تغییر جهت بازارها از بورس به دلار

همزمان با اعمال برخی تغییرات در دستورالعمل معاملات بورس و بروز برخی ناآرامی‌های پراکنده، جهت نقدینگی از بورس به سمت بازارهای سفته‌بازانه نظیر دلار، یورو و سکه تغییر کرد. به گزارش همشهری، دیروز شاخص بورس سنگین‌ترین نزول را در 3سال گذشته تجربه کرد. درحالی‌که برخی فرصت‌طلبان سیاسی قصد داشتند نزول دیروز بورس را به برخی ناآرامی‌های پراکنده نسبت دهند، گزارش‌های دریافتی و اظهارنظر کارشناسان و فعالان بازار سهام نشان می‌دهد متهم اصلی در ماجرای نزول روزیکشنبه شاخص بورس، اعمال یکباره برخی تغییرات در دستورالعمل معاملات بورس و حذف برخی گزارش‌های مالی و آماری بود.

رقم نزول در 3روز کاری از دوشنبه هفته قبل که شاخص کل بورس تهران به 98هزارو 358واحد رسیده بود تا دیروز این شاخص نزدیک به 2800واحد معادل 2.8درصد افت کرد و به 95هزارو 561واحد رسید، همچنین در این مدت بیش از 11هزارو 200میلیارد تومان از ارزش سهم شرکت‌های بورس و 3700میلیاردتومان از ارزش سهام شرکت‌های حاضر در فرابورس کاسته شده است در همین مدت ارزش بازار اول و دوم فرابورس هم از 65هزارو 200میلیارد تومان به 61هزارو 500میلیارد تومان و ارزش بورس تهران از 394هزار میلیارد تومان به 383هزار میلیارد تومان رسید. این به‌معنای این است که در این مدت جمعا 15هزار میلیارد تومان معادل 3.5میلیارد دلار از ارزش سهام شرکت‌های بورس و فرابورس کاسته شده است. همچنین ظرف مبادلات 2روز اخیر ارزش سهام اغلب شرکت‌های بورس با افت بسیار سنگین مواجه شده به‌طوری که در مبادلات دیروز از مجموع کل سهام مبادله شده در بورس فقط ارزش سهام 15شرکت و فرابورس فقط سهام 6شرکت رشد کرده اما در مقابل ارزش سهام 281شرکت در بورس و 83درصد در فرابورس به‌شدت افت کرده است.

رشد قیمت دلار، یورو و سکه همزمان با نزول سنگین بورس قیمت هر دلارآمریکا، یورو و سکه با رشد مواجه شدند. در مبادلات دیروز قیمت هر دلار آمریکا، یورو و همینطور سکه بهار آزادی با رشد زیادی مواجه شدند به‌طوری که قیمت هر دلار آمریکا تا لحظه تنظیم این گزارش در تابلوی صرافی‌ها ۴۲۶۵ تومان، یورو ۵۲۴۰ تومان، پوند انگلیس ۵۷۹۳ تومان و درهم امارات ۱۱۷۳ تومان ثبت شد. در بازار سبزه‌میدان نیز هر قطعه سکه تمام‌بهار آزادی طرح جدید یک‌میلیون و ۴۴۵ هزار تومان، سکه تمام‌بهار طرح قدیم یک‌میلیون و ۴۱۶ هزار تومان، نیم‌سکه ۷۱۱ هزار تومان، ربع‌سکه ۴۲۰ هزار تومان و سکه یک‌گرمی ۲۷۴ هزار تومان فروخته می‌شد. قیمت هر اونس طلا نیز در بازار جهانی به ۱۳۰۲.۸ دلار و هر گرم طلای ۱۸عیار در بازارهای داخلی به ۱۳۴هزار و ۳۶۰ تومان رسید. در مورد افزایش قیمت سکه در بازار داخلی کارشناسان معتقدند علت اصلی رشد قیمت هر اونس طلا در بازار‌های جهانی بوده است اما در مورد قیمت دلار آمریکا و یورو تحلیل‌های کمتری منتشر شد.

واکاوی دلایل نزول هنوز به‌طور دقیق از مقدار نقدینگی که ظرف چند روز گذشته از بورس به سمت بازار‌های موازی حرکت کرده‌اند آمار دقیقی در دست نیست اما اطلاعات آماری بیانگر کاهش حجم تقاضا در بورس و افزایش تقاضا در بازار‌های ارز و طلا حکایت دارد. اکنون این پرسش مطرح است که دلیل این تغییر جهت نقدینگی چیست و چرا بازار ظرف مدت کوتاهی سیاست‌هایش را تغییر داد. تا دوشنبه هفته قبل شاخص کل بورس تهران با سرعت در حال رشد بود و حتی کارشناسان تحلیل می‌کردند این شاخص به‌زودی از مرز 100هزار واحد هم عبور خواهد کرد.

به زعم تحلیلگران علت اصلی نزول شاخص‌های بورس عمدتا به تغییر دستورالعمل معاملات بورس بازمی‌گردد؛ براساس دستورالعمل جدید معاملات از این پس ارائه پیش‌بینی سود در گزارش‌های مالی شرکت‌های بورس حذف می‌شود. ابلاغ این رویه انتقاد‌های زیادی را به‌دنبال داشت و حتی برخی از کارشناسان تحلیل می‌کنند بازار با واهمه بزرگی ناشی از فقدان گزارش پیش‌بینی سود شرکت‌ها مواجه شده است.

چه چیزی تغییر کرده است؟ طبق گفته مدیران سازمان بورس برای افزایش شفافیت اطلاعاتی ناشران و بهبود نقدشوندگی اوراق بهادار، دستورالعمل‌های جدیدی با عنوان دستورالعمل اجرایی افشای اطلاعات از روز شنبه هفته جاری وارد فاز عملیاتی شد.  بر این اساس چنانچه ناشر الزامات دستورالعمل پذیرش را رعایت نکند یا در مواعد تعیین شده در دستورالعمل اجرایی افشای اطلاعات اقدام به افشای اطلاعات نکند یا اینکه عملکرد شرکت در 2سال مالی گذشته منجر به زیان شده باشد، بورس باید علاوه بر اطلاع به عموم، نماد معاملاتی ناشر را وارد فرایند تعلیق کند. فرایند تعلیق یعنی نماد معاملاتی ناشر با احتیاط مورد معامله قرار می‌گیرد و در نهایت وارد فرایند لغو پذیرش می‌شود. این دستورالعمل همچنین بر حذف ارائه پیش‌بینی سود سالانه شرکت‌ها در گزارش‌های مالی این شرکت‌ها تاکید دارد. با این رویه مبنای محاسبه نسبت قیمت به درآمد هم تغییر خواهد کرد. پیش‌بینی سود و نسبت قیمت به درآمد مهم‌ترین مولفه‌های اثر‌گذار در تصمیم فعالان بازار ظرف 30سال گذشته بوده‌اند.

   دفاع مسئولان بازارسرمایه از دستورالعمل جدید

   محسن خدابخش، مدیر نظارت سازمان بورس:  نکته‌ای که سرمایه‌گذاران بازار سرمایه باید مورد توجه قرار دهند این است که با تغییر در نحوه محاسبه نسبت قیمت به درآمد (P/E) شرکت‌ها تغییری در سود یا زیان شرکت ایجاد نمی‌شود و همواره در خرید و فروش‌ها تحلیل‌هایی که ناشی از اطلاعات افشا شده ناشران و صورت‌های مالی آنهاست باید مدنظر قرار گیرد. هدف از اجرای دستورالعمل‌های جدید علاوه بر افزایش نقدشوندگی، بالا بردن شفافیت در اثر منضبط کردن ناشران و همچنین ایجاد بازاری مبتنی بر تحلیل افراد و سرمایه‌گذاران خبره است.

    امیر هامونی، مدیرعامل فرابورس: براساس دستورالعمل جدید، نماد شرکت‌های پذیرش شده در بازارهای اول و دوم فرابورس در 3حالت مشمول فرایند تعلیق خواهند بود؛ یک آنکه ناشر الزامات دستورالعمل پذیرش را رعایت نکند، دوم ناشر در زمان مقرر اطلاعات مدنظر را ارائه نکند و سوم عملکرد شرکت در 2سال مالی متوالی حسابرسی شده منجر به زیان شده باشد.اجرای دستورالعمل‌های جدید پذیرش، عرضه و نقل و انتقال اوراق بهادار، الزامات افشای اطلاعات و نحوه انجام معاملات از سوی سازمان بورس منتج به افزایش نقدشوندگی و بهبود شفافیت اطلاعات می‌شود.

   سعید اسلامی بیدگلی، دبیرکل کانون نهادهای سرمایه‌گذاری ایران:  با صدور دستورالعمل جدید، دیگر جایی برای شائبه دستکاری در قیمت توسط مدیریت داخلی شرکت یا دارندگان اطلاعات نهانی نخواهد ماند.

   وحید روشن قلب، رئیس اداره نظارت بر ناشران بورس:  شرکت‌هایی که در فرایند تعلیق قرار دارند، شرکت‌هایی هستند که حداقل 3مورد از موارد مربوط به فرایند پذیرش را رعایت نکرده‌اند یا مفاد مربوط به دستورالعمل اجرایی افشای اطلاعات را مورد توجه قرار نداده‌اند. این علامت درج شده برای اطلاع سهامداران از وضعیت و نحوه انتشار اطلاعات شرکت‌ها را دارد و نشان می‌دهد که شرکت چه مفادی از دستورالعمل پذیرش و افشا را رعایت نکرده است. سهامداران باید در جریان انتشار اطلاعات قرار گیرند و بدانند که شرکت‌های مورد نظرشان تمامی اطلاعات مدنظر را ارائه کرده‌اند یا خیر. این علامت فقط برای اطلاع سهامدار بوده از رعایت نکردن قوانین توسط ناشران و به‌نظر می‌رسد برای آگاهی سرمایه‌گذاران مفید باشد.