گزارش
بلاتکلیفی گاومیش‌داران اهواز
شهروندان می‌گویند جای گاومیش‌ها داخل شهر نیست، اما گاومیش‌داران می‌گویند جابه‌جایی گاومیش‌ها برایشان هزینه سنگینی دارد
سیدعلیرضا شریفی| اهواز- خبرنگار:
گسترش اهواز در سال‌های گذشته سبب شده است که برخی از روستاهای اطراف آن به شهر بپیوندند و نوعی زندگی روستایی - شهری در این مناطق به وجود بیاید؛ تضادی که به ایجاد مشکلات فراوانی هم برای ساکنان مناطق شهری و هم برای گاومیش‌داران منجر شده است.گاومیش‌داران می‌گویند به دلیل کاهش عمق آب در برخی نقاط کارون مجبورند گاومیش‌های خود را هر روز برای آب‌تنی وارد این رودخانه کنند اما گاومیش‌ها پس از آب‌تنی سر از یک منطقه مسکونی یا پارک‌های اطراف آن درمی‌آورند؛ موضوعی که برخی موارد سبب گلایه شهروندان می‌شود. آنها می‌گویند جای گاومیش‌ها داخل شهر نیست و عبور و مرور این حیوانات در شهر و چریدن آنها در فضای سبز و پارک‌ها با زندگی شهری همخوانی ندارد و به سرانه فضای سبز و محیط زیست شهری هم آسیب می‌زند.
در این میان عده‌ای معتقدند که با ایجاد زیرساخت‌های لازم بیرون از محدوده شهر باید گاومیش‌داران را به آنجا فرستاد. نظر دیگر، ساماندهی گاومیش‌داران در محدوده فعلی شهر است. خود گاومیش‌داران هم می‌گویند که از شهر دیگری به اهواز نیامده‌اند و خانه و زندگی‌شان در جایی است که به شهر تبدیل شده پس مقصر نیستند.
پاک کردن صورت‌مسأله
یک کارشناس مسائل شهری به همشهری می‌گوید: نمی‌توان گاومیش‌دارها را وادار به ترک شهر کرد. این موضوع سبب هزینه‌های سنگینی برای آنان می‌شود.
«محسن طالقانی» می‌افزاید: گاومیش‌داران از دهه‌ها پیش در این مناطق به زندگی مشغولند و خود را به شهر تحمیل نکرده‌اند که حالا بخواهیم آنها را بیرون یا جابه‌جا کنیم. جابه‌جا کردن آنها از محدوده فعلی فقط پاک کردن صورت‌مسأله است.وی با بیان این‌که ساماندهی گاومیش‌داران تنها راه برون‌رفت از وضعیت نابسامان فعلی است، عنوان می‌کند: حضور گاومیش‌داران در اهواز فرصتی برای توسعه گردشگری است.
زندگی آنها در محدوده‌ای از رود کارون سبب ایجاد برخی چشم‌اندازهای خاص برای گردشگران شده که منحصر به این شهر است.این کارشناس مسائل شهری پیشنهاد میدهد: می‌توان مثل خیابان انوشه که به مرکز فروش فلافل اهواز تبدیل شده است، یک خیابان را هم به مرکز فعالیت گاومیش‌داران و تولید و فروش لبنیات اختصاص داد. با توجه به تردد روزانه مردم و سفر فصلی گردشگران از این مسیر، خیلی زود می‌توانیم شاهد رونق این منطقه باشیم.
توسعه شهر با کمک گاومیش‌داران
طالقانی با اشاره به نام «گاومیش‌آباد» برای محله‌ای که گاومیش‌داران در آن ساکن هستند، می‌گوید: زندگی گاومیش‌داران سبب آباد شدن این منطقه اهواز شده است. حالا باید برنامه‌ای از سوی شورای شهر و شهرداری اهواز و استانداری خوزستان برای توسعه آن تدوین شود تا رنگ و بوی شهری بگیرد.
این کارشناس می‌افزاید: گاومیش‌داران سرمایه‌داران بزرگی هستند و برنامه‌‌ریزی برای توسعه این منطقه و رونق دادن به آن به هزینه‌های میلیاردی نیاز ندارد چراکه خود مردم مناطق «گاومیش‌آباد» و «مشعلی» برای توسعه محله خود پیش‌قدم می‌شوند.
ساماندهی ساختار شهر اهواز
رئیس شورای شهر اهواز نیز در گفت‌وگو با همشهری با بیان این‌که ورود گاومیش‌ها به اهواز و تردد آنها در این شهر طبیعی است و نباید مردم را به این موضوع حساس کنیم، می‌گوید: در گذشته به دلیل وجود رودخانه گاومیش‌داران و دارندگان دام در اطراف اهوازساکن شدند. پس برای برنامه‌‌ریزی باید این موضوع لحاظ شود تا به کسی آسیبی نرسد.
«عبدالزهرا سنواتی» با بیان این‌که باید ساختار شهر اهواز را با توجه به بافت موجود ساماندهی کنیم، می‌افزاید: یعنی منطقه گاومیش‌آباد باید با در نظر گرفتن سبک زندگی مردم ساماندهی شود و با ایجاد زیرساخت‌های لازم، اهالی در همان منطقه ماندگار شوند.
وی با بیان این‌که نگاه به گاومیش‌داران و حضور گاومیش‌ها در رودخانه کارون باید حول محور ظرفیت باشد، عنوان می‌کند: تا زمانی که به این موضوع به‌عنوان تهدید نگاه کنیم، نمی‌توانیم برنامه درستی تدوین کنیم. به همین دلیل باید آن را ظرفیت بدانیم و برنامه‌هایی برای ظرفیت‌های اقتصادی و گردشگری آن اجرا کنیم.
طراحی منطقه بر اساس زندگی شهری - روستایی
رئیس شورای شهر اهواز ادامه میدهد: اداره‌کل راه و شهرسازی خوزستان باید طرحی برای ساخت خانه در مناطق گاومیش‌آباد و مشعلی اهواز منطقه تدوین کند که یک بخش آن شهری و یک بخش آن روستایی باشد تا مناطق یادشده از وضعیت فعلی خارج شوند و سامان بگیرند.وی با بیان این‌که نمی‌توان گاومیش‌داران را به خالی کردن منطقه و انتقال گاومیش‌ها به بیرون از شهر مجبور کرد، می‌گوید: باید بستر کارهای اقتصادی مانند فروش فراورده‌های گوشتی و لبنی را در داخل شهر فراهم کنیم تا با مشارکت ساکنان این مناطق شاهد پیشرفت و توسعه شهر باشیم.
سنواتی اضافه می‌کند: با ایجاد بستر لازم مانند محصور کردن یک محدوده خاص برای گاومیش‌ها و ارائه آموزش‌های لازم به گاومیش‌داران می‌توانیم از ورود گاومیش‌ها به مناطق مسکونی دیگر جلوگیری کنیم که کار سختی هم نیست.
هزینه سنگین خروج گاومیش‌ها از شهر
جهاد کشاورزی خوزستان برای ساماندهی گاومیش‌داران مجتمع گاومیش‌داری صنعتی داوودیه را ساخته است، اما گاومیش‌داران به دلایل اقتصادی حاضر به جابه‌جایی نیستند. آنها معتقدند که خروجشان از محدوده شهر و اسکان در یک مجتمع صنعتی بین شهرستان‌های کارون و شادگان هزینه نگهداری گاومیش‌ها را افزایش میدهد و برای فروش محصول به دام واسطه‌ها می‌افتند.
همچنین کار نگهداری دام بر عهده همه اعضای خانواده است که با جابه‌جا شدن گاومیش‌ها از منطقه فعلی، گاومیش‌داران بخشی از نیروی کار خود را از دست می‌دهند و مجبور به استخدام افراد جدید می‌شوند که هزینه‌بر است.طبق آمار جهاد کشاورزی خوزستان، 135 هزار رأس گاومیش در این استان وجود دارد که از این تعداد 33 هزار رأس در محدوده شهر اهواز هستند و سالانه 30 هزار تن شیر تولید می‌کنند.
این ارقام نشان میدهد که در صورت ساماندهی گاومیش‌داران با همکاری شهرداری اهواز، دانشگاه علوم پزشکی و استانداری خوزستان در محدوده فعلی اهواز می‌توان شاهد رونق اقتصادی شهر بود.
