هیاهو برای یک درصد کل بودجه

رضا کربلائی | روزنامه‌نگار

با نزدیک شدن به فصل تدوین بودجه سال آینده، در روزهای اخیر 180چهره اقتصادی و سیاسی در نامه‌ای به رئیس‌جمهور خواستار حذف یا کاهش شدید بودجه نهادهایی شده‌اند که به زعم آنها، هیچ نقش و جایگاهی در ارائه خدمات عمومی ندارند و مشخص نیست چرا باید از منابع عمومی بهره‌مند شوند.‌منظور نویسندگان نامه از این نهادها، همان قضیه تکراری هر ساله در زمان بررسی بودجه است؛ یعنی بودجه مؤسسات فرهنگی و مذهبی. هر سال شاهد تکرار این جریان‌سازی رسانه‌ای هستیم که با شروع بررسی لایحه بودجه، عده‌ای بودجه مؤسسات فرهنگی و مذهبی را ردیف می‌کنند و آنها را عامل کسری بودجه و مشکلات اقتصاد کشور جلوه می‌دهند؛ اما یک بررسی آماری واقعی نشان می‌دهد که سهم مؤسسات فرهنگی و مذهبی از بودجه کل کشور، بسیار ناچیزتر از‌آن چیزی است که برخی عامدانه آن را بزرگ جلوه می‌دهند.

سهم مؤسسات فرهنگی و مذهبی از بودجه 
در بودجه‌های سالانه که توسط دولت تدوین و نهایتاً در مجلس تصویب می‌شود، اعتبارات دستگاه‌های اجرایی اصلی در جدول شماره7 بودجه درج می‌شود. این جدول نشان می‌دهد هر دستگاه اجرایی در سال آینده چه میزان اعتبارات جاری (هزینه‌هایی مثل پرداخت حقوق کارکنان، بیمه و رفاهیات) و چقدر اعتبارات عمرانی دارد. البته این ارقام، صرفاً مصوبه لایحه بودجه است و در طول سال به ندرت پیش می‌آید که بودجه مصوب یک دستگاه اجرایی، به‌طور کامل مطابق آنچه در لایحه بودجه درج شده، تخصیص پیدا کند.‌در طول سال‌های اخیر علاوه بر جدول شماره7 که بودجه دستگاه‌های اجرایی اصلی را تعیین می‌کند، جدول شماره9 هم ایجاد شده که به ردیف‌های متفرقه معروف شده است. منظور از ردیف‌های متفرقه، تخصیص بودجه برای دستگاه‌ها، مؤسسات یا پروژه‌هایی است که جزو دستگاه‌های اجرایی اصلی نیستند و در جدول شماره7 دیده نشده‌اند.‌عمده دعواهای رسانه‌ای سالیان اخیر درباره بودجه مؤسسات فرهنگی و مذهبی به برخی دستگاه‌های جدول شماره7 مثل صداوسیما و سازمان تبلیغات یا مؤسسات حاضر در جدول شماره9 بازمی‌گردد. همانطور که ذکر شد صرف درج اعتبارات در جداول بودجه به‌معنای الزام به پرداخت آن نیست و معمولا هم سازمان برنامه و بودجه پولی برای پرداخت کامل بودجه این مؤسسات ندارد.‌با این حال، بررسی بودجه مدنظر مؤسسات فرهنگی و مذهبی مندرج در جداول 7و 9بودجه 1404گویای سهم اندک آنها از کل بودجه دولت است. بررسی بیش از 40ردیف بودجه مربوط به مؤسسات فرهنگی و مذهبی مندرج در جداول 7و 9 بودجه امسال نشان می‌دهد که مجموع اعتبارات جاری و عمرانی آنها حدود 90هزار میلیارد تومان است که البته بیشتر از نصف این رقم مربوط به صداوسیماست. یعنی بودجه مؤسسات فرهنگی و مذهبی بدون صداوسیما حدود 42هزار میلیارد تومان‌است‌؛‌ درحالی‌که کل بودجه عمومی دولت در سال‌جاری 5384هزار میلیارد تومان است. یعنی بودجه حدود 40مؤسسه فرهنگی و مذهبی کمتر از یک درصد کل بودجه دولت ؛ با احتساب بودجه صداوسیما مجموع بودجه این مؤسسات فرهنگی و مذهبی به 1.7درصد کل بودجه دولت می‌رسد.

 واکنش رئیس کمیسیون برنامه و بودجه مجلس
غلامرضا تاجگردون، رئیس کمیسیون برنامه و بودجه مجلس در پاسخ به اینکه آیا مجلس با حذف بودجه برخی نهادها و سازمان‌ها موافق است، بیان کرد: آقای رئیس‌جمهور هنوز چیزی نگفته‌اند. رئیس‌جمهور هر چیز زائدی را بخواهد حذف کند حتما مجلس کمکش خواهد کرد اما بستگی دارد چه چیز زائدی مدنظر ایشان باشد.‌او ‌ بیان کرد: اصلا این نهادها سهم و عددشان در بودجه بسیار کم است و سازمان برنامه هم به آنها تخصیصی نمی‌دهد، اینکه ناکارآمدی بودجه را به 4تا نهاد متصل کنیم، به‌نظرم ظلم به بودجه و حاکمیت است.

5384هزار میلیارد تومان 
کل بودجه عمومی دولت در سال 1404
91هزار میلیارد تومان 
بودجه مؤسسات فرهنگی و مذهبی با صداوسیما
1.7درصد کل بودجه عمومی دولت
42هزار میلیارد تومان 
کل بودجه مؤسسات فرهنگی و مذهبی بدون صداوسیما
 0.8درصد کل بودجه عمومی دولت