اجباراً بچه سفیرم

محسن تولایی | خبرنگار:

اگر تا قبل از گسترش شبکه‌های اجتماعی سبک زندگی مسئولان و خانواده‌های آنها چندان به چشم نمی‌آمد اما امروز در توییتر هشتگ می‌زنند «فرزندت کجاست» و زندگی رفاه‌زده برخی فرزندان سفرا به نمایش درمی‌آید. درست در روزهایی که فشار اقتصادی بر مردم سنگینی می‌کند، قیاس خانه، ماشین و تفریحات برخی آقازاده‌ها و ژن‌های خوب‌ خارج‌نشین برای مردم سنگین تمام می‌شود و سؤال می‌پرسند. پرسشگری ماهیت شفاف‌سازی است و سفرا و خانواده‌هایشان نیز از این قاعده مستثنا نیستند.

ماجرای عروسی پرزرق و برق فرزند سفیر ایران در دانمارک و به فاصله اندکی نمایش تجمل و در عین حال اهانت فرزند سفیر سابق ایران در ونزوئلا به مرم  این سؤال را پیش کشید که سفرا و فرزندانشان از چه مزایایی برخوردارند، چقدر حقوق می‌گیرند و چقدر زندگی آنها با زندگی بقیه مردم متفاوت است؟

از برخی سفرای پیشین شاغل در وزارت خارجه درباره فرصت‌ها و امکانات ویژه در اختیارشان و تأثیر آنها بر تجارت و کاروکاسبی خانواده‌هایشان پرسیدیم؛ اینکه «اگر فرزند یک سفیر نبودند از فرصت‌های اقتصادی اینچنینی برخوردار می‌شدند؟» کتمان نمی‌کنند که از فرصت‌هایی بهره‌مند هستند اما قانون هم مانعی پیش پای آنان قرار نمی‌دهد.

براساس ماده 71 قانون خدمات مدیریت کشوری سفرا هم‌طراز استانداران درنظر گرفته شده‌اند؛ یعنی از حقوقی معادل حقوق استانداران برخوردارند؛ به‌معنای دیگر حقوقی کمتر از نمایندگان مجلس، وزیران و معاونین رئیس‌جمهور. در قوانینی که بعد از ماجرای فیش‌های نجومی تصویب شد سقف حقوق سیاستمداران که سفرا هم جزو آنان هستند 10میلیون تومان تعیین شده اما نکته این است که سفرا در کشورهای دیگر به ریال حقوق نمی‌گیرند.

به دلار می‌گیرند، به دلار هزینه می‌کنند

جاوید قربان‌اوغلی، سفیر سابق ایران در آفریقای جنوبی با بیان اینکه سفیر سابق ایران در ونزوئلا بر سر جنجال رسانه‌ای پسرش مورد ظلم واقع شد به همشهری، گفت: معتقدم در کشمکش فضای مجازی بر سر سبک زندگی خانواده برخی سفرا و نمایندگی‌های خارجی ایران موضوع تنزل پیدا کرده است. در شرایط فعلی کشور ما فسادهای چندهزار میلیاردی اتفاق می‌افتد و الآن هم برخی  مرتکبان آن دستگیر و زندانی شده‌اند. موضوعات مطرح شده در ارتباط با برخی سفرا اختلاس و دزدی نیست، بلکه ناهنجاری‌های رفتاری است. به‌نظر می‌رسد برجسته کردن این موارد با این هدف صورت می‌گیرد که موضوعات اصلی تحت‌الشعاع قرار بگیرد. قربان‌اوغلی در پاسخ به این موضوع که افکار عمومی از حواشی زندگی نماینده‌های خارجی ایران احساس تبعیض می‌کند، گفت: مسئولان نظام در هر رده‌ای که هستند باید با یک نظارت پدرانه خانواده خود را سالم نگه دارند. او در پاسخ به اینکه آیا حقوق و مزایای ویژه سفرا باعث شکل‌گیری رفاه‌زدگی در میان آنان می‌شود، گفت: با اطمینان خاطر به شما می‌گویم رانتی برای سفرا وجود ندارد. سفرای ما در مقایسه با استانداردهای سازمان ملل بسیار کمتر حقوق و حق مأموریت دریافت می‌کنند. حقوق وزارت خارجه از حقوق 90درصد سازمان‌های دولتی در 3قوه پایین‌تر است؛ بنابراین مزایای ویژه‌ای وجود ندارد. قربان‌اوغلی افزود: اگر منظور از رانت، زندگی فرزندان سفرا در خارج است که باید گفت این تکلیف کاری پدران‌شان است. آنها که نمی‌توانند بچه‌هایشان را نبرند. از این گذشته فرزندان از سنی به بعد تحت تکفل یا تحت امر پدران نیستند و از 18سال به بالا به اراده خودشان تصمیم می‌گیرند و در زندگی مردم عادی نیز چنین است. بنابراین رانت و مزایای خاصی وجود ندارد و این را می‌توانم با عدد و رقم ثابت کنم. او با بیان اینکه در ترتیبات قانون مدیریت خدمات کشوری برای سفرا و استانداران مقام ویژه‌ای بالاتر از معاون وزیر و پایین‌تر از وزیر تعیین شده است، افزود: اگر حقوق استانداران ما را با حقوق سفرا مقایسه کنید متوجه می‌شوید که استانداران بسیار بالاتر حقوق می‌گیرند. سفیر سابق ایران درباره عدد و رقم حقوق‌های دریافتی سفرا و ارزش برابری آن در مقایسه با ریال ایران افزود: سفیر ما اگر حقوق به دلار و یورو می‌گیرد در کشور خارجی به دلار و یورو هزینه می‌کند و ریال خرج نمی‌کند. همچنین هزینه تحصیلی فرزندانش را به دلار و یورو می‌دهد. حقوق یک استاندار و قاضی ما از حقوق یک سفیر بسیار بیشتر است.

هیچ کنترل قانونی نداریم

محمدحسین ملائک، سفیر سابق ایران در چین و سوئیس در پاسخ به این سؤال که آیا امتیازات ویژه سفرا و دیپلمات‌ها باعث رفاه‌زدگی و احساس تبعیض و فاصله طبقاتی میان آنان و سایر مردم می‌شود یا خیر، به همشهری گفت: فرصت‌ها و امتیازات برای همه مسئولیت‌های دولتی وجود دارد. چه کسانی استفاده می‌کنند و چه کسانی استفاده نمی‌کنند؟ مگر وزرا از امتیازها بهره‌مند نیست؟ رئیس دانشگاه و معمم و غیرمعمم داریم که از موقعیت‌های شغلی سوءاستفاده کرده‌اند و برخی نیز سوءاستفاده نکرده‌اند. ملائک درباره اینکه فرصت‌های شغلی سفرا، دیپلمات‌ها و خانواده‌هایشان قانونی است یا خلاف قانون اتفاق می‌افتد، تصریح کرد: ما هم فاقد قانون در این زمینه هستیم و هم برخی نیروهای انسانی‌مان فاقد معرفت و جوانمردی هستند. ما در همه پست‌های کشور به مقدار بسیار زیادی رانت داریم و موضوع دیگر به‌خود مسئول برمی‌گردد که بخواهد استفاده کند یا نکند. هیچ قانونی نداریم که این موقعیت‌ها را کنترل کند. ما در حقوق‌های بادآورده شاهد بودیم که به‌صورت قانونی این مبالغ دریافت می‌شد؛ شاید برخی مردانگی می‌کردند و این حقوق‌ها را دریافت نمی‌کردند و دیگران می‌گرفتند. او با بیان اینکه فرصت‌های وی‍ژه‌ای برای همه مسئولان وجود دارد و هیچ قانونی هم آن را کنترل نمی‌کند، تأکید کرد: چه‌کسی از وزیر بازخواست می‌کند که چرا دکوراسیون دفترت را با هزینه‌های زیاد انجام می‌دهی؟ کسی وجود دارد که کنترل کند این پول را به چه علت هزینه می‌کنی؟ خیر.

سفرا بیشتر در معرض اشتباه هستند

یکی از سفرای سابق ایران در کشورهای خاورمیانه‌ای نیز که نخواست نامش ذکر شود با دلخوری از حاشیه‌های زندگی برخی دیپلمات‌ها و خانواده‌های آنان در کشورهای خارجی به همشهری، گفت: فواره انتقادات من درنهایت به سمت خودم و همکارانم برمی‌گردد. انسان سختش می‌آید برخی از این زشتی‌ها را به نمایش بگذارد. او پاسخ برخی سفرای بازنشسته وزارت خارجه مبنی بر وجود ایرادات در همه مشاغل و نه صرفا سفرا را توجیه‌پذیر دانست و گفت: سفرا، دیپلمات‌ها و نمایندگی‌ها بیشتر در معرض آسیب‌های رفتاری و کاری هستند. محیط خارج ازجمله در کشورهایی مانند آمریکای جنوبی محیط پرغلطی است. برخی رفتارهای صورت گرفته را نمی‌توان تأیید کرد و در عین حال بیش از حد نیز نمی‌توان صاحبان آن را مقصر دانست. وقتی یک بچه مدرسه‌ای به محیط مختلط در خارج می‌رود و این همخوانی با محیط اصلی زندگی‌اش در ایران ندارد، تبعات رفتاری او را باید به پای چه‌کسی گذاشت؟ در بزرگسالی نیز چنین است و تفاوت‌های فرهنگی داخل و خارج برای بسیاری از دیپلمات‌ها تله اشتباه‌ها و نقصان‌ها می‌شود.