محور تحریم مقابل آمریکا

مارک آلموند/ مدیر مؤسسه تحقیقات بحران آکسفورد
«پیروزی در جنگ تجاری، خیلی ساده است.» این جمله‌ای است که دونالد ترامپ زمانی که برای نخستین بار بر کالاهای وارداتی از چین تعرفه‌های سنگین اعمال می‌کرد و عملا وارد یک جنگ تجاری با این کشور می‌شد، خطاب به مردم آمریکا گفت. او با فاصله بسیار کم تحریم‌های گسترده‌ای را نیز علیه ایران آغاز کرد. ترامپ روسیه را نیز مشمول تحریم‌های جدید کرد و سپس به سراغ ترکیه رفت. اعمال تعرفه روی آلومینیوم و فولاد ترکیه و همچنین تحریم 2مقام دولتی این کشور به تشدید سرعت سقوط لیر کمک کرد.

تا به اینجای کار، یک صفر به نفع آمریکا. حتی چین با وجود اینکه در تجارت دوجانبه با آمریکا دست بالاتر را دارد، در این جنگ تجاری آسیب بیشتری دیده است تا خود آمریکا. سقوط ارزش روبل روسیه، لیر ترکیه و ریال ایران نشان می‌دهد آمریکا به هر حال صاحب یک سیستم مالی است که رویارویی با آن کار ساده‌ای نیست. تاکنون آنگونه که به‌نظر می‌رسد، مسائل خیلی ساده پیش رفته است اما فراموش نکنیم که انگیزه اصلی ترامپ برای تحمیل فشارهای اقتصادی و آسیب رساندن به اقتصاد چین، روسیه، ایران و ترکیه کاملا سیاسی بوده است؛ درست مثل شرایطی که در ماجرای آمریکا و کره‌شمالی شاهدش بودیم. در چنین شرایطی این سؤال پیش می‌آید که آیا استفاده از ابزار تحریم‌ها با هدف منزوی‌کردن طرف مقابل نبوده است؟ نتیجه اما چیست؟ استفاده بیش از حد و بدون برنامه ترامپ از ابزار تحریم‌ها به ایجاد یک محور از کشورهای تحریم‌ شده از تنگه بسفر گرفته تا پکن منجر شده است.

اگر تک‌تک این کشورها را درنظر بگیریم، می‌توان گفت که اقتصاد روسیه، ایران، ترکیه و حتی چین در مقابل فشارهای آمریکا آسیب‌پذیر هستند. اما اگر این کشورها در کنار هم قرار گیرند، حمایت‌شان از هم باعث خواهد شد اقدامات آمریکا بی‌نتیجه بماند. این کشورها اگر در کنار هم قرار گیرند، به عمق ژئوپلتیک یکدیگر در مقابل آمریکا تبدیل می‌شوند. رجب طیب اردوغان چند روز پیش اشاره‌ای به این موضوع کرد. او در واکنش به اعمال تعرفه‌های سنگین آمریکا روی آلومینیوم و فولاد وارداتی از ترکیه گفت که کشورش می‌تواند دوستان جدیدی پیدا کند. او حتی بلافاصله با ولادیمیر پوتین تلفنی گفت‌وگو کرد. دولت ترکیه حتی پیش از این و در ماجرای درخواست برای استرداد فتح‌الله گولن که متهم به هدایت کودتای نافرجام 2سال پیش است، نشان داد که به نزدیکی‌ بیشتر با روسیه تمایل دارد. سفارش ترکیه برای خرید سیستم‌ دفاع موشکی اس-400روسیه نشانه‌ای بارز از برنامه این کشور برای دوری جستن از سیستم دفاعی ناتو و نزدیکی به روسیه است. این در حالی است که ترکیه به‌دلیل موقعیت جغرافیایی‌‌اش، یکی از کلیدی‌ترین اعضای ناتو به شمار می‌رود. ترکیه در نقطه تلاقی دو قاره آسیا و اروپا و همچنین در همسایگی روسیه، ایران، عراق و سوریه قرار گرفته و درست به همین دلیل است که واشنگتن همیشه حامی ادامه حضور ترکیه در ناتو است. در واقع مسکو پیروز تحریم‌های همزمان آمریکا علیه روسیه و ترکیه است.

در این شرایط برخی کشورهای دیگر نیز در کنار کشورهای تحریم‌شده قرار گرفته‌اند. حتی عمران‌خان که به تازگی به ریاست‌جمهوری پاکستان رسیده، اعلام کرده که از میان ترکیه و آمریکا، ترکیه را انتخاب می‌کند. پاکستان در سایه فشارهای یک سال گذشته از سوی دولت ترامپ، پیشنهادهایی هم از سوی روسیه دریافت کرده است. مسکو به اسلام‌آباد اعلام کرده حاضر است در شرایطی که آمریکایی‌ها حمایت نظامی خود را از پاکستان دریغ کرده‌اند، کمک نظامی‌شان را ارائه کنند. این کمک هم در زمینه تجهیزات نظامی است و هم در زمینه آموزش نیروها. این می‌تواند تکه‌ دیگری از پازل را در کنار ترکیه و ایران قرار دهد تا تکه‌ای بزرگ از جهان تا چین در مقابل آمریکا کامل شود.

تقابل همزمان ترامپ با محور تحریم‌، البته به شفافیت در عرصه بین‌الملل هم منجر شده است. ترامپ تقریبا همه را مجبور کرده اعلام کنند در کدام سوی میدان ایستاده‌اند. او اما نشان داده عقلانیت آبراهام لینکلن را ندارد. در جنگ داخلی آمریکا، وزیر خارجه لینکلن او را ترغیب می‌کرد که به‌خاطر حمایت انگلیس از جنوبی‌ها به کانادا حمله کند. پیشنهاد حمله به کانادا برای تنبیه انگلیس بود. پاسخ لینکلن اما این بود: «همزمان در دو میدان نمی‌توان جنگید.» رویکرد ترامپ در نهایت به ضرر آمریکا تمام خواهد شد.

منبع: دیلی‌تلگراف