آوردگاه لاهه

پوریا عسکری | حقوقدان و عضو هیأت علمی دانشگاه علامه طباطبایی:

صف‌آرایی حقوقدانان و وکلای ایران و آمریکا در کاخ صلح لاهه، مقر دیوان بین‌المللی دادگستری درحالی به مرحله رسیدگی شفاهی رسیده که به زعم بسیاری از حقوقدانان و ناظران بین‌المللی، پیروزی سیاسی ایران در این دعوی حقوقی از هم‌اکنون حاصل است؛ ایالات متحده برخلاف کلیه نظامات ساری و جاری در حقوق بین‌الملل، برجام را ترک کرد و مجددا ایران را آماج تحریم‌ها و تهدیدهای خود قرار داد؛ اقداماتی که نقض برجام، نقض قطعنامه 2231شورای امنیت و آنچنان‌که مخبر ویژه شورای حقوق بشر سازمان ملل متحد درخصوص اقدامات یکجانبه دولت‌ها اخیرا بیان کرده، نقض موازین بین‌المللی حقوق بشر است؛ فارغ از همه اینها، ایران معتقد است، اقدامات ایالات متحده نقض عهدنامه مودت منعقده میان این 2 کشور نیز است و با توجه به اینکه این عهدنامه به طرفین اجازه می‌دهد چنانچه در زمینه اجرا یا تفسیر آن با اختلاف مواجه شدند، به دیوان بین‌المللی دادگستری رجوع کنند، دعوی خود را بر مبنای مفاد و تعهدات منبعث از این عهدنامه طراحی کنند؛ عهدنامه‌ای که هرچند در شرایط کنونی در روابط دوجانبه دولتین ایران و ایالات متحده، چندان کاربردی ندارد ولی متضمن رفتار عاری از خصومت طرفین در حوزه‌های گوناگون است و آنچنان‌که نماینده ایران در محضر عالی‌رتبه‌ترین قضات جهان به صراحت بیان کرد، آمریکا با وضع مجدد تحریم‌های خود، به غایت و بدون شرم در نقض مواد گوناگون آن سنگ تمام گذاشته است. ایران از دیوان بین‌المللی دادگستری می‌خواهد که به این نوع رفتار نامشروع ایالات متحده واکنش نشان دهد؛ واکنشی سریع که در قالب درخواست اقدامات موقتی ایران از دادگاه، در هفته گذشته موضوع مباحث در کاخ صلح بود و واکنشی به شکل محکومیت ایالات متحده و الزام این کشور به پرداخت غرامت که در آینده موضوع جلسات دیگر دیوان است. اما نکته اساسی که باید به آن توجه کرد، رویکرد عدالت‌خواهانه و حقوقی ایران است که آنچنان‌که گفتیم، فارغ از هر نتیجه‌ای که از لاهه حاصل شود، ایران را پیروز این نبرد برای عدالت کرده است. کشوری که تحت تحریم‌های ناعادلانه و نامشروع- به قول مقامات آمریکا سنگین‌ترین تحریم‌های تاریخ- قرار گرفته، دیوان بین‌المللی دادگستری و قضات آن را برای دادخواهی مخاطب قرار داده تا از این طریق اولا از مسیر حقوقی به ددمنشی‌های ایالات متحده پاسخ دهد و ثانیا و مهم‌تر از همه، صدای عدالت‌خواهی ایرانیان را در جهان طنین‌انداز کند. جهانیان در ‌ماه‌های پیش رو، آوردگاه لاهه را با دقت زیرنظر خواهند داشت.