بورس روی سکوی پرتاب

بهزاد رنجبر/روزنامه‌نگار

بررسی‌های همشهری نشان می‌دهد سه‌گانه رشد تورم، افزایش قیمت دلار و افزایش درآمد شرکت‌های بورس به‌زودی به جهش‌های انفجاری شاخص بورس منجر خواهد شد. در تازه‌ترین رویداد پیش‌بینی سود شرکت‌های بورس به بی‌سابقه‌ترین سطح در 4سال گذشته رسیده است.

به گزارش همشهری، 3 مولفه کلیدی نشان می‌دهد که با وجود رشد 150هزار میلیارد تومانی ارزش بازار سهام از اول سال تاکنون هنوز مراحل اولیه این رشد طی نشده و بازار سهام این پتانسیل را دارد که تحت‌تأثیر افزایش تورم، سود شرکت‌های بورس و ارزش جایگزینی شرکت‌ها تا 600 هزار میلیارد تومان دیگر رشد کند. به زعم بسیاری از تحلیلگران با وجود اینکه شاخص کل بازار سهام از اول سال تاکنون 40درصد افزایش یافته است با این حال این روند صعودی هنوز در مراحل جوانی است و تا رسیدن به حد اشباع فاصله زیادی دارد. داده‌های آماری از وضع تورم، مقدار سود شرکت‌ها و همینطور ارزش جایگزینی شرکت‌ها که تحت‌تأثیر رشد قیمت دلار اتفاق افتاده است هم این تحلیل‌ها را تأیید می‌کند و نشان می‌دهد روند صعودی بورس همچنان ادامه خواهد داشت. انتظار می‌رود قیمت نفت هم درصورت صعود به یکی دیگر از عوامل رشد بازار سهام تبدیل شود.

افزایش مقدار سود شرکت‌های بورس

اطلاعات آماری از وضع سود شرکت‌های بورس نشان می‌دهد که مقدار سود شرکت‌های بورس به‌عنوان یکی از کلیدی‌ترین عوامل سرمایه‌گذاری و ضلع نخست محرک بازار سهام به بالاترین مقدار در 4سال گذشته رسیده است. این اطلاعات نشان می‌دهد پیش‌بینی سود شرکت‌های بورس در آخر مرداد به سطح بهمن‌ماه سال1393 رسیده و برای نخستین‌بار بعد از 4سال به محدوده 52هزار میلیارد تومان دست یافته است.
 پیش‌بینی سود شرکت‌های بورس از آذر‌ماه سال1393 که به سطح 60هزار میلیارد تومان رسیده بود تحت‌تأثیر رکود تورمی در اقتصاد ایران مدام کاهش یافته بود و در خرداد‌ماه پارسال با 20هزار میلیارد تومان کاهش به سطح 39هزارو 800میلیارد تومان رسیده بود. با این حال باردیگر روند صعودی سود شرکت‌های بورس آغاز شده و از اول امسال تاکنون مقدار پیش‌بینی سود شرکت‌های بورس با 7500میلیارد تومان افزایش از سطح 44هزارو 500میلیارد تومان به سطح 52هزار میلیارد تومان رسیده است. به عقیده کارشناسان پیش‌بینی سود شرکت‌های بورس یکی از مهم‌ترین عوامل رشد بازار‌های سهام تلقی می‌شود و مهم‌ترین محرک سهامداران برای خرید سهام شرکت‌هاست.

محرک رشد تورم

مطابق پیش‌بینی‌های موجود آهنگ رشد تورم در حال سرعت‌گرفتن است. در مهم‌ترین رویداد مقدار تورم تولید‌کننده به بی‌سابقه‌ترین سطح در 27سال گذشته رسیده است؛ به‌طوری که مطابق آمار بانک مرکزی نرخ تورم تولید‌کننده سالانه به 2/15 و ‌ماه به‌ماه به 8/33درصد رسیده است که یکی از بی‌سابقه‌ترین رشد‌ها در 3دهه گذشته است. در ادبیات اقتصادی از شاخص قیمت تولید‌کننده به‌عنوان یک شاخص پیش‌نگر یاد می‌شود؛ به این معنا که با بررسی این شاخص می‌توان سطح تغییر قیمت‌ها در بازار کالا و خدمات مصرفی یا تورم را جلوتر پیش‌بینی کرد. به بیان دیگر، هر افزایش یا کاهش قیمت در شاخص قیمت تولیدکننده با یک وقفه زمانی در شاخص بهای مصرف‌کننده نیز دیده می‌شود؛ از این‌رو از تغییرات شاخص قیمت تولیدکننده به‌عنوان پیشگویی برای تورم یاد می‌کنند. علاوه بر این، شاخص قیمت تولیدکننده روند تغییرات قیمت‌ها را از دیدگاه تولیدکننده و خریدار در صنایع مختلف اقتصادی نشان می‌دهد.
به بیان دیگر شاخص قیمت تولیدکننده یکی از معیارهای سنجش عملکرد اقتصادی است و تأثیر قابل‌توجهی بر تصمیم‌گیری صاحبان صنایع و سرمایه‌گذاران دارد. این شاخص به این دلیل مورد توجه سرمایه‌گذاران است که یکی از معیارهای اندازه‌گیری تورم مصرف‌کنندگان است. مادامی که کارخانه‌ها هزینه بیشتری برای خرید مواداولیه یا خام می‌پردازند میزان قیمت کالاهای تولیدی خود را افزایش داده و در نتیجه تورم مصرف‌کنندگان افزایش می‌یابد.

البته باید در نظر داشت که در ایران اعمال سیاست سرکوب قیمت‌ها توسط دولت تا حدود زیادی بر مقدار فروش شرکت‌ها اثر می‌گذارد اما با این حال بررسی سوابق اقتصادی 4دهه گذشته نشان می‌دهد اعمال سیاست سرکوب قیمت‌ها هیچ اثری بر جلوگیری از افزایش قیمت محصولات کارخانجات در بلندمدت ندارد و قیمت کالا و خدمات مصرفی بعد از یک وقفه زمانی خود را به سطوح بالاتر می‌رساند. با این تعریف می‌توان استدلال کرد که اثرات تورمی به‌ویژه شاخص قیمت تولید‌کننده به‌زودی روی صنایع مختلف و همینطور بازار سرمایه نمایان خواهد شد و هین طور دولت به سیاست آزاد‌سازی‌ اقتصادی هم تن خواهد داد. از طرف دیگر باید درنظر داشت که افزایش قیمت نفت هم به عنوان یک عامل حاشیه‌ای (به‌دلیل اعمال تحریم‌های نفتی) این توانایی را دارد که شاخص‌های بورس را افزایش دهد؛ چراکه افزایش قیمت نفت به افزایش درآمد دولت و رشد بودجه‌های عمرانی کمک می‌کند و بودجه‌های عمرانی هم اثر خود را در بودجه شرکت‌های بورس نمایان خواهند کرد. این رویه به رشد بیشتر درآمد شرکت‌های بورس منجر خواهد شد؛ زیرا افزایش مخارج عمرانی دولت اثر مستقیمی بر مقدار درآمد شرکت‌های بورس می‌گذارد.

ارزش جایگزینی شرکت‌ها

اطلاعات آماری نشان می‌دهد ارزش کل بازار سهام از اول سال تاکنون 150هزار میلیارد تومان افزایش یافته و اکنون به سطح 600هزار میلیارد تومان رسیده است. با این حال ارزش کل بازار سهام که عمدتا با نرخ دلار سنجیده می‌شود نه فقط در این مدت رشد نکرده است بلکه با وجود رشد ریالی از نظر دلاری 50درصد کمتر از سطوح ابتدای فروردین ماه 1396 است. به بیان دقیق‌تر به‌دلیل رشد قیمت دلار اکنون ارزش بازار سهام 52میلیارد دلار (با احتساب هر دلار 11هزارو 500تومان) محاسبه می‌شود اما در فروردین 96 ارزش کل بازار سهام 102‌میلیارد و 600میلیون دلار(با احتساب هر دلار 3749) محاسبه می‌شد؛ یعنی اگر ارزش کل بورس تهران با شرط ثابت ماندن قیمت هر دلار آمریکا در نرخ 11هزارو 500تومان تا 600هزار میلیارد تومان دیگر افزایش یابد و به 1200هزار میلیارد تومان برسد این مقدار با ارزش دلاری بورس تهران در فروردین 1396برابر خواهد بود.
با توجه به آنکه بازار سهام هم مانند بازار مسکن طبق یک سنت دیرینه خود را مطابق با نرخ برابری ریال در برابری دلار اصلاح کند می‌توان انتظار داشت که ارزش کل بازار سهام هم در روز‌های آینده همچنان یک روند صعودی را دنبال کند و به سطح 1200هزار میلیارد تومان برسد و عقب‌ماندگی کنونی خود را جبران کند.