کشاورزی بی‌ضابطه و غیرشفاف سم محیط‌زیست است

دکتر هادی کیادلیری/رئیس انجمن علمی جنگلبانی ایران

مـحـصـولات تراریـخـته در عین حال که می‌توانند برای افزایش بهره‌وری و تولید محصول بیشتر مؤثر باشند، ممکن است بحث انتخاب طبیعی و شرایط عادی طبیعت را دستخوش دگرگونی‌های جدی کنند. مشکل ما این است که می‌دانیم تغییر به‌وجود می‌آید اما درباره جزئیات آن اطلاعی در دست نداریم. به همین دلیل نیز راهکاری برای جلوگیری از فاجعه احتمالی نخواهیم داشت.

در گذشته شرایط در اکوسیستم به‌گونه‌ای دیگر رقم می‌خورد. یک ذرت وقتی در شرایط خاصی قرار می‌گرفت، توسط دام خورده می‌شد و بخش مشخصی از نیازهای او به مواد خوراکی را تامین می‌کرد و تأثیر مشخصی روی اکوسیستم اطرافش داشت. این تأثیرات از طریق یک‌سری عوامل طبیعی و طی سالیان طولانی شکل گرفته‌اند و با وضعیت طبیعی سازگار هستند. در شرایطی که کارشناسان ژنتیک ایجاد کرده‌اند، یک عضو اکوسیستم دچار تغییر شده که بدون شک باعث تغییر در محیط اطرافش خواهد شد. ما هنوز نمی‌دانیم چه تغییری پیش می‌آید و همین آسیب‌زاست.

در عین حال به‌نظر می‌رسد این رویکرد با کنوانسیون تنوع زیستی که ایران از 6آگوست1996 به عضویت آن درآمد، مغایرت‌هایی داشته باشد، چون برخلاف آنچه در این کنوانسیون گفته شده، ‌چنین رفتارهایی به شرایط زیستی کشور آسیب‌های جدی وارد می‌کند. کنوانسیون تنوع زیستی با اهداف مهمی چون حفظ تنوع‌ زیستی‌، استفاده‌ پایدار از گونه‌ها و سهیم‌ شدن‌ عادلانه‌ و برابر در مزایای‌ حاصل‌ از کاربرد منابع‌ ژنتیک‌، ازجمله از طریق‌ دسترسی‌ مناسب‌ به‌ منابع‌ ژنتیک‌ و انتقال‌ صحیح‌ تکنولوژی‌های‌ مربوط شکل گرفت و مرجع ملی این کنوانسیون بنا به ماهیت سازمان حفاظت محیط‌زیست به معاونت محیط‌زیست طبیعی و تنوع زیستی این سازمان واگذار شد، اما حالا سازمان دیگری فعالیت‌های کشاورزی را در دست گرفته که فعالیت‌هایش -به‌دلیل ضابطه‌مند نبودن- می‌تواند به‌ضرر کشاورزی و محیط‌زیست کشور منجر شود.

در این سال‌ها به اندازه کافی به مراتع و جنگل‌ها آسیب‌زده شده و اکنون در جای‌جای طبیعت کشور، ردپای کشاورزی بی‌ضابطه نمایان است. عملکرد وزارت کشاورزی حتی داد کارشناسان باتجربه و دلسوز سازمان جنگل‌ها و مراتع را درآورده؛ به‌طوری‌که آنها مصرانه خواستار تفکیک سازمان جنگل‌ها و مراتع از وزارت جهادکشاورزی هستند، زیرا سیاست‌های این وزارتخانه را به‌درستی باعث نابودی جنگل‌ها و مراتع کشور ارزیابی می‌کنند. با این اوصاف می‌خواهند بخش تنوع زیستی را به این وزارتخانه واگذار کنند. گسترش کشاورزی با شیوه‌های تراریخته نیز این آسیب‌ها را دوچندان خواهد کرد.