شهر در رویای قطار

زهرا اشرف‌زاده|‌ البرز - خبرنگار:


سال هاست که تیتر‌هایی مانند «یک میلیارد تومان به پروژه قطار شهری کرج تزریق می‌شود»، «۲ ایستگاه مترو کرج تا ۱۶ ماه آینده به بهره‌برداری می‌رسد»، « قطار شهری در انتظار تامین اعتبار است» یا اخباری مشابه آن بار‌ها تکرار شده است. خبرهایی که شاید اوایل نور امیدی بر دل مردم شهر می‌تاباند اما با گذشت ۱۰ سال هیچ‌کدام عملی نشد و در حد یک خبر ماند. مترو کرج و حومه یک طرح میلیاردها تومانی است که طبق گفته‌ها با بهره‌برداری از آن ضمن انتقال بخش اعظم ترافیک معابر به اعماق زمین، شاهد کاهش آلودگی هوا و صرفه‌جویی قابل توجه در مصرف سوخت‌های فسیلی خواهیم بود، موضوعی که هنوز مجال عملیاتی شدن  نیافته و در حد حرف و وعده باقی مانده است، اما به راستی چرا قطار شهری کرج پس از ۱۳ سال هنوز به مرحله بهره‌برداری، حتی در حد یک ایستگاه هم نرسیده است، در حالی که کلانشهرهایی که بعد از کرج ساخته شدند، اینک از این ناوگان اساسی حمل‌و‌نقل عمومی بهره‌‌مند شده‌اند.


سازندگی زیر پوست شهر 

مدیر پروژه خط 2 قطار شهری کرج با بیان اینکه روند اجرایی این طرح بزرگ به رغم کمبود منابع اعتباری در حال انجام است، می‌گوید: این پروژه با شعار «سازندگی زیر پوست شهر» ادامه دارد و فعالیت عمرانی گسترده‌‌ای در آن شکل گرفته است.«احمدرضا محسنی» می‌افزاید: راه‌اندازی پروژه خط ۲ قطار شهری کرج در ۴ بخش، جابه‌جایی 20 هزار مسافر در هر ساعت در کاهش آلودگی هوا و ترافیک و کاهش مصرف سوخت نقش اساسی دارد. همچنین ۶ خط به طول ۱۰۲ کیلومتر برای کرج تصویب شده که خط ۲ با ۲۷ کیلومتر مسافت بزرگ‌ترین آنهاست.
وی ادامه می‌دهد: خط ۲ قطار شهری کرج، کمالشهر را به ایستگاه شهید سلطانی کرج متصل می‌کند؛ سپس به شهرهای ملارد و شهریار می‌رسد. قطعه نخست خط ۲ قطار شهری کرج نیز به طول ۱۵ کیلومتر مهم‌ترین بخش طرح است که از کمالشهر تا ایستگاه شهید سلطانی کرج استمرار دارد.

محسنی اضافه می‌کند: ۱۴ ایستگاه در قطعه یک خط ۲ در دست ساخت است و در قطعه دوم ۹ ایستگاه پیش‌بینی شده است.

وی ادامه می‌دهد: امسال برای اولین بار در شورای شهر کرج ۲۰۰ میلیارد تومان بودجه برای این طرح تصویب و مقرر شد پیمانکار در مقابل ۵۰۰ میلیارد تومان طلب خود، به صورت تهاتر زمین دریافت کند.
محسنی با اشاره به زمان اتمام قطعه یک می‌گوید: اتمام قطعه یک پروژه خط ۲ قطار شهری کرج تا سال 1400 در ۵ ایستگاه پیش‌بینی شده بود اما اکنون مسئولان شهری کرج می‌گویند با سرعت گرفتن کار تا ۲۵ مرداد ماه ۹۹ به بهره‌برداری می‌رسد.
مدیر پروژه خط ۲ قطار شهری کرج می‌افزاید: اکنون تعداد نیروی انسانی شاغل این در خط ۲ قطار شهری به ۵۲۳ نفر رسیده و ۴۲۰ دستگاه ماشین‌آلات سبک و سنگین در حال فعالیت‌اند.


قطار شهری کرج در پیچ و خم تامین اعتبار

سرپرست سازمان حمل‌و‌نقل ریلی شهرداری کرج با اشاره به اینکه اعتبار لازم برای تکمیل قطار شهری تامین نشده است، می‌گوید: متاسفانه، تاکنون اراده لازم برای پیگیری به منظور تکمیل این طرح وجود نداشته است که نقش بسزایی در کاهش ترافیک، آلودگی هوا، صرفه‌جویی در مصرف سوخت و... دارد و بعد از 13 سال، قطار شهری کرج همچنان در گیر و دار جذب اعتبار و پیشرفت‌های چند درصدی باقی مانده است.

«علی‌اصغر صلواتی» می‌افزاید: از زمان شروع تاکنون قطار شهری تنها ۳۲ درصد پیشرفت داشته و حدود ۶۰۰ میلیارد تومان برای این پروژه صرف شده که ۱۰۰ میلیارد تومان آن توسط شهرداری کرج و ۵۰۰ میلیارد تومان آن توسط دولت تأمین شده است.
وی ادامه می‌دهد: از بهمن سال گذشته تاکنون نیز ماهانه ۳ میلیارد تومان به این پروژه تزریق شده که در مقایسه با نیاز هر ماهه برای پیشرفت سریع آن مبلغ ناچیزی است. اگر در ۱۳ سال گذشته تنها سالی ۶ درصد از اعتبارات شهرداری به قطار شهری اختصاص می‌یافت ‌اکنون طرح به پایان رسیده بود.

صلواتی در ادامه با اشاره به روش‌های تأمین منابع مالی مورد نیاز برای این طرح اضافه می‌کند: بنا شده 1950 میلیارد تومان از منابع مالی مورد نیاز این طرح از طریق فاینانس از چین تأمین شود ولی با توجه به اعمال تحریم‌های جدید و محدودیت‌های احتمالی که آمریکا برای چین و مبادلات و همکاری‌های آن با ایران اعمال خواهد کرد، نمی‌توان به تحقق آن چندان امیدوار بود. وی ادامه می‌دهد: فروش اوراق مشارکت هم از راهکارهایی بود که حدود ۳ سال پیش برای تزریق به طرح اجرایی شد ولی وجود اختلافات و موانع بسیار میان پیمانکار و کارفرما، تنها ۲ ماه پس از فروش این اوراق، منجر به خوابیدن پروژه و توقف کار شد.

صلواتی می‌افزاید: متأسفانه شهرداری کرج در فروش اوراق مشارکت موفق عمل نکرده، به طوری که از 8۵۳۰ میلیارد تومان اوراق مشارکت فروخته‌شده در کشور سهم کرج تنها ۱۰۰ میلیارد تومان بوده است.
سرپرست سازمان حمل‌ونقل ریلی شهرداری کرج با اشاره به بودجه اختصاص‌یافته امسال برای این طرح می‌گوید: شهرداری کرج امسال ۲۰۰ میلیارد تومان برای قطار شهری در نظر گرفته که طبق اعلام سرپرست سازمان، تاکنون ریالی از این بودجه دریافت نشده است اما به رغم عدم تخصیص اعتبار، این طرح همچنان با وجود رکود و کندی، در حال انجام است.

صلواتی در پاسخ به اینکه قطار شهری چه زمانی شروع به کار خواهد کرد، می‌گوید: برای اتمام این پروژه 3 چشم‌انداز خوشبینانه، واقع‌بینانه و بدبینانه در نظر گرفته شده که در برنامه خوشبینانه، در صورت تزریق حدود ۳ هزار میلیارد تومان، در مدت ۳۶ ماه، امکان راه‌اندازی فاز یک خط  ۲ قطار شهری وجود دارد.
وی می‌افزاید: در وضعیت واقع‌بینانه، تعداد ۳ ایستگاه مهم و اساسی این طرح شامل ایستگاه‌های شهید سلطانی، چهارراه طالقانی و ۴۵ متری گلشهر، ظرف ۳۶ ماه و با تزریق 1700 میلیارد تومان اعتبار به بهره‌‌برداری می‌رسد. صلواتی اضافه می‌کند: در شرایط بدبینانه نیز طرح به مدت 5 سال و با تزریق سالانه ۳۲۰ میلیارد تومان از ایستگاه ۴۵ متری گلشهر تا جهانشهر به تعداد ۶ ایستگاه به انجام خواهد رسید.


تکمیل قطار شهری در اولویت باشد

در دوره‌های گذشته شورای شهر، افرادی بودند که مخالف طرح تکمیل خط 2 قطار شهری بودند. شاید بتوان گفت بی‌توجهی آنها به افزایش این روند بی‌تاثیر نبوده است، اما گویا شورای پنجم نگاه ویژه‌ای به این طرح دارد، به طوری که برخی اعضای شورای شهر کرج ازجمله «احد رسولی» و «محمدحسین خلیلی اردکانی» معتقدند اولویت تخصیص اعتبار در فصل عمرانی باید پروژه مترو باشد و اینکه در چنین شرایطی به موازات قطار شهری، شاهد تزریق بودجه به بزرگراه شمالی هستیم، جای تاسف دارد؛ چراکه پروژه‌ای دیگر به ابرپروژه‌های زخمی‌شده نیمه‌تمام اضافه می‌شود و دور از ذهن نیست که بزرگراه شمالی نیز به سرنوشت مترو دچار شود.