افت دلار پس از جهش‌های پیاپی

قیمت دلار در بازار آزاد روز دوشنبه با کاهش محدودی همراه شد و از محدوده ۱۴۴ هزار تومان به کانال 130 هزار تومان بازگشت؛ افتی که اگرچه از شدت هیجان بازار کاست اما هنوز از نگاه کارشناسان به‌معنای تغییر مسیر پایدار بازار ارز نیست. به گزارش همشهری، پس از چند هفته هیجان ممتد دیروز قیمت هر دلار آمریکا عقب‌نشینی و به‌دنبال آن قیمت طلا هم شیب نزولی پیدا کرد. بررسی‌ها نشان می‌دهد نوسانات اخیر بازار ارز بیش از آنکه حاصل یک عامل مقطعی باشد، برایند مجموعه‌ای از فشارهای ساختاری، ابهام‌های سیاسی، اقتصادی و اختلال‌های مزمن در چرخه تأمین و بازگشت ارز به کشور است.

شبکه‌های واسطه؛ گره پنهان بازار ارز
یکی از محورهای اصلی تحلیل کارشناسان درباره افزایش قیمت دلار، نقش شبکه‌های تراستی یا شرکت‌های واسطه در انتقال ارزهای حاصل از فروش نفت است. به‌دلیل تحریم‌ها، درآمدهای نفتی ایران به‌طور مستقیم وارد چرخه رسمی ارزی نمی‌شود و از مسیر شرکت‌های واسط در کشورهایی مانند امارات جابه‌جا می‌شود. براساس اظهارات رسمی، بین
 ۶.۷ تا ۷ میلیارد دلار از منابع ارزی کشور در این شبکه‌ها بلوکه یا با تأخیر وارد اقتصاد می‌شود. این منابع عملا بخشی از ذخایر ارزی بالقوه بانک مرکزی محسوب می‌شوند، اما در عمل امکان استفاده از آنها برای تنظیم عرضه ارز در بازار وجود ندارد. نتیجه این وضعیت، تضعیف قدرت مداخله بانک مرکزی و انتقال فشار تقاضا به بازار آزاد است.

 ابهام درآمدهای نفتی و شوک‌های سیاسی
در کنار این عامل ساختاری، فضای سیاسی نیز نقش مهمی در تشدید نوسانات داشته است. تشدید تحریم‌ها، تهدیدهای امنیتی منطقه‌ای و فعال شدن مکانیسم‌های فشار بین‌المللی، چشم‌انداز فروش نفت و بازگشت ارز را با عدم‌قطعیت مواجه کرده است. این ابهام، انتظارات تورمی را تقویت کرده و تقاضا برای نگهداری ارز را افزایش داده است. اقتصاددانان تأکید می‌کنند حتی پیش از وقوع شوک‌های واقعی انتظار کاهش منابع ارزی می‌تواند به‌تنهایی بازار را ملتهب کند؛ پدیده‌ای که در هفته‌های اخیر به‌وضوح قابل مشاهده بوده است.از سوی دیگر، مشکلات داخلی نیز به التهاب بازار دامن زده است. صدور کارت‌های بازرگانی بدون اعتبارسنجی مؤثر، ثبت سفارش‌های بی‌ضابطه و عدم‌بازگشت کامل ارز حاصل از صادرات، عرضه ارز در بازار رسمی را محدود کرده است.