بلیت‌های قلابی

محمدتقی حاجی موسی

در تعریف لاتاری یا بلیت‌های بخت‌آزمایی نوشته شده: «نوعی از قمار که در آن قرعه‌کشی برای معلوم‌شدن برنده بین اعداد برگزار می‌شود». این یعنی خود خارجی‌ها که این شیوه را راه انداخته‌اند به قماربودنش باور دارند و آن را به‌عنوان یک شاخه قبول دارند. در ایران هم همین مسئله باعث‌ شده بود تا قبل از انقلاب، مذهبی‌ها با به راه‌انداختن بلیت‌های بخت‌آزمایی مخالف باشند و در آن شرکت نکنند.

لاتاری در دنیا سابقه طولانی دارد و نخستین نشانه‌هایش به چین و حدود 200سال قبل از میلاد مسیح برمی‌گردد. دولت چین آن موقع برای ساخت دیوار چین مشکل مالی داشت و با برگزاری چیزی شبیه به لاتاری پول جمع می‌کرد. بعدا در قرن 15میلادی اروپا شاهد برگزاری لاتاری‌های بزرگ بود و کشوری مثل هلند در این زمینه پیشرو به‌حساب می‌آمد. سپس کم‌کم در همه دنیا، بنگاه‌هایی به این منظور درست شدند و بلیت‌هایی چاپ کردند که حالا برندگان آنها جوایز بسیار بزرگی در حد چند صد میلیون دلار را به جیب می‌زنند. این یعنی خود بنگاه‌ها توانسته‌اند پول خیلی بیشتری جذب کنند که این مقدار را جایزه داده‌اند. همین وسوسه در ایران دهه40 هم شکل گرفت و منجر به انتشار بلیت‌های بخت‌آزمایی توسط بانک‌ها ازجمله بانک ملی شد؛ بلیت‌‌هایی که حمایت دولت را داشتند و تا هر قطعه 20ریال به فروش می‌رسیدند و بعضا مناسبتی بودند. جوایز بلیت‌های بخت‌آزمایی در ایران البته به کیفیت خارجی‌ها نبود و یک پیکان یا
 100هزار تومان پول اوج آن به‌حساب می‌آمد. هرچند آن موقع با 100هزارتومان خیلی کارها قابل انجام بود. در دهه‌های 40و 50 بلیت‌های بخت‌آزمایی به وفور منتشر می‌شدند و علما با آن مخالف بودند. بعد از انقلاب این بلیت‌ها دیگر منتشر نشدند تا اوایل دهه 70 که برگه‌های ارمغان بهزیستی منتشر شدند و واکنش‌های گسترده‌ای را به‌دنبال داشتند؛ برگه‌هایی که کاملا شبیه به بلیت‌های بخت‌آزمایی بودند، 200تومان قیمت داشتند و برنده‌شان می‌توانست صاحب 25میلیون تومان پول شود. غیر از این پول، اگر 3 کارت شبیه به هم دست‌تان می‌افتاد هم جایزه می‌بردید. جوایز دیگری مثل زودپز و آبمیوه‌گیری هم بود که به برندگان بدشانس داده می‌شد. اما مخالفت مراجع و نمایندگان مجلس، بساط این بلیت‌ها را جمع کرد و سال78 مجلس اعلام کرد که این بلیت‌ها باعث شده پای قمار و لاتاری دوباره به جامعه باز شود.