شرکت‌های دانش‌بنیان ضامن حیات اقتصاد قم

محمدعلی جندقی| کارشناس مدیریت بازرگانی :

عمر 40 ساله انقلاب اسلامی ایران بارها و در بسیاری از عرصه‌ها به ما ثابت کرده است که هرگاه فرمان امور در دست جوانان لایق و پیشتاز باشد، کارها سامان می‌گیرد و در مسیر و حرکت درستش قرار می‌یابد. تنگ نفسی اقتصاد امروز، نشان می‌دهد، تحقق و جای‌گیری اقتصاد مقاومتی نوشدارویی برای این اقتصاد فرسوده است که نیاز به نشاط و طراوت جوانان خوش‌ذوق و صاحب اندیشه دارد. 
اکنون نزدیک به 3 سال از رویش و پویش اقتصاد مقاومتی ابلاغ‌شده مقام معظم رهبری می‌گذرد و التیام‌بخشی و ضرورت وجودی این اقتصاد درون‌زا و خودساخته هر روز بیش از گذشته به اثبات می‌رسد. از مرجع و ملجأ اقتصاد مقاومتی، اقتصاد دانش‌بنیان جان می‌گیرد.

 استان قم با وجود این‌که شهرت صنعتی ندارد، توانسته از میان بیش از 3 هزار شرکت دانش‌بنیان، حدود 60 شرکت را ایجاد کند یا زیر پر و بال بگیرد و در میان استان‌های کشور رتبه سیزدهم را کسب کند. از این میان، 28 شرکت دانش‌بنیان در پارک علم و فناوری استان قم مستقر هستند و از میزان شرکت‌های دانش‌بنیان استان 2 شرکت در حوزه علوم انسانی فعالیت می‌کنند که این شاخصه ویژه شهر قم است. نکتۀ امیدبخش میزان صادرات آن‌ها در یک سال گذشته است که بیش از یک میلیون دلار تخمین زده می‌شود؛ شاید در حوزه صادرات رقمی به حساب نیاید، مهم این است که بوی نفت نمی‌دهد. شرکت‌های دانش‌بنیان علاوه بر اصالت دادن به دانش، جذابیت‌های شگفت‌انگیز دیگری دارند. طبق آمارها دولت برای ایجاد هر شغل صنعتی باید حدود 300 میلیون تومان سرمایه‌گذاری کند، اما شرکت‌های فناور - نه حتی دانش‌بنیان - به طور میانگین برای ایجاد هر شغل فقط به 15 میلیون تومان سرمایه‌گذاری نیاز دارند. برخورداری از انواع معافیت‌های مالیاتی و عوارض گمرکی سبب شده شرکت‌های بزرگ صنعتی و تجاری با فعال‌سازی بخش تحقیق و توسعه به سمت توسعه پژوهش و فناوری در حوزه تولید و صنعت بروند.


 به عبارت دیگر شاید راهبرد مهم اجرای پیوند اقتصادی میان دانش و صنعت، ورود و حضور فعال مراکز علم و فناوری، حلقه واسط میان صنعتگران و دانشگاهیان است.  در جایی مانند قم بیش از 90 واحد فناور در پارک علم و فناوری و 40 واحد فناور در مرکز رشد دانشگاه قم در زمینه‌های مختلف فعالیت دارند. سهم اشتغال پارک فناوری قم از سال 91 تاکنون حدود 1500 نفر بوده است. 
ایجاد این تعداد شغل با کمترین هزینه انجام شده و  این واحدها به‌ حجم عظیمی از امکانات فیزیکی و ماشین‌آلات سنگین و گران‌قیمت صنعتی نیز نیازی ندارند. این در حالی است که با وجود 3 هزار شرکت دانش‌بنیان هنوز از ورود این نوع بنگاه‌های اقتصادی به بازارهای انحرافی و سوداگری آماری منتشر نشده است. این شواهد ما را به این نتیجه می‌رساند که این نوع شرکت‌ها با این‌که بیشترین آسیب‌های نوسان‌های اخیر را به جان خریده‌اند، بزرگ‌ترین و مهم‌ترین الگوی توسعه اقتصاد سالم محسوب می‌شوند. نباید به آمارهایی که از وضع شرکت‌های دانش‌بنیان در قم اعلام شد تکیه کرد و در شادی این موفقیت نسبی هضم شد. چراکه در شهری که ‌ام‌القرای جهان اسلام محسوب می‌شود و دارای حداقل 245 هزار دانش‌آموز، 80 هزار دانشجو و بیش از 90 هزار طلبه است هنوز با نقطه مطلوب فاصله داریم.  با این حال، چرا قم با وجود 1200 ناشر، 300 مؤسسه فرهنگی‌هنری، 100 مؤسسه قرآنی و از همه مهم‌تر با وجود جامع‌ترین مرکز حوزه علمیه جهان تشیع، هنوز نتوانسته است در توسعه اقتصاد دانش‌بنیان حوزه علوم انسانی آن هم با عَلَم اسلامی، سهم و نقش مهم و راهبردی داشته باشد؟