افسردگی، مهاجرت، تلاش نامشروع

مائده امینی 

یک‌میلیون و صدواندی‌هزار تومان؛ این همه حقوقی است که طبق مصوبه وزارت‌کار برای 8ساعت کارکردن به کارگران و حتی بعضی از کارمندان داده می‌شود. این طرف ماجرا اما همه ما به تعداد موهای سرمان، کسانی را می‌شناسیم که پول بی‌حساب دارند و درآمد‌های آنها گاهی تا 30برابر این عرف وزارت کاری هم می‌رسد.

اختلاف طبقاتی را با شاخصی به نام ضریب جینی معرفی می‌کنند. این ضریب عددی بین صفر تا یک است که هرچه به صفر نزدیک‌تر باشد، نشانگر این است که جامعه وضعیت بهتری در توزیع درآمد دارد. آخرین آمار بانک مرکزی مربوط به سال95 است که این ضریب را 4046/0 اعلام کرده که بالاترین رقم در سال‌های اخیر است.

حسین باهر -اقتصاددان و جامعه‌شناس- درباره تأثیر فاصله‌های طبقاتی بر انگیزه‌های پولدارشدن ایرانی‌ها می‌گوید: «در سال‌های اخیر، فاصله طبقاتی آنقدر زیاد شده است که دهک‌های پایین با هیچ تلاش مشروعی خود را قادر به رسیدن به دهک‌های بالا نمی‌بینند. جوانی که نه خانه دارد نه ماشین نه کار درست حسابی چطور می‌تواند به داشتن یک آپارتمان 2میلیارد تومانی فکر کند؟». 

باهر ادامه می‌دهد:‌ «این جوان با خود فکر می‌کند ماهی چقدر درآمد داشته باشد که بتواند یک سقف حتی در محله‌‌ای ارزان‌قیمت برای خود تهیه کند؟ درواقع در شرایط کنونی، دهک‌های پایین درآمدی به این فکر می‌کنند که با حقوق وزارت‌کاری و دریافتی پایین خود چقدر باید بدوند و کار کنند تا بتوانند به جایی برسند که دهک‌های پردرآمد قرار دارند؟ من فکر می‌کنم رسیدن به دهک‌های پردرآمد برای کسانی که امروز درآمد پایین‌تری دارند، در افراد، الگوریتم‌های رفتاری متفاوتی ایجاد می‌کند».

الگوریتم‌های رفتاری دهک‌های پایین برای پولدارشدن 

برای بسیاری از جوانان، پولدارشدن و رسیدن به نقطه‌ای که امروز دهک‌های هشتم تا دهم جامعه ایستاده‌اند، شبیه یک رؤیاست و بیشتر از آنکه در آنها ولع پولدارشدن یا انگیزه رسیدن به دهک‌های بالا را ایجاد کند، آنها را افسرده و بی‌انگیزه می‌کند. 

باهر می‌افزاید: «البته عده دیگری هم هستند که برای رسیدن به نقطه رؤیایی خود به آب و آتش می‌زنند و حتی متوسل به خروج از کشور و تن دادن به هر کاری می‌شوند. در این میان دسته سومی هم وجود دارد که این اختلاف طبقاتی برای آنها انگیزه کافی ایجاد می‌کند که برای رسیدن به هدف «یک‌شبه پولدارشدن» دست به هر کار مشروع و نامشروعی بزنند؛تلاشی که طبیعتا به ‌خود این دسته و همه جامعه آسیب می‌رساند. چرا که طی‌کردن 8طبقه درآمدی با تلاش و کار مشروع در شرایط کنونی اقتصادی کشور ممکن نیست».

او می‌گوید: «بارها گفته‌ایم که مدیریت مالی جامعه باید به‌گونه‌ای باشد که جلوی پولدارشدن بی‌حساب و کتاب افراد را بگیرد و محل درآمدزایی آنها از رانت، دزدی، قاچاق و فساد را ببندد. مدیریتی که متأسفانه هنوز جایی در حکمرانی ایران، ندارد».