آسمان خراشیده شهر

محمد توفیق مشیرپناهی| سنندج- خبرنگار:

در ساخت‌وسازها توپوگرافی سنندج نادیده گرفته شده، طوری که منظر شهر تپه‌ها در حال نابودی است. از سوی دیگر ساخت ساختمان‌های تجاری به ترافیک سنندج دامن زده است. مردم نیز کمتر تمایل به استفاده از ناوگان حمل‌و‌نقل عمومی دارند. 

یک دکترای معماری با گرایش طراحی شهری، به‎عنوان یک پژوهشگر و متخصص در حوزه شهری درباره تخلفات شهری در سنندج و تاثیرات آن بر معضلات شهری می‌گوید: به نظر من تخلفات به 2 دلیل اصلی اتفاق می‌افتد؛ اولین عامل را می‎توان خلأهای قانونی دانست که به ضعف طرح جامع و طرح تفصیلی سنندج برمی‎گردد. در این طرح‎های فرادستی، سنندج به عنوان یک شهر توپوگرافیک دیده نشده و بدون توجه به این پارامتر مهم و تعیین‎کننده در برخوردی کاملا یکسان مناطق مختلف این شهر به صورت مسطح در نظر گرفته شده است.

در این طرح برای تعیین تراکم پارامترهایی همچون مساحت زمین، معبر زمین و بافتی که موقعیت زمین در آن قرار دارد در نظر گرفته می‌شود و اصولا قوانین به یکی از اصلی‎ترین عناصر هویت سنندج، یعنی تپه‎های این شهر کاملا بی‌توجه است. 


چالش خط آسمان

«بختیار بهرامی» می‌افزاید: با این پارامترهای ناقص ما به زمین‎هایی در مرتفع‎ترین قسمت تپه‎های شهر مجوز ساخت ساختمان‌های 8 طبقه‌ را داده‎ایم، آن هم صرفا به دلیل مساحت زیاد زمین و معابر منتهی به آن. این کار موجب بروز مشکل در خط آسمان می‎شود. یا با توجه به این‎که بیشتر فضای سنندج را بافت فرسوده تشکیل می‌دهد و پلاک‎های مجاور در این بافت دارای یک مساحت نیستند، در برخوردی کاملا مکانیکی مجوز ساخت 2 قطعه مجاور را با اختلاف 3 طبقه صادر می‎کنیم و خط آسمان و منظر شهری را نابود می‎کنیم. این قسمت مشکلات مربوط به قوانین است. با وجود این‎که تخلفی از نظر قانونی صورت نمی‎گیرد، تاثیرات سوء آن در فضای شهری کاملا مشهود است. 


برخورد دوگانه

موضوع دوم برخورد کاملا دوگانه‎ای است که در کمیسیون‎های مختلف صورت می‎گیرد، چه کسی اجازه ساخت برج‌ها را می‌دهد؟ چه کسی مجوز ساخت‌و‌ساز ساختمان‎های بلندمرتبه مجاور «پارک آی. تی» را صادر کرده است؟  بهرامی ادامه می دهد: این موارد کاملا عدالت شهری را زیر سوال می‎برد، زیرا مردم حق دارند که بیننده منظر مناسبی در شهر باشند، این ساختمان‎ها و موارد مشابه مثل غده‎ای در آسمان شهر عمل می‎کنند. به خط آسمان شهر که متعلق به تمام مردم است تعرض شده و این بیانگر یک بام و دو هوا بودن در برخورد متولیان شهری است.

وی عنوان می‌کند: این افراد درختان شهر ما را قطع و شهرمان را خفه کرده‌اند، ساختمان‏های بلندمرتبه ساخته‌اند و حالا همین افراد سودجو در خارج از کشور اقامت دارند و در پیج‎های اجتماعی خودشان می‎نویسند «اینجا چه جامعه متمدنی است»!  اینها شهر ما را حراج کرده‌اند و اکنون مبلغ تمدن آن طرف آب شده‎اند. همچنین باید دید که مسئولان چند درخت کاشته‌اند؟ چند فضای سبز شهری درست کرده‌اند؟ چه فضایی برای بازی بچه‎های ما که می‎خواهند در این شهر بمانند، ساخته‌اند؟ 


آشنایی مردم با حقوق شهری

بهرامی ادامه می‌دهد: موضوع این است که زمانی ما می‏توانیم این مسائل را حل کنیم که مردم به حقوق شهری خود آگاه باشند و این خواسته‏ها به مطالبه عمومی تبدیل شود. ‌  این محقق و استاد دانشگاه درباره دلایل ایجاد ترافیک هم می‌گوید: موضوع اینجاست که به‌شدت مشغول ساخت ساختمان‎هایی با کاربری تجاری و خدماتی در شهر هستیم و فکر نمی‎کنم این مسیر ما را به جای خوبی برساند. همین ساختمان‌ها عامل ایجاد ترافیک هم شده‌اند. سنندج یک شهر تجاری و بازرگانی نیست، تنها مشاغلی که قدرت خرید این ساختمان‏های تجاری و خدماتی را دارند پزشکان و وکلا هستند که درآمد
 بیشتری دارند. 

در این دفاتری که ما می‎سازیم، مهندسان، بازرگانان، بخش خصوصی، فیلم‌سازان، سازمان‎های مردم‌نهاد، انتشاراتی‌ها، نویسندگان و شعرا جایی ندارند. از سویی، طبقه پایین این ساختمان‎ها نیز به فضای تجاری تبدیل می‎شود. 
در حالی که در طبقه همکف باید حرکت، زندگی و پویایی جریان داشته باشد، این فضاها تحت تملک بانک‎ها و موسسات مالی از ساعت 8 الی 2 برای بخش محدودی از مردم کار می‎کنند و بعد از آن به فضاهای مرده در طبقات همکف شهر تبدیل می‎شوند، ما در برنامه‎ای گسترده همه ساختمان‌های شهر را به این سمت - فضاهای مرده - حرکت می‎دهیم. 


فرهنگ‌سازی برای سه‌شنبه‌های بدون خودرو

«شاهو کشاورزی» کارشناس ارشد شهرسازی می‌گوید: چند موضوع اصلی در ترافیک شهر دخیل هستند. من به یکی از مهم‎ترینشان که به خود مردم برمی‎گردد، اشاره می‎کنم. یکی از عوامل مهم در ترافیک سنندج، به فرهنگ ترافیک مربوط است. چرا ما حتما باید با خودرو حرکت کنیم؟ سه‎شنبه‎های بدون خودرو که گروه‌های زیست‌محیطی پیشنهاد داده‌اند، چرا فرهنگ‌سازی نمی‌شوند؟ چرا پیاده‌روی نمی‌کنیم؟ استفاده از ماشین چه لزومی دارد؟ این یک مشکل فرهنگی است. ما دوچرخه‎سواری و لذت پیاده‎روی در پاییز و زمستان را در پیاده‎روهای شهر از دست می‎دهیم. چه کار کنیم که مردم بیشتر قدم بزنند و پیاده‎روی کنند؟ توسعه پایدار از سلامت جسمی شهروندان آغاز می‎شود. در این کلان‌شهرها مردم به سمت کم کردن نقش خودرو می‎روند. 

وی می‌افزاید: سیستم حمل‌و‌نقل عمومی مهم‎ترین عامل در برابر استفاده از خودروی شخصی است. ما در سنندج سیستم حمل‌و‌نقل عمومی ضعیفی داریم. اتوبوس‎ها نظافت مناسبی ندارند، به همین سبب مردم استفاده از آنها رغبتی ندارند. صندلی‎های اتوبوس‌ها پاره و شیشه‎های آنها کثیف است. برخورد خدمه سیستم حمل‌و‌نقل عمومی ضعیف است. همچنین تاکسی‎های ما معضلات زیادی دارند. سیستم حمل‌و‌نقل عمومی به حدی ضعیف است که مردم ترجیح می‌دهند با خودروی شخصی در ترافیک بمانند و هزینه بیشتری متحمل شوند، اما در سیستم حمل‌و‌نقل عمومی مورد تحقیر و اذیت قرار نگیرند.