موتور رشد اقتصاد ایران کندتر شد

2هفته پس از انتشار گزارش همشهری به نقل از تازه‌ترین برآورد مرکز پژوهش‌های مجلس مبنی بر احتمال منفی شدن شاخص رشد اقتصادی ایران در سال‌جاری، بانک مرکزی، گزارشی از وضعیت این شاخص کلیدی در بهار امسال را منتشر کرد که نشان می‌دهد موتور رشد اقتصادی ایران کندتر شده و بیم آن می‌رود با جدی‌تر شدن تحریم‌ها، بخش‌های مختلف اقتصادی با نوسان ناشی از آثار تحریم‌ها مواجه شده و کیک اقتصاد ایران کوچک‌تر شود.

خطر بازگشت رکود به اقتصاد ایران جدی‌تر شد؛ تازه‌ترین برآورد مقدماتی بانک مرکزی نشان می‌دهد روند شاخص رشد اقتصادی ایران از 4.6درصد در بهار سال گذشته با 2.8درصد افت به 1.8درصد در بهار امسال رسیده و اگر ارزش افزوده ناشی از بخش نفت از ترکیب رشد اقتصادی کشور حذف شود، شاخص رشد اقتصاد بدون نفت از 4.3درصد در بهار پارسال با افتی 3.6درصدی به 7دهم درصد در بهار امسال کاهش یافته است. کند‌تر شدن نرخ رشد اقتصادی به‌معنای کوچک‌تر شدن اقتصاد ایران و احتمال منفی شدن شاخص رشد اقتصاد و ورود به فاز رکود است؛ درحالی‌که نرخ تورم روند فزاینده‌ای را تجربه می‌کند.

البته بانک مرکزی می‌گوید: با توجه به وضعیت کلی اقتصاد ایران در بهار امسال، محاسبات فصلی نشان می‌دهد اقتصاد ایران در فصل نخست امسال با افزایش ملایم رشد اقتصادی مواجه بوده و رشد 1.8درصدی به‌دست آمده عمدتا ناشی از رشد 1.2درصدی گروه نفت بوده و سایر بخش‌ها و فعالیت‌های اقتصادی شامل حمل‌ونقل، انبارداری و ارتباطات نیم درصد، برق، گاز و آب و خدمات مستغلات و سایر خدمات مرتبط هرکدام یک دهم درصد در افزایش رشد اقتصاد نقش داشته‌اند. احتمال زیادی وجود دارد که درصورت اعمال فاز دوم تحریم‌های آمریکا علیه صنعت نفت و گاز ایران و همراهی برخی خریداران عمده نفت ایران، رشد اقتصادی ناشی از صادرات نفت منفی یا به صفر نزدیک شود.

تصویر رشد از کانال تقاضا

کندتر شدن نرخ رشد اقتصادی ایران از جانب عرضه و تقاضا در گزارش بانک مرکزی نمایان شده؛ به‌نحوی که رشد اقتصاد بر حسب اقلام هزینه‌ای (سمت تقاضای اقتصاد) از 3.5درصد در بهار پارسال به 2.5درصد در بهار امسال رسیده که کاهشی 1.5درصدی را نشان می‌دهد. آمارها حکایت از آن دارد که نرخ رشد 1.9درصدی تشکیل سرمایه ثابت ناخالص در بخش ساختمان طی بهار امسال به‌دلیل افزایش نرخ تشکیل سرمایه ساختمان بخش دولتی بوده، درحالی‌که سرمایه‌گذاری بخش خصوصی در این بخش کاهش یافته است. همچنین دلیل کاهش تشکیل سرمایه در بخش ماشین‌آلات در بهار امسال به منفی 5.2درصد ناشی از کاهش واردات کالاهای سرمایه‌ای از یک سو و کاهش تشکیل سرمایه ماشین‌آلات تولیدشده در داخل اعلام شده است.



کورسوی امید و بیم رکود

مرکز پژوهش‌های مجلس نهم شهریورماه امسال در تحلیل نتایج بازگشت تحریم‌های آمریکا در 2سناریوی متفاوت پیش‌بینی کرده اقتصاد ایران دوباره وارد فاز رکود می‌شود و نرخ رشد اقتصادی درصورت همراهی نکردن اروپا با تحریم‌ها به منفی نیم‌درصد و درصورت همراهی اروپایی‌ها با سیاست‌های خصمانه آمریکا به منفی 2.8درصد خواهد رسید. این نهاد تحقیقاتی پیش‌بینی کرده اگر دولت گامی برای خنثی‌سازی آثار این تحریم‌ها برندارد، اقتصاد ایران در سال آینده بین 3.8تا 5.5درصد کوچک‌تر می‌شود.

براساس برآورد مرکز پژوهش‌ها با توجه به وابستگی بخشی از درآمدهای دولت به دلارهای نفتی، افت تولید و صادرات نفت، می‌تواند دولت را به‌ویژه در بخش‌های عمرانی با کسری بودجه مواجه سازد که این موضوع در نهایت خطر استقراض دولت از بانک مرکزی را به‌دنبال دارد و شکل‌گیری موجی از فشارهای تورمی را تقویت می‌کند. از سوی دیگر تحریم‌های آمریکا به‌دلیل اختلال در نظام ارزی ممکن است صنایعی را که برای تولید به واردات مواداولیه و کالاهای واسطه‌ای نیاز دارند با مشکل مواجه کند و از این طریق رشد اقتصادی ایران را کاهش دهد.

برآوردها نشان از آن دارد با اعمال تحریم‌های فراسرزمینی آمریکا برای حذف ایران از بازار جهانی نفت، براساس ارزیابی خوش‌بینانه، کاهش صادرات نفت ایران به میزان 500هزار بشکه در روز و طبق سناریوی بد‌بینانه، کاهش یک‌میلیون بشکه در روز، دور از انتظار نخواهد بود.