وضعیت زندگی در پایتخت بهترخواهد شد

محمد سرابی | خبر‌نگار:

نشست نخبگان شهری با شهردار تهران یکی از صریح‌ترین جلسات گفت‌وگوی شهردار و منتقدان برنامه‌های توسعه شهری بود که در آن صاحب‌نظران به بیان دیدگاه‌های خود پرداختند تا جایی که از تعطیلی معاونت فنی عمرانی شهرداری و رها کردن برنامه‌های راهبردی سخن گفتند. عنوان این نشست «هم‌اندیشی نخبگان شهری با موضوع سند راهبردی برنامه سوم شهر تهران» بود و در آن شمار زیادی از اندیشمندان و استادان دانشگاهی درباره مسیر پیش روی شهرداری نکاتی را متذکر شدند. فضای جلسه انتقادآمیز و براساس ارزیابی معایب برنامه‌های قبلی و تا حدی رویکرد‌های برنامه سوم بود که شهردار و رئیس شورای شهر شنونده آن بودند.

شهردار تهران در این نشست گفت: تقاضای من از نخبگان شهری این است که به نقد اکتفا نکنند و برای اصلاح امور برنامه هم ارائه کنند. باید برنامه‌هایی داشته باشیم که اثرات آن در افزایش کیفیت زندگی مردم قابل اندازه‌گیری باشد.

‌سیدمحمدعلی افشانی افزود: در برنامه‌ای که به شورا ارائه کرده‌ام دو موضوع شهر زیست‌پذیر و شهر مشارکت‌پذیر را مطرح کردم که اگر این دو شعار تحقق پیدا کند، وضعیت زندگی در تهران هرچند به مقدار کم، بهتر خواهد شد. او تأکید کرد: ما هیچ وقت تا این حد ایده‌آل فکر نمی‌کنیم که با نوشتن یک برنامه و 3، 2سال کار‌کردن تحولات عظیمی در تهران اتفاق بیفتد و مشکلات فراوانی که در شهر وجود دارد حل شود. اما اگر یک قدم هم به سمت بهتر ‌شدن برداریم باز هم کار مفیدی انجام داده‌ایم.

شهردار گفت: ما با محدودیت منابع روبه‌رو هستیم هیچ امکانی هم وجود ندارد که منابع مالی را از محل خاصی تأمین کنیم. 5سال است که بودجه شهر تهران ۱۷ هزار و 200تا 17هزار و 400میلیارد تومان بوده است درحالی‌که قیمت همه‌‌چیز مانند نیروی کار بیشتر شده و در این چند‌ماه به‌شدت افزایش داشته است. او افزود: از این 17هزار میلیارد تومان نزدیک به 10هزار میلیارد تومان صرف پرداخت حقوق و اداره شهر می‌شود و می‌دانید که در همین چند‌ماه با توجه به ثابت ماندن حقوق چقدر قدرت خرید کارکنان کاهش پیدا کرده است.

افشانی اظهار کرد: گفته می‌شود مشکلات کنونی شهر تهران حاصل شهرفروشی است، ما نیز آن را می‌پذیریم اما صاحب‌نظران جواب دهند که چه منابعی را باید جایگزین کنیم. اکنون در شهرداری تهران ۵۵ هزار میلیارد بدهی قطعی داریم که ۲۳ هزار میلیارد آن به سیستم بانکی است و ماهانه باید ۲۵۰میلیارد تومان سود معوقات بدهی‌ها را هم بپردازیم. او افزود: البته ما در مواردی با دولت به تفاهم رسیدیم تا سهم شهرداری از مالیات بر ارزش افزوده را افزایش دهد. براساس تبصره 52قانون بودجه سال 1362بنا بود دولت به گونه‌ای عمل کند که شهرداری‌ها در مدت 3سال مستقل شوند. بنابراین شروع کردند تا عوارض وضع کنند. بعد از مدتی گفتند چون هم دولت عوارض می‌گیرد و هم شهرداری‌ها، پس آن را تجمیع کنند.

افشانی تأکید کرد: کمتر از یک دهه پیش گفتند این عوارض تجمیع شده مالیات بر ارزش افزوده نامیده شود و وقتی که لفظ مالیات به میان آمد سهم شهرداری‌ها کاهش پیدا کرد. الان سهم شهرداری‌ها به ظاهر 33درصد است اما در واقع 27درصد است. البته فعلا و بعد از جلسات متعدد دولت قبول کرده است که سهم شهرداری‌ها 55درصد از عوارض بر ارزش افزوده باشد. شهردار افزود: کشور ما از 70سال قبل با تصویب مجلس نظام برنامه‌ریزی دارد اکنون هم باید برای این شهر برنامه‌ای طراحی کنیم، به شکلی که خروجی آن قابل اندازه‌گیری باشد.



شهرها آسایش دارند، اما آرامش نه

امیر محبیان، روزنامه‌نگار

در تهران با موضوع هویت گمشده شهری روبه‌رو هستیم. شهر‌ها بر اطراف یک کانون مرکزی ساخته می‌شدند چیزی که در مشهد و اصفهان دیده می‌شود اما این نماد در تهران وجود ندارد. همین برج میلاد هم نمی‌تواند نقطه کانونی باشد زیرا به جز اینکه یک ستون است، هویتی ندارد. توسعه براساس الگو‌های ملل راقیه می‌تواند انجام شود اما باید تناسبی با عوامل دیگر داشته باشد. خروجی برنامه‌های مختلف این توسعه، آسایش ایجاد می‌کند نه آرامش زیرا آرامش در جایی است که انسان در آن احساس انس داشته باشد.

محله در نسل سوم شکل می‌گیرد

سید محمد بهشتی، رئیس پژوهشگاه میراث فرهنگی

از سال‌های 1330ما تحول و توسعه را براساس برنامه‌ پیش می‌بریم و در این مدت تصویر زشتی به نام تهران ساخته شده است. آن زمانی که برنامه‌ریزی نمی‌کردیم شهر دلپذیرتری حتی در منطقه 12داشتیم. سؤال این است که برنامه سوم شهرداری هم در راستای همان برنامه‌های قبلی خواهد بود؟ دوستان می‌گویند طرح جامع و تفصیلی و برنامه اول و دوم اجرا نشده است. من فکر می‌کنم اجرا شده ولی در آن  مشکلات کوچک تبدیل به حوادث بزرگ شده است.
محله محوری زمانی ممکن است که محله وجود داشته باشد و آن هم زمانی اتفاق می‌افتد که جامعه شهری داشته باشیم. اینکه دور یک منطقه را خط بکشیم آن را تبدیل به محله نمی‌کند بلکه لکه شهری به‌وجود می‌آورد. محله جایی شکل می‌گیرد که سکونت به نسل سوم برسد اما اجرای طرح‌های متعدد نمی‌گذارد محله شکل بگیرد. وقتی ناگهان تراکم می‌گیریم، شهرداری و پیمانکار و مالک سود می‌برند اما چیزی که ضرر می‌کند محلات است زیرا اهالی محله آواره می‌شوند.
البته خبر‌های خوبی هم هست مانند اینکه جریان زندگی دارد به شهر برمی‌گردد و عرصه‌هایی در شهر هست که در آن زندگی جریان دارد. اگر پل طبیعت 20سال قبل ساخته شده بود به اندازه امروز از آن استقبال نمی‌شد.

آزادی تهران از دست مهندسان

حمید رضا احراری،کارآفرین

من قبلا مهندس بودم و الان نامم در تعداد زیادی از اسناد استاندارد وجود دارد اما از زمانی که وارد علوم انسانی شدم، دیدگاهم نسبت به توسعه تغییر کرد. اکنون فکر می‌‌کنم باید تهران را از دست مهندسان آزاد کرد. آنقدر در شهر پل ساخته شده است که حالا می‌توانیم شعار دهیم «هر ایرانی یک پل». فکر می‌کنم برای بهبود وضعیت باید معاونت فنی عمرانی شهرداری را منحل کرد.

شهرجهانی، شهر الکترونیک

مجتبی لشگر بلوکی، استاد دانشگاه

پیش‌نویس سند سطح اول برنامه سوم توسعه تهران به 3 موضوع فراغت، تجارت و فعالیت توجه نکرده است. در این متن‌ها درباره شهر جهانی صحبت شده است درحالی‌که شهر جهانی باید مولفه‌های بسیاری از برگزاری منظم رویداد‌های جهانی تا سرمایه‌گذاری خارجی و حضور نیروی کار خارجی را داشته باشد. شهر الکترونیک هم به همین ترتیب باید دانشگاه‌هایی داشته باشد که مقداری از دروس خود را به‌صورت الکترونیک ارائه بدهند که اینها در تهران وجود ندارد. از طرف دیگر یکی از 3چالش اصلی شهرداری تهران منابع مالی است درحالی‌که در این سند چشم‌انداز حرف جدیدی درباره آن به میان نیامده و تکرار همان مواضع 15، 10سال گذشته است.

   تاریخچه برنامه‌ریزی در تهران

در بخش دیگری از نشست  هم‌اندیشی سند راهبردی توسعه شهر تهران، رئیس شورای شهر تهران گفت: شهرداری تهران در دهه اخیر دو برنامه داشته است؛ یکی از 88تا 92و یکی از 92تا 97که الان در مراحل پایانی آن هستیم. بر این اساس در انتهای برنامه دوم شهرداری هستیم و به همین دلیل در سال قبل کمیسیون برنامه و بودجه شورای شهر تصمیم گرفت قبل از نوشتن بودجه سال98برنامه سوم تعیین شود. محسن هاشمی افزود: سال قبل سیاست‌های کلان تعیین و به شهرداری ابلاغ شد و تا پایان تابستان برای تهیه و تدوین  یک نوشتاری که قابل بحث در شورای شهر باشد فرصت داده شده است که تا آخر شهریور برنامه سوم را داشته باشیم. او اضافه کرد: در کشور ما اسناد بالادستی مانند قانون اساسی وجود دارد. این قانون اختیاراتی به شوراهای شهر و روستا‌ها داده است که تا به‌حال و بعد از 40سالی که از نظام جمهوری اسلامی می‌گذرد، تنها 30درصد این اختیارات واگذار شده است. هاشمی بیان کرد: اسناد بالادستی وجود دارد که باید به آن اسناد توجه داشته باشیم. مانند طرح جامع سال 86 که در آن چشم‌انداز مشخص شده است. بعد از آن اسناد دیگری هم اضافه شد مانند طرح جامع مدیریت پسماند درسال89، طرح بهسازی بافت فرسوده در سال93، طرح جامع حمل‌ونقل و ترافیک در سال 95و همینطور طرح‌های حریم تهران، طرح راهبردی توسعه تهران و آمایش سرزمین که متعلق به سال‌های اخیر هستند. رئیس شورای شهر همچنین تأکید کرد: دربرنامه سوم، موضوع ساختار شهرداری خیلی اهمیت دارد به‌عنوان مثال در شورای شهر 6کمیسیون اما در شهرداری 9معاونت داریم که با یکدیگر تناسب ندارد. او بیان کرد: در مقابل نیازسنجی‌های مردمی را هم داریم که دغدغه‌های آنها را نشان می‌دهد مانند اینکه بیش از 93درصد مردم رسیدگی به موضوع آلودگی هوا و ترافیک را طلب می‌کنند و بعد از آن 83درصد مردم خواهان رسیدگی شهرداری به آسیب‌های اجتماعی هستند.