از دسترس خارج شدن سایت دانشگاه آزاد
روز گذشته همزمان با اعلام نتایج انتخاب رشته در آزمون سراسری سال1397 سایت دانشگاه آزاد اسلامی دچار مشکلات فراوان شد. به‌گزارش همشهری، تماس‌های گرفته شده نشان می‌دهد که بسیاری از کاربران در باز کردن سایت Azmoon.org دچار مشکل بوده‌اند. گروهی هم که توانسته بودند سایت را باز کنند در زمان ورود با مشخصات کاربری خود پیام خطا دریافت کرده و بار دیگر نا‌امید باقی ماندند. از دسترس خارج شدن چنین سایت‌هایی در کشور ماجرای جدیدی نیست. بسیاری از سایت‌های مهم کشور در زمان افزایش کاربران خود در موقع لزوم و ضروری چنین مشکلاتی را تجربه میکنند. در زمان زلزله کرمانشاه به‌عنوان نمونه سایت مرکز ژئوفیزیک به‌خاطر مراجعه کاربران برای رصد زمین‌لرزه‌ها از دسترس خارج شد. تجربه مشابه دیگری هم درباره فروش خودروی آنلاین توسط ایران‌خودرو و سایپا وجود داشته است.
مشکل کجاست؟
علت اصلی همیشه در این رابطه هجوم کاربران اعلام می‌شود. نرم‌افزار سیستم دانشگاه آزاد هم در این رابطه نتوانسته تعداد زیاد کاربران را که در یک زمان محدود وارد سیستم شده بودند مدیریت کند. تعداد زیادی از کاربران را درنظر بگیرید که قرار است در یک زمان محدود از یک دریچه عبور کنند. برای اینکه درخواست هر نفر به‌طور جداگانه بررسی شود، باید هرکس در جای مناسبی در صف قرار بگیرد. وقتی نرم‌افزار نتواند همه را به نوبت مرتب کرده و به هر کاربر در زمان معین سرویس بدهد، صف به هم می‌ریزد و پیام خطا نمایش داده می‌شود.
پهنای باند؛ مشکلی با یک راه‌حل ساده
کمبود پهنای باند، دلیل عمده دیگری است که باعث می‌شود با بالا رفتن ترافیک سایت‌ها، اطلاعات آنها از دسترس کاربران خارج شود. مهدی مصدقی‌راد، کارشناس برنامه‌نویسی سرور در این‌باره به همشهری می‌گوید: «سرور بنا به مشخصات فنی مثل CPU، رم و پهنای باند می‌تواند تعداد مشخصی را مدیریت کند. «CDN»ها یکی از معمول‌ترین راه‌هایی هستند که می‌توانند جلوی تحمیل بار اضافی به پهنای باند را بگیرند. CDN می‌تواند بخشی از داده‌های سایت را که تغییر نمی‌کند و ثابت است، در یک سرور داخلی قرار دهد. با این حساب، بخش مهمی از داده‌ها از مسیری عبور میکنند که پهنای باند کمتری را مصرف میکنند. در نتیجه می‌تواند هزینه را برای سایت‌ها پایین بیاورد.»
تیم فنی باید همیشه آماده باشد
هیچ راه‌حل قطعی برای این مشکلاتی وجود ندارد چون پدیده‌های مختلفی از نظر فنی می‌توانند باعث چنین مشکلی شوند. اما اینکه همیشه یک مشکل خاص باعث یک خطای ثابت شود، یعنی تیم فنی و مدیریتی به اندازه کافی آماده نیستند. ایلیا وکیلی، می‌گوید: «به‌طور کلی، استفاده از CDN برای داده‌های استاتیک، اجرای تست لود قبل از راه‌اندازی سیستم اصلی، بهبود نرم‌افزار برای پاسخ‌دهی سریع‌تر به کاربران و بهتر کردن معماری برنامه و سایت و... از راه‌حل‌هایی است که برای چنین مشکل‌هایی درنظر می‌گیرند.»
او البته تأکید می‌کند که رفع باگ سیستم، راه‌حلی است که لزوما به هزینه اضافه نیازی ندارد اما این راه‌حلی نیست که بین بعضی مدیران غیرکارشناس طرفدار داشته باشد: «مدیران در بعضی موارد سعی میکنند با بزرگ کردن تیم و اضافه کردن نیرو یا خرید سخت‌افزار جدید و گران، مشکل را حل کنند؛ در صورتی که ایراد از جای دیگری است.»
