فناوری
رکاب زدن در شهر با فناوری
سامانه جدید اشتراک دوچرخه آنلاین که توسط یک استارتاپ ایرانی راه‌اندازی شده چه ویژگی‌های فنی جدیدی دارد و چرا مهم است؟
دوچرخه‌های اشتراکی قرار است در آینده نزدیک در شهر تهران جای‌گیر شوند. این سامانه‌های جدید که از طریق یک استارتاپ ایرانی راه‌شان به پایتخت باز شده، شرایط جدیدی را برای دوچرخه‌سواری در شهر فراهم می‌کنند. تمام فرایندهای دوچرخه‌سواری در این شیوه با کمک یک اپلیکیشن خاص مدیریت می‌شود، ثبت‌نام در سیستم نسبت به روش‌های سنتی سریع‌تر بوده و پرداخت هزینه استفاده از دوچرخه نیز بهینه شده است. مهمترین خصوصیت طرح جدید اما نداشتن ایستگاه است؛ یعنی شما دوچرخه را روی نقشه اپلیکیشن پیدا می‌کنید، سوارش می‌شوید و وقتی به مقصد رسیدید در هر جایی که خواستید برای نفر بعدی قفل و رهایش می‌کنید. دوچرخه‌های اشتراکی چطور کار می‌کنند و چرا کاربران آنها را نسبت به دوچرخه‌های سنتی محبوب‌تر می‌دانند؟
ثبت‌نام از طریق اپلیکیشن صورت می‌گیرد و شهروندان باید برای استفاده از این سیستم شماره ملی‌شان را وارد کنند. این اطلاعات توسط سازمان ثبت احوال تأیید می‌شود تا هویت کاربر کاملا مشخص باشد. اگر کاربری نام و مشخصات نادرست وارد سیستم کرده باشد، با اخطار روبه‌رو شده و تا زمان وارد کردن اطلاعات درست، حق استفاده از سیستم را ندارد. فعلا فقط شهروندان ایرانی می‌توانند از این سیستم استفاده کنند اما در فاز بعدی، گردشگران و مهاجران نیز می‌توانند با وارد کردن اطلاعات گذرنامه و روادیدشان از این خدمات استفاده کنند.
بعد از تأیید هویت، کاربر باید مبلغ مشخصی را به‌عنوان ضمانت و حق بیمه از طریق درگاه بانکی وارد سیستم کند. این مبلغ که فقط یک‌بار در زمان ثبت‌نام باید پرداخت شود، بلوکه شده و کاربر حق استفاده از آن را به‌عنوان هزینه شارژ نخواهد داشت. وقتی کسی بخواهد از سیستم خارج شود، می‌تواند با رفتن به بخش تسویه‌حساب، درخواست کند که این پول بلوکه شده به حسابش برگردد.
دوچرخه‌های اشتراکی در تمام دنیا با نام دوچرخه بدون ایستگاه یا Duckless نیز شناخته می‌شوند. در چنین سامانه‌ای، دوچرخه‌ها در سراسر شهر پراکنده هستند و کاربر نزدیک‌ترین دوچرخه به‌خودش را روی نقشه اپلیکیشن می‌تواند پیدا کند. هرکسی که کارش با سیستم تمام‌شده و به مقصد رسیده باشد، می‌تواند دوچرخه را در محل رها کند و نیازی نیست که آن را به شخص خاصی تحویل بدهد.
روی هر دوچرخه یک پلاک قرار داده شده که شماره سریال دوچرخه روی آن درج شده است. در دوطرف دوچرخه نیز یک بارکد QR یا بارکد مربعی قرار داده شده است. بعد از اجرا کردن اپ و گرفتن دوربین به سمت این بارکدها یا وارد کردن شماره سریال به‌صورت دستی، قفل دوچرخه باز شده و کاربر می‌تواند از آن استفاده کند.
بعد از پایان سفر از دوچرخه پیاده می‌شوید و قفل را به حالت قبلی برمی‌گردانید. هزینه سفر بر مبنای مسافت طی شده مشخص شده و روی اپلیکیشن نشان داده می‌شود. میزان کالری مصرف شده نیز در این سیستم نمایش داده می‌شود. کاربر می‌تواند هزینه سفر را از کیف پول الکترونیکی پرداخت کرده یا پرداخت پول را تا دفعه بعد به تأخیر بیندازد.
سیستم‌ها روشن
در زمان استفاده از دوچرخه‌ها باید دیتا (اینترنت همراه)، بلوتوث و مکان‌یاب (سرویس GPS) تلفن همراه‌تان روشن باشد. بهتر است اپ را در پیش‌زمینه باز نگه دارید تا اگر به هر دلیلی در مسیر با مشکل روبه‌رو شدید، بتوانید مشکل را به‌صورت برخط (آنلاین) گزارش کنید.
زمان رونمایی نهایی
فعلا اپلیکیشن دوچرخه اشتراکی فقط از طریق سایت بیدود و برای اپلیکیشن‌های اندرویدی در دسترس است اما نسخه آی‌او‌اس نیز در آینده نزدیک به بازار می‌آید. محسن عارفی، روابط عمومی استارتاپی که این دوچرخه‌ها را به بازار عرضه کرده، به همشهری می‌گوید: «بعد از دریافت مجوزهای لازم از ارگان‌هایی مثل شهرداری، پلیس راهور و... شهروندان می‌توانند از این سامانه استفاده کنند.» فعلا دوچرخه‌های نارنجی‌رنگ در داخل شهر حق عبور و مرور دارند.
جلوگیری از دزدی با هوش مصنوعی
دوچرخه‌های اشتراکی همیشه و در تمام دنیا با خطر دزدیده شدن روبه‌رو بوده و هستند. به همین دلیل نیز سامانه‌های ویژه‌ای برای نظارت بر رفتار کاربران در آنها تعبیه شده است.
در دوچرخه‌های بیدود 2 سامانه مکان‌یاب (GPS) در 2 نقطه نامشخص و محرمانه تعبیه شده که مکان و نحوه حرکت دوچرخه را به‌صورت لحظه‌ای گزارش می‌کند. با این حساب، اگر شرایط غیرعادی مثل جابه‌جایی دوچرخه قفل شده، حرکت دوچرخه با سرعت غیرعادی و... در سیستم ثبت شود، مأموران حفاظتی استارتاپ به محل مربوطه رفته و شرایط را بررسی می‌کنند. بخشی از این سامانه حفاظتی با هوش مصنوعی کار می‌کند و رفتارهای غیرعادی که احتمالا قبلا پیش‌بینی نشده را شناسایی کرده و گزارش می‌کند.
دوچرخه‌های اشتراکی در جهان
بخش بزرگی از استارتاپ‌های اجاره دوچرخه، اصالتا چینی هستند و بازار قابل‌توجهی دارند. بعد از چین، اروپا از عمده مناطق جهان است که چنین دوچرخه‌هایی را به‌طور گسترده استفاده می‌کند. Mobike و Obike 2 نمونه از قدرتمندترین سامانه‌های دوچرخه اشتراکی در دنیا هستند که مشتریان پروپاقرصی در اروپا و آسیا دارند. هرچند شهرداری‌ها نیز در بسیاری از شهرهای اروپایی سامانه‌های مبتنی بر دوچرخه را راه‌اندازی کرده اما این استارتاپ‌ها به‌خاطر سادگی کاربری، ارزان‌تر بودن و وابسته نبودن به ایستگاه و روندهای پیچیده ثبت‌نام طرفداران بسیار زیادی دارند. نداشتن ایستگاه مشخص باعث شده تا شهروندان کشورهای مختلف استقبال خوبی از استارتاپ‌های این حوزه در کشورهای مختلف داشته باشند. علاوه بر این شهرداری‌ها در تلاش هستند تا مسیرهای ویژه دوچرخه را در شهرها گسترش دهند تا مردم را تشویق به حمل و نقل پاک به جای خودروی شخصی کنند. ارزانی و در دسترس بودن این دوچرخه‌ها مهمترین موارد تشویقی در شهرهای بزرگ جهان است.
