تنفس مصنوعی به لیر
صبح دیروز بازارهای ارز در ترکیه همزمان با رونمایی از بسته ویژه بانک مرکزی این کشور بازگشایی شدند؛ بسته‌ای که هدفش نجات لیر از سقوط بیشتر بود اما با بی‌مهری بازار روبه‌رو شد.
بسته ویژه بانک مرکزی ترکیه پس از آن رونمایی شد که برات البایراک، وزیر دارایی و خزانه‌داری این کشور شامگاه یکشنبه اعلام کرد دولت اقدامات فوق‌العاده برای بازگرداندن آرامش به اقتصاد و بازارهای مالی را در پیش گرفته و به‌زودی بحران پیش‌آمده را کنترل خواهد کرد. واکنش بازار اما عجیب بود. ارزش لیر در ابتدای صبح اندکی روند صعودی گرفت اما بلافاصله بار دیگر روند کاهشی نشان داد. با بسته شدن بازار، لیر حدود 7درصد دیگر از ارزش خود را از دست داده بود. اکنون ارزش یک‌دلار در برابر لیر ترکیه، به رقم بی‌سابقه 7.24لیر رسیده است.
ارزش لیر که طی 5سال اخیر روند نزولی داشته، از ابتدای سال‌جاری میلادی یعنی در طول 7ماه گذشته ناگهان سقوط کرد. لیر طی این مدت 45درصد از ارزش خود را از دست داده است.
تلاش رجب طیب اردوغان، رئیس‌جمهور، برای اعمال کنترل بیشتر بر سیاست‌های پولی بانک مرکزی نقطه آغاز سرعت گرفتن کاهش ارزش لیر بود. اردوغان بدون توجه به بالا رفتن تورم تلاش کرد نرخ بهره بانکی را کاهش دهد؛ اقدامی که به خروج سرمایه از بانک‌ها و حتی خروج سرمایه از ترکیه منجر شد. در کنار این، بالاگرفتن تنش میان آنکارا و واشنگتن بر سر بازداشت 20تبعه آمریکا در ترکیه که تحریم برخی مقام‌های دولت ترکیه را به‌دنبال داشته، بر وخامت اوضاع افزوده است.
وزیر دارایی ترکیه استفاده دولت از ابزارهای خارج از بازار ازجمله تلاش برای کنترل خروج ارز را رد کرد اما در عین حال اعلام کرد دولت با افرادی که شایعه تصمیم برای توقیف دارایی‌های مردم در بانک‌ها را مطرح کرده‌اند، به‌شدت برخورد خواهد کرد. بانک مرکزی نیز در اطلاعیه دیروز خود گفت که از نزدیک عمق بازار را رصد می‌کند و نقدینگی بانک‌ها را به هر میزان که لازم باشد تأمین خواهد کرد. علاوه بر این طبق برنامه، سیاست‌های حمایتی از شرکت‌های کوچک و متوسط که بیشترین آسیب را از نوسانات ارزی اخیر دیده‌اند، اجرا خواهد شد.
روند نزولی ارزش لیر بدون توجه به بسته حمایتی بانک مرکزی در حالی همچنان ادامه دارد که برخی کارشناسان پولی در اروپا نسبت به‌احتمال گسترش بحران ترکیه به حوزه یورو هشدار داده‌اند.
برخورد با اخلالگران
وزیر دارایی ترکیه دیروز در گفت‌‌وگو با روزنامه حریت، سقوط ارزش لیر را ناشی از یک «حمله اقتصادی» به کشورش خواند و قول ایستادگی داد. البایراک طی روزهای گذشته در سفر به کویت و برخی دیگر از کشورهای عربی حاشیه خلیج‌فارس، خواستار سرمایه‌گذاری این کشورها در ترکیه باهدف کمک به اقتصاد آن و جلوگیری از ادامه کاهش ارزش لیر شده است.
پیش از وزیر دارایی ترکیه، اردوغان بود که از «جنگ اقتصادی» علیه کشورش سخن به میان آورد و شرایط بحران ارزی ترکیه را ناشی از تلاش‌های آمریکا برای آسیب رساندن به این کشور دانست. اردوغان همچنین از مردم خواست برای کمک به دولت، طلا و ارزهای خود را از خانه بیرون بیاورند و در بانک‌ها به فروش برسانند.
همزمان، وزارت کشور ترکیه اعلام کرد روند برخورد با اخلالگران ارزی را آغاز کرده است. براساس بیانیه منتشرشده 346حساب کاربری که طی یک هفته گذشته با انتشار اطلاعات دروغ سعی در دامن زدن به التهاب بازار داشته‌اند شناسایی شده و با صاحبان آنها برخورد شده است.
آینده مبهم
در شرایطی که بسیاری دلیل بحران اخیر اقتصادی در ترکیه را دخالت‌های بی‌دلیل دولت در سیاست‌های پولی بانک مرکزی دانسته‌اند، اردوغان همچنان «توطئه خارجی» را عامل اصلی می‌داند. او پیش از این از بانک‌ها خواسته بود با هدف تقویت رشد اقتصادی کشور، وام‌های کم‌بهره در اختیار مشتریان قرار دهند. اردوغان همچنین با اعمال فشار به بانک مرکزی باعث شد تا نرخ بهره را نیز پایین بیاورند. او طی ماه‌های اخیر بارها خود را «دشمن بهره بانکی» معرفی کرده و گفته که همه مشکلات اقتصادی ترکیه ناشی از بهره بانکی بالاست. لیر اما بی‌توجه به سخنان مقام‌های دولتی و بسته حمایتی همچنان در سراشیبی سقوط قرار دارد.
