مشق نظامی در مدارس

محمد سرابی  | روزنامه‌نگار 

 شرایط کشور در پایان بهار امسال و با حمله رژیم صهیونیستی به ایران تغییر کرد و تعدادی از دانش‌آموزان و معلمان کشور هم در این جنگ شهید شدند. در میان درس‌های مدارس، درس «آمادگی دفاعی» به شرایط جنگی اختصاص دارد و باید بتواند دانش‌آموزان را با مفاهیم نظامی و امنیتی آشنا کند. این کتاب در سال‌های اخیر بار‌ها بازنویسی شده است اما بخش‌هایی مانند دفاع شخصی و حفظ اطلاعات در دنیای دیجیتال کمتر در آن به چشم می‌خورد. شیوه اجرای این درس در برنامه آموزش مدارس مختلف هم با یکدیگر تفاوت دارد و بخش عملی آن به شکل‌های گوناگون اجرا می‌شود.

2کتاب آمادگی دفاعی
درس آمادگی دفاعی شامل 2کتاب است که یکی در پایه نهم و دیگری بسته به رشته تحصیلی در پایه‌های دهم نظری یا دوازدهم فنی و حرفه‌ای تدریس می‌شود. این کتاب‌ها با مباحث دفاع، اقتدار، جنگ نرم و فرهنگ دفاع‌مقدس آغاز می‌شوند و بخش‌هایی درباره رزم انفرادی و نظام جمع دارند. قسمت اصلی کتاب که بیشتر از نیمی از آن را در بر می‌گیرد درباره فرهنگ جهاد و شهادت است. بخش انتهایی کتاب‌ها نیز به ایمنی و امداد و نجات می‌پردازد. کتاب متوسطه دوم که در سال‌های‌10و‌12 تدریس می‌شود شامل قسمت‌های طولانی درباره شناخت تفنگ و شیوه استفاده از آن است. جای آموزش‌های دقیق و کاربردی در زمینه حفاظت اطلاعات در اینترنت و شبکه‌های اجتماعی و همینطور آموزش‌های دفاع شخصی در کتاب خالی است.

جذب 600معلم 
معاون آموزش متوسطه وزارت آموزش ‌و پرورش درباره معلمان آمادگی دفاعی می‌گوید:«در2سال اخیر یک‌بار400و یک‌بار200نفر از فارغ‌التحصیلان دانشگاه فرهنگیان برای آموزش درس آمادگی دفاعی جذب شدند. در سال‌های اخیر با مشارکت سازمان بسیج دانش‌آموزی مربیان آمادگی دفاعی آموزش دیدند که بخشی از آنها در قالب آزمون‌ها جذب شدند. قسمتی از مربیان هم در چارچوب تفاهم میان آموزش و پرورش و بسیج فعالیت می‌کنند.» از مصطفی آذرکیش سؤال می‌کنیم که آیا می‌توان دفاع شخصی و حفاظت اطلاعات در اینترنت را وارد درس آمادگی دفاعی کرد؟ او تأکید می‌کند:«برای ما در وزارت آموزش و پرورش همه دروس اهمیت دارد؛ هر درس با برنامه مشخص و ذیل برنامه درسی ملی اجرا می‌شود که یکی از زیرنظام‌های سند تحول بنیادین آموزش و پرورش است. »

همکاری آموزش و پرورش با سپاه
حمله رژیم صهیونیستی به ایران هم در فناوری‌های جنگی و هم در فضای مجازی نشان داد که شیوه‌های جنگ تغییر کرده است. آذرکیش با اشاره به اینکه درس آمادگی دفاعی، مصوبه مجلس و بعضی اسناد بالادستی را دارد، می‌گوید:«آموزش و پرورش در درس آمادگی دفاعی یک شریک راهبردی دارد و آن‌ هم سپاه پاسداران و سازمان بسیج دانش‌آموزی است. الان جنگ شناختی و رسانه‌ای را داریم و در آمادگی دفاعی به این موضوعات پرداخته می‌شود.» او درباره تغییرات کتاب درسی آمادگی دفاعی بعد از جنگ 12روزه شرح می‌دهد که از حمله رژیم صهیونیستی تا شروع مدارس فقط 2‌ماه فاصله بود و امکان تغییر در کتاب‌های درسی که پیش از این چاپ شده بودند یا در حال چاپ بودند وجود نداشت؛ به همین دلیل تغییرات لازم در کتاب‌های «از ایرانمان دفاع می‌کنیم» که پس‌از جنگ 12روزه تالیف شده بودند، انجام شد.


ماجراهای میدان تیر
بعضی از مدرسه‌ها دانش‌آموزان را به پادگان و میدان تیر می‌برند و بعضی مدارس شیوه‌های دیگری برای نمره عملی درس آمادگی دفاعی دارند. مدارس دخترانه هم روش‌های متفاوتی برای تدریس پیدا کرده‌اند. مصطفی آذرکیش، معاون آموزش متوسطه وزارت آموزش ‌و پرورش در پاسخ به سؤال همشهری درباره شیوه تنظیم و تدریس درس آمادگی دفاعی می‌گوید:« درس آمادگی دفاعی هم متناسب با اقتضائات به‌روز می‌شود. میزان نمره عملی و سقف آن در  جلسات  گروه‌های آموزش تعیین می‌شود. ‌ آمادگی دفاعی ماهیت تئوری و عملی دارد.» او درباره اعزام دانش‌آموزان به اردو‌های راهیان نور یا میدان تیر می‌گوید:« در برخی مناطق آموزشی ظرفیت و امکانات برای اجرای کار عملی هست. سرگروه‌های آموزشی در نشست‌های سالانه شیوه اجرای بخش عملی را تعیین می‌کنند. همینطور که یک مدرسه آزمایشگاه دارد و مدرسه دیگر ندارد، بعضی مدارس هم می‌توانند از فضایی مثل پادگان برای بخش عملی درس آمادگی دفاعی استفاده کنند و بعضی نمی‌توانند. برای همین برای درس آمادگی دفاعی انعطاف لازم در نظر گرفته شده است.»