سینمای فاخر ابراهیم گلستان

سعید مروتی | سینمایی‌نویس:

از 29دی1344 که «خشت و آینه» در سینما رادیوسیتی تهران اکران شد تا امروز که در نیمه اول شهریور1397 به‌سر می‌بریم. حدود 54سال می‌گذرد. بیش از نیم قرن با انبوهی اتفاق و تغییر (که فقط یکی‌اش تعطیلی سینما رادیوسیتی در 40سال پیش است) گذشته و آنچه سرپا مانده کیفیت هنری چشمگیر خشت و آینه است که گذر زمان ارزش‌هایش را کدر نکرده و موقعیت فیلم به‌عنوان شمایلی از سینمای روشنفکرانه ایران پابرجا مانده است. حتی اگر خالق خشت و آینه با عنوان سینمای روشنفکرانه ایران مخالف باشد، باز هم در اصل ماجرا تغییری ایجاد نمی‌شود. خشت و آینه با تأخیری 54ساله به فستیوال ونیز می‌رود تا مخاطبان تازه‌ای بیابد و آنها که نمی‌دانند بدانند در روزگار اوج سینمای روشنفکری اروپا، ما هم در ایران فیلمسازی در قواره آنتونیونی داشتیم. 4سال قبل از شکل‌گیری موج نوی سینمای ایران (که البته استاد گلستان موج نو را هم قبول ندارد)، فیلمسازی از راه رسید که بی‌توجه به آنچه در سینمای فارسی جریان داشت، یک‌تنه بیرق تفاوت و تمایز هنری را برداشت و بی‌آنکه نگاه به فاصله‌ها داشته باشد، افق‌های تازه را جست‌وجو کرد.

ایـنـکه اغـلب سینمایی‌نویسان دهه40 در زمان اکران خشت و آینه را «یک مشت ادای روشنفکرنمایانه» خواندند هم تأثیری در سرنوشت تاریخی فیلم گلستان ایجاد نکرد. خشت و آینه چه دوستش داشته باشیم و چه نه، همچنان یکی از مهم‌ترین فیلم‌های تاریخ سینمای ایران و از پیشتازان سینمای متفاوت و روشنفکری است. فیلم گلستان مثل هر تجربه هنری اصیلی از محک زمان به سلامت عبور کرده و حالا نمایش نسخه ترمیم‌شده‌اش در ونیز می‌تواند فرصتی مغتنم برای بازخوانی سینمای فاخر ابراهیم گلستان فراهم کند.