کاشیها چگونه به سقف رسیدند؟
سمیرا محبعلی؛ خبرنگار
ساختمان بلندبالا و عظیم مسجد شهید مطهری(مسجد سپهسالارسابق)، نماد شکوه و عظمت معماری ایرانی با جادوی دستان معماران جان گرفت. قصهها و روایتهای بیشماری از پا گرفتن این بنای عظیم دوره قاجار برجای مانده است. بیشک آن گنبد خاص و منارههای باشکوه، 4 ایوان بزرگ و قرینه و نمازخانه چهلستون ساده و آسان قدم علم نکردهاند. نصرالله حدادی، تهرانشناس، میگوید: «کافی است به شبستان مسجد با 40متر ارتفاع نگاه کنید. یقینا این سؤال در ذهن بیننده آن نقش میبندد که معماران چگونه توانستند چنین کاشیکاری زیبایی با رنگهای چشمنواز بر آن استوار کنند. نکته اینجاست که آن زمان داربست به شکل امروزی وجود نداشت. جرثقیلی نبود. اگر استاد معمار طناب بهخود میبست خواهناخواه طناب تاب میخورد و حرکت میکرد، اینگونه تعادلش به هم میخورد و خطرناک هم بود. نکته جذاب در معماری مسجد سپهسالار راهحل معماران برای کار در ارتفاع است؛ یک راهحل بکر و کاربردی. آنها کیسهها و توبرههای بزرگ را با کاه و یونجه پر میکردند و بهصورت پلکانی روی هم قرار میدادند. اینگونه استاد معمار به راحتی از آن بالا میرفت و میتوانست کاشیهای گنبد را نصب کند. این داربست منحصربهفرد مزیتهای زیادی داشت، اول اینکه جان معمار و کارگران در امان بود و اگر خدای ناکرده میافتاد آسیبی نمیدیدند. از طرفی اگر آن کاشیهای خوشرنگ و لعاب میافتاد هم نمیشکست. اینگونه است که در تاریخ ساخت مجموعه سپهسالار گزارشی از آسیبدیدگی نمیخوانیم.» میرزا حسینخان سپهسالار قزوینی، صدراعظم ناصرالدینشاه قاجار، دستور ساخت مسجد و مدرسه سپهسالار را صادر کرد. سپهسالار 2 سال بعد درگذشت و برادرش یحییخان مشیرالدوله این بنا را تکمیل کرد. به این ترتیب ترکیب بینظیر هنر ایرانی و الهامگیری از معماری عثمانی، یک بنای مذهبی از دوران قاجار را برایمان به یادگار گذاشت.
