هنرمندی که از سنگلج آغاز کرد

احمد مسجد جامعی |عضو شورای شهر تهران:

وقتی کسی او را نمی‌شناخت با همان چشم‌های نافذ، صدای گیرا و طنز مشهورش بانگ گاو سرمی‌داد و به کنایه می‌گفت: تو گاو را هم نمی‌شناسی؟ این جمله‌ای بود که در معرفی خودش به برخی اهل سیاست گفته بود. او با همان نقش گاو آوازه جهانی یافت. بازی کم‌مانند او در فیلم گاو، به کارگردانی آقای مهرجویی موجب شد که نخستین جایزه بین‌المللی بازیگری سینمای ایران در سال 1350در جشنواره شیکاگو نصیب ایران شود. این نقش دومین بازی سینمایی او بود. بین این دو بازی حدود 20سال، او کاری با سینما نداشت. نظم ذهنی و دقتی که برای او فرهنگ شده بود اجازه نمی‌داد باری به هر جهت جلوی هر دوربینی برود. او می‌گفت گاه نقشی به او پیشنهاد شده و او پس از چند ‌ماه مطالعه و تحقیق میدانی، به این نتیجه رسیده که نقش سخت‌تر از آن است که بازی کند. بسیاری گمان می‌کنند برخورد حرفه‌ای در پذیرفتن پیشنهادهای دشوار است اما او نشان داد گاه نپذیرفتن، برخورد حرفه‌ای‌تر است.  منزل پدری او در محله سنگلج درجایی که پیش‌ترها پارک ملی خوانده می‌شد و امروز به پارک شهر مشهور است، قرار داشت. مدرسه صنعتی آلمانی‌ها در همان نزدیکی بود و هنوز هم آثاری از آن روزگار در همین مدرسه در خیابان30تیر کنونی باقی مانده است. برخی دانش‌آموختگان این هنرستان در رشته‌های مختلف درخشش فراوانی داشتند که احتمالا برآمده از تربیت و نظم آلمانی بود. او نیز در همین مدرسه تحصیل کرد و سپس در همان اوان جنگ جهانی دوم به آلمان رفت.

آنجا روزها در کارخانه ذوب‌آهن کار می‌کرد تا شب‌ها به رشته مورد علاقه‌اش، تئاتر بپردازد. اینها بخش‌هایی از خاطراتی است که از  زبان او بسیار شنیدنی‌تر بود.  او نه‌تنها زندگی بلکه هنرپیشگی را نیز با تهران شروع کرد. کارش با تئاتر تهران در لاله‌زار آغاز شد. دوست صمیمی آن ‌دوران او به گفته خودش همان کسی است که به صدای تهران مشهور شده؛ مرحوم مرتضی احمدی که زبان مردم کوچه و بازار آن روزگار را به یادگار گذاشت و آن را از گزند فراموشی نجات داد.  مرتضی احمدی و عزت‌الله انتظامی هر دو پیش‌پرده‌خوان تئاترهای تهران و تئاترهای دیگر بودند. گراندسینما از آقای حسن هدایت محصول کار مشترک این دو هنرمند فقید است که نقش‌های اصلی این فیلم را ایفا می‌کنند.  از دوستان دیگرش که بسیار او را می‌ستود علی حاتمی بود. علی حاتمی، کارگردان بزرگ و بنیانگذار شهرک سینمایی غزالی بود. او کوچه‌ها، خیابان‌ها و اماکن خیابان قدیم بالاخص خیابان لاله‌زار و گراندهتل را بازسازی کرد. انتظامی در سریال هزاردستان و آثار دیگر علی حاتمی نقش‌های ماندگاری ایفا کرد. نقش‌های او مجموعه‌ای از آثار هنری گرانسنگ را شکل داد که کمترین قدردانی از آنها، اعطای لقب آقای بازیگر به او بود. یادش گرامی باد.