# نه_ به_ پلاستیک

روزیتا قادری |  سنندج- خبرنگار:

کیسه‎های پلاستیکی در اندازه و رنگ‏های مختلف، زندگی‎مان را پر کرده‏ است. زیاده‎روی و گاه استفاده بی‌مورد از این کیسه‎ها به یک بحران جدی زیست‌محیطی در استان تبدیل شده است. زمان آن فرارسیده تا با یک تصمیم جدی برای این کیسه‎های مرگ‎آور پلاستیکی فکر اساسی کرد. در سال‎های اخیر کمپین‎هایی در شبکه‎های اجتماعی و سازمان‎های مردم‌نهاد زیست‌محیطی با هدف کاهش مصرف پلاستیک شکل گرفته است، به طوری که هشتگ «نه_ به_ پلاستیک» نیز افزایش یافته است. عدم استفاده از مواد پلاستیکی از ضرورت‌های اجتناب‎ناپذیر در کردستان برای حفظ محیط‌زیست است. «نه» گفتن به پلاستیک برای حفظ محیط‌زیست و آینده زمین‎ مهم است، لذا باید در کردستان نیز به عنوان یک استان فرهنگی، مصرف کیسه‎های پلاستیکی محدود شود. 


میزان تولید روزانه زباله

مدیرکل حفاظت محیط‌زیست کردستان می‎گوید: تولید روزانه زباله در استان بین ۷۰۰ تا ۹۵۰ تن است که از این میزان زباله، 15 درصد آن انواع پلاستیک و کیسه‎ نایلونی است. به همین سبب توجه به ایجاد و توسعه موسسات بازیافت پسماند در کردستان الزامی است و عملیاتی کردن آن یک گام موثر و ارزشمند برای حفظ سلامت محیط‌زیست است. 

«فریبا رضایی» می‎افزاید: طرح تفکیک زباله از مبدأ در روستاهای استان از سال 91 تاکنون در بخش مرکزی و کلاترزان در 58 روستا مورد مطالعه قرار گرفت که در 28 روستا عملیات مکان‌یابی دفع پسماند انجام شد. در این روستاها علاوه بر آموزش چهره ‌به چهره بسته‌های فرهنگی شامل بروشور آموزشی و 3 کیسه ذخیره پسماند به روستاییان داده شد. با وجود این و با توجه به سبک زندگی و مصرف روزانه، تولید زباله پلاستیکی روستاهای استان نسبت به شهرها 60 درصد کمتر است.  وی می‌گوید: طرح توجیهی مدیریت پسماندهای روستایی شهرستان بانه و مریوان، طرح دفن مهندسی بهداشتی و تولید بیوکمپوست پسماندهای شهرستان بانه، طرح بازیافت مواد زائد جامد در مدارس مریوان، طرح مدیریت پسماندهای روستایی قروه، طرح جامع مدیریت و دفن مهندسی بهداشتی پسماندهای دیواندره، طرح جامع مدیریت پسماند سقز، طرح تبدیل پسماندهای شهری و دامی قروه به بیوکمپوست، طرح تفکیک پسماندهای شهر بانه از مبدأ و در نهایت طرح «نه به کیسه پلاستیکی» مهم‌ترین برنامه‌های مطالعاتی بازیافت و تبدیل مواد زائد کردستان بوده است.  این مسئول بیان می‌کند: آمار انواع زباله پلاستیکی در تولید زباله استان مشخص نیست، اما می‎توان گفت حدود 15 درصد از کل زباله‌ها را شامل می‌شود که این مقدار در یک دهه اخیر دو برابر شده است. برنامه این اداره تفکیک صددرصدی زباله پلاستیکی مانند کیسه‌های نایلونی از سایر زباله‎ها و جلوگیری از دفن این نوع زباله است. 


ماندگاری طولانی پلاستیک 

کارشناس مسئول آموزش و مشارکت‌های مردمی محیط‌زیست نیز می‎گوید: کیسه‎های پلاستیکی از سال ١۹۷۷ وارد زندگی ما شده‎اند و اکنون زندگی بدون آنها برای ما ناممکن به نظر می‎رسد. سالانه 4تا 5 تریلیون کیسه پلاستیکی در جهان تولید و استفاده می‌شود.  «امیر حشمتی» می‌افزاید: هنگامی که کیسه‎های پلاستیکی دور ریخته می‌شوند، به علت ماندگاری طولانی ۵۰۰ ساله در محیط باعث آلودگی محیط‌زیست می‎شوند. این کیسه‎ها با وزش باد جابه‎جا و وارد رودخانه‎ها و کانال‎های آب می‎شوند. در نتیجه موجب گرفتگی آبراه‎ها می‌شوند و در بسیاری موارد به علت ساکن ماندن آب، زاد و ولد انواع حشرات نیز افزایش می‎یابد.  وی در ادامه بیان می‎کند: کیسه‎های بلعیده شده حتی پس از مرگ جانوران و تجزیه آنها نیز سالم باقی می‎مانند، بنابراین دوباره پراکنده می‌شوند. پلاستیک‎ها در صورتی که به عنوان زباله دفن شوند، به علت روند تجزیه آرام در محل‎های دفن می‎توانند سبب تشکیل شیرابه و نفوذ آن به آب‏های زیرزمینی شوند. 
حشمتی می‎افزاید: این شیرابه شامل ترکیباتی نظیر فلزات سنگین و سایر ترکیبات خطرناک است که برای محیط‌زیست استان کردستان زیان‎آورند. کیسه‎های پلاستیکی بعد از تجزیه به ذرات سمی معلق در هوا تبدیل می‎شوند. 


ساخته شده از مواد سمی 

کارشناس مسئول آموزش و مشارکت‌های مردمی محیط‌زیست کردستان می‌گوید: کیسه‎های پلاستیکی از مواد شیمیایی مختلف و عمدتا سمی مانند زایلن، اکسید اتیلن و بنزن ساخته می‎شوند که به عنوان منشأ انواع بیماری و اختلال در انسان‎ها شناخته شده‌اند. آنها نه‌تنها اثرات منفی بر سلامت انسان‎ها و حیوانات دارند، بلکه می‎توانند به آلودگی هوا و در نهایت آلودگی آب منجر شوند که تهدیدی برای انسان‎ها، حیوانات و گیاهان به شمار می‌روند. 


استفاده بیش از حد از پلاستیک 

کارشناس مسئول آموزش و مشارکت‌های مردمی محیط‌زیست کردستان بیان می‎کند: کاری که مردم استان همواره انجام می‎دهند، استفاده بیش از حد از کیسه‎های پلاستیکی است. باید با توجه به مضرات و معایب استفاده زیاد از کیسه‎های پلاستیکی کمی در رفتارمان با محیط‌زیست تجدیدنظر کنیم، لازم نیست هر چیزی را که می‌خریم در کیسه پلاستیکی بگذاریم. 
وی می‎افزاید: خیلی وقت‌ها می‌توانیم وسایل خریداری ‌شده را مستقیم داخل کیف یا ماشین بگذاریم یا از کیسه‌های پارچه‎ای استفاده کنیم. تا حد امکان وسایل شوینده و بسیاری از مواد دیگر جعبه‌دار را بخرید، چراکه جعبه‎ها نسبت به قوطی‎های پلاستیکی راحت‎تر بازیافت و چیزهای جدیدی با آنها ساخته می‎شود.


آموزش کودکان 

کارشناس مسئول آموزش و مشارکت‌های مردمی محیط‌زیست کردستان می‌گوید: کارشناسان آموزش محیط‌زیست استان همگی بر این باورند که آموزش کودکان استان و حساس کردن آنها به این مشکلات راهکارهای موثر و قابل اطمینانی برای کاهش آلودگی محیط‌زیست در آینده است، لذا با برنامه‎ریزی دقیق برای کودکان و ترتیب دادن یک یا چند فعالیت هدفمند برای کودکمان می‌توانیم نقش خود را در جنبش جهانی حفظ محیط‌زیست برای زندگی در دنیایی با آلودگی کمتر ایفا کنیم.
حشمتی می‎گوید: سازمان محیط‌زیست استان در راستای بازآفرینی و استفاده مجدد و خلاقانه از مواد و لوازم دورریختنی، در طول سال نمایشگاه‌ برپا می‌کند. همچنین برای آموزش استفاده نکردن از کیسه‎های پلاستیکی در استان با تولید کیسه‌های پارچه‎ای و توزیع آن در میان دانش‎آموزان کردستانی توانست اقداماتی اساسی و ارزنده انجام دهد. 


راهکارهای کاهش استفاده از کیسه پلاستیکی 

کارشناس مسئول آموزش و مشارکت‌های مردمی محیط‌زیست کردستان به چند راهکار ساده برای کاهش استفاده از کیسه پلاستیکی و آموزش حفظ محیط‌زیست اشاره می‌کند و می‎گوید: برای کاهش استفاده از کیسه‎های پلاستیک باید به کودکان خود راهکار و پیشنهادهایی اساسی دهیم، لذا والدین می‌توانند کودکان را تشویق کنند به دوستان خود کیسه‌ پارچه‎ای هدیه بدهند. همچنین کتاب‎هایی با موضوع حفظ محیط‌زیست به کودکان هدیه دهند. فرهنگ استفاده از قمقمه به جای خرید هر روزه آب‌معدنی باید نهادینه شود. همچنین می‌توان با کیسه‎های پلاستیکی یک اثر هنری یا کاربردی آفرید.  «امیر حشمتی» بیان می‎کند: از کودکتان پرسش‎هایی مانند «هر هفته چه تعداد کیسه پلاستیکی در خانه‌مان جمع می‎شود؟» یا «از این کیسه‎های پلاستیکی چه استفاده‌ای می‌کنیم؟» یا «چقدر کیسه پلاستیکی در کف کوچه و خیابان ما ریخته شده است؟» مطرح کنید و تلاش کنید پاسخ آنها را دریابید.