قصه آن‌طور که باید نوشته نشد و خشت اول این بنا کج بر زمین گذاشته شد.
جانمایی نادرست این سد و احداث آن در کنار یک معدن نمک باعث شد پس از آبگیری آن زمین‌‌های کشاورزی پیرامون سد شور شوند و از بین بروند.
چالش‌های زیست‌محیطی سد گتوند برای خوزستان و مشکلاتی که احداث و آبگیری این سد برای مردم استان به وجود آورده است، بر کسی پوشیده نیست و کم و بیش همه مردم و مسئولان از این مشکلات اطلاع دارند.
اما دغدغه اصلی در خصوص سد گتوند ارائه راهکاری برای حل مشکلات آن است تا شاید یکی از دردهای خوزستان برای همیشه آرام بگیرد؛ راهکاری که به گفته مسئولان در حال اجرایی شدن است. اما باید دید این اقدامات برای علاجبخشی سد گتوند سودمند خواهد بود یا نه؟
اشتباهات مهندسی
«عیسی کلانتری» رئیس سازمان حافظت محیط‌زیست کشور در خصوص مسأله علاجبخشی سد گتوند گفت: هیچ اتفاقی برای سد گتوند در خوزستان نخواهد افتاد و علت این‌که آب برخی از مناطق خوزستان شور شده، کم شدن آب است.
این در حالی است که کلانتری پیش از این در نشستی با دانشجویان دانشگاه امیرکبیر اشتباهات مهندسی را در ساخت سد گتوند عامل شوری آب خوزستان عنوان کرده بود. این‌که مسئولان تا چه میزان به دنبال حل مشکل سد گتوند و ارائه راهکاری برای علاجبخشی آن هستند، مسأله‌ای است که برای یافتن پاسخ آن می‌توان به مشکلات ایجاد شده در زمینه شوری آب برخی از شهرستان‌های خوزستان و هزاران مشکل دیگر در عرصه آب، کشاورزی و... رجوع کرد.
برای حل مشکلات این سد دانشگاه تهران با همکاری دانشگاه شهید چمران اهواز راهکارهایی را ارائه داده و اقداماتی در حال انجام است، اما باید دید این راهکارها تا چه اندازه می‌توانند به حل این معضل بزرگ کمک کنند.
مخزن سد تحت کنترل است
معاون مطالعات پایه سازمان آب و برق خوزستان درباره آخرین وضعیت سد گتوند اظهار میکند: در حال حاضر مخزن این سد به صورت مدیریتی در حال کنترل است و قرار نیست کار سازه‌ای خاصی برای حل مشکل آن انجام شود. میزان رهاسازی آب از سد هم مشخص است.
«هوشنگ حسونی‌‌زاده» می‌‌گوید: ما معتقدیم راه‌‌حلی که از سوی دانشگاه تهران برای مشکل سد گتوند ارائه شده است، باید به صورت کامل اجرا شود تا شاهد حل مشکل سد گتوند باشیم.
سدی که خوزستان را شوره‌زار میکند
احداث سد گتوند به عنوان یک شاهکار مهندسی پرهزینه علاوه بر این‌که باید زمینه را برای توسعه کشاورزی در مناطق پاییندست خود فراهم و بخش اعظمی از مشکلات آبی شهرستان‌های تحت پوشش را حل می‌کرد، باید شرایط را برای ایجاد اشتغال و رونق اقتصادی در منطقه و ایجاد جاذبه‌های گردشگری نیز فراهم می‌آورد. اما با گذشت زمان اندکی از آبگیری سد، شرایط به شکل دیگری رقم خورد و سد گتوند به زنگ خطری برای نابودی خوزستان تبدیل شد؛ زنگ خطری که هنوز هیچ‌‌کس به آن توجه کافی نشان نداده است.
رئیس نظام صنفی کشاورزی خوزستان در این زمینه می‌‌گوید: سد گتوند یک موضوع فراموش‌‌شده است و دیگر کمتر به آن پرداخته میشود. در همان زمان آبگیری سد بسیاری از نمایندگان با شعار حل مسأله سد گتوند روی کار آمدند اما بعد این موضوع را به دست فراموشی سپردند.
«مسعود اسدی» اظهار میکند: نمک‌های خروجی از سد گتوند باعث میشود جلگه خوزستان به شوره‌زار تبدیل شود اما متاسفانه هر موضوعی که در خوزستان زیاد عنوان میشود، خاصیت خود را از دست می‌دهد و دیگر به آن توجه نمی‌شود.
بی‌‌توجهی به زمینشناسی منطقه
رئیس سازمان زمینشناسی و اکتشافات معدنی کشور نیز با اشاره به مشکلاتی که در زمینه سد گتوند خوزستان به وجود آمده است، عنوان میکند: همان زمان که سد گتوند ساخته شد، اگر از سازمان زمینشناسی استعلام گرفته می‌شد یا حداقل نقشه‌های زمینشناسی منطقه مورد بررسی قرار می‌گرفت، قطعا متوجه می‌شدند که رسوبات تبخیری و نمک در محل ساخت سد فراوان است.
«راضیه لک» می‌‌گوید: متخصصانی که محل ساخت سد گتوند را انتخاب و آن را طراحی کرده‌اند، ساده‌ترین کار یعنی تهیه یک نقشه زمینشناسی را انجام نداده‌اند و همین بی‌‌توجهی باعث شده است سد گتوند با چنین مشکلاتی مواجه شود.
چشم‌‌به‌‌راه نوشدارو برای سد گتوند
بی‌‌توجهی متخصصان سدسازی به ویژگی‌های زمینشناسی منطقه در ساخت این سد بارز است
در همینه زمینه :
