یک دروغ قشنگ‌تر بگو

ساشا ممدوح

دوره بــاورهــای معصومانه گذشته و حالا که چهره هر اسطوره‌ای ترک برداشته، حتی «فرشته مهربان» را هم می‌توان به دادگاه کشاند و آنجا به تشویش اذهان عمومی محکومش کرد. این هم که نباشد، با آن همه هراس‌های کودکانه از رابطه مستقیم دروغ و دماغ و سرنوشت شوم پینوکیو، محکومیت به کودک‌آزاری حداقل جرم «فرشته مهربان» است. چند قرن پس از مصائب پینوکیو، هنوز هم اسم «دروغ» که بیاید، دماغ پینوکیو پیش چشم‌های آبی فرشته مهربان- در ذهنمان- دراز می‌شود. این تصویر از تبعات دروغ گفتن، احتمالا یکی از تأثیرگذارترین حربه‌های آموزشی برای گروه سنی کودک است. کله «پینوکیو» از چوب پر شده بود و دروغ را نمی‌فهمید. مدام در دام دروغ می‌افتاد و گوش‌هایش دراز و پشت‌مخملی می‌شد یا دروغ می‌گفت و دماغ چوبی‌اش آنقدر دراز می‌شد که پرنده‌ها روی شاخه ها و برگ هایش لانه می‌ساختند، دورش بال بال می‌زدند و آواز می‌خواندند. دروغ در داستان‌های پینوکیو، چنین تبعات ترسناکی داشت. بنابراین هر بچه‌ای حرف‌های فرشته مهربان را جدی می‌گرفت که با آن ظاهر فرشته و صدای مهربان تکرار می‌کرد: «دروغ بد است.» اما با استناد به شواهدی که دانشمندان در اختیار دادگاه قرار می‌دهند، او را می‌توان به ترویج بزرگ‌ترین دروغ جهان محکوم کرد.

دانشمندان- که مثل ما دلشان به قصه‌ها خوش نیست- کشف کرده‌اند بچه‌های دروغگو در بزرگسالی آدم‌های موفقی می‌شوند. «کنگ‌لی» محقق دانشگاه تورنتو، می‌گوید: «پدر و مادرها نباید نگران دروغ گفتن کودکان‌شان باشند. تقریبا همه کودکان دروغ می‌گویند و آنها که از رشد شناختی بهتری برخوردارند، بهتر دروغ می‌گویند. آنها قادرند ردپای دروغ خود را استتار کنند. این ویژگی می‌تواند در آینده از کودک، یک انسان موفق بسازد. توانایی گفتن دروغ‌های کوچک در سن 2 سالگی نشانه‌ای از رشد سریع مغز بوده و این کودکان شانس بیشتری برای داشتن زندگی موفق دارند. هر چه دروغ متقاعدکننده‌تر باشد، کودکان در زندگی آینده خود تیزهوش‌تر بوده و توانایی آنها در تفکر آنی و تصمیم‌گیری افزایش پیدا می‌کند».

ماجرا در واقع پیچیده تر ار این حرف‌هاست.اصولاخوب دروغ ‌گفتن کار هرکسی نیست. یک دروغ موفق حاصل فرایندهای متعدد مغزی مثل ترکیب منابع اطلاعاتی و دستکاری اطلاعات برای دستیابی به هدف مورد نظر است. فکر کن فرشته مهربان به قول شاعر با اندکی دستکاری: چه مهربان بود وقتی دروغ می‌گفت! این هم البته خودش نکته‌ای است؛ رابطه مهربانی و دروغگویی. فکرش را بکن! اگر دروغ نبود حالا دل ما- من و تو- چقدر بیشتر از این روزگار می‌گرفت. اصلا وقتی همه‌چیز با دروغ قشنگ‌تر است، چرا باید دنبال راستش برویم و خودمان را بدبخت کنیم؟ این هم که نباشد، تو به این فکر کن که کسی آنقدر دوست‌ات دارد که به‌خاطر خوش‌بودن تو، برایت دروغ‌های قشنگ می‌گوید. حالا یک دروغ قشنگ‌تر بگو!