رونمایی از بسته پولی فردا در شورای پول و اعتبار

رضا کربلائی/روزنامه‌نگار

نخستین نشست شورای پول و اعتبار در دوران ریاست عبدالناصر همتی فردا سه‌شنبه برگزار می‌شود‌؛ خبرها از رونمایی از بسته پولی بانک مرکزی در این نشست حکایت دارد. همتی هفته پیش از بسته ارزی خود رونمایی کرده بود. به‌نظر می‌رسد ارائه برنامه‌هایی برای جذب نقدینگی محور اصلی بسته پولی بانک مرکزی است.

به گزارش همشهری، از 7روز پیش بانک‌ها با چراغ سبز بانک مرکزی اجرای سیاست  جذب نقدینگی را به‌صورت عملی آغاز کرده‌اند. تاکنون بانک‌های ملی و تجارت به جذب نقدینگی از طریق انتشار اوراق گواهی سپرده با نرخ 18درصد اقدام کرده‌اند. بانک‌های صادرات و ملت هم قصد دارند با استفاده از طرح گواهی سپرده سکه طلا، وارد بازار جذب سکه‌های در دست مردم شوند. پیگیری‌های خبرنگاران همشهری از شورای پول و اعتبار نشان می‌دهد در نشست عصر سه‌شنبه این شورا، قرار است پس از ارزیابی واکنش‌ها به بسته ارزی، بحث درباره بسته ریالی بانک مرکزی هم آغاز شود.

جذب سپرده‌های خاص در 5 روز

پیش از ابلاغ بسته پولی و ریالی بانک مرکزی، برخی بانک‌ها برای جلوگیری از خروج سپرده‌ها به افزایش نرخ سود سپرده اقدام کرده‌اند؛ بانک‌های دولتی هم مجوز گرفته‌اند با استفاده از 2ابزار اوراق گواهی سپرده با نرخ سود علی‌الحساب 18درصد و همچنین اوراق گواهی سپرده سکه طلا، اقدام به جذب نقدینگی ریالی و سکه‌های در دست مردم کنند.

در این میان مهلت 5روزه شعب بانک ملی ایران برای جذب نقدینگی و سپرده‌های مردم از طریق انتشار تعداد محدودی اوراق گواهی سپرده مدت‌دار ویژه سرمایه‌گذاری (عام) با نرخ سود علی الحساب ۱۸درصد سالانه امروز دوشنبه پایان می‌یابد؛ اوراقی که دارای سررسید یکساله، با نام، غیرقابل انتقال و قابل بازخرید قبل از سررسید با نرخ 16درصد بوده و البته معامله ثانویه اوراق در بازار سرمایه از طریق شرکت‌های بورس اوراق بهادار تهران یا فرابورس ایران امکان‌پذیر است. جذابیت اوراق گواهی سپرده بانکی علاوه بر سود 16درصدی، معافیت این اوراق از مالیات و پرداخت سود به‌صورت ماهانه است. دیروز هم بانک تجارت اعلام کرد: اوراق گواهی سپرده عام با نرخ سود علی‌الحساب سالانه 18درصد از 20مرداد در شعب بانک تجارت به فروش می‌رسد و متقاضیان خرید این اوراق تا روز پنجشنبه این هفته مهلت دارند.

آهن‌ربای جذب سکه‌های طلا

از سوی دیگر در روزهای اخیر بانک صادرات با اجرای طرحی با عنوان خزانه زرین سپهر در تلاش است تا سکه‌های طلای در دست مردم را جذب و به‌جای آن اوراق گواهی سپرده صادر کند که این اوراق در بورس کالا قابل خرید و فروش خواهد بود. برخی خبرها نشان می‌دهد برخی بانک‌ها ازجمله بانک ملت هم درصدد ارائه بسته جدیدی برای جذب سپرده‌های ریالی و سکه‌های در دست مردم هستند.
براساس اعلام بانک صادرات فاز نخست صدور گواهی سپرده‌ سکه‌ها در 5کلانشهر تهران، مشهد، تبریز، شیراز و اصفهان آغاز شده و مردم می‌توانند هر وقت که بخواهند با ارائه گواهی خود به صندوق امانات، سکه‌های خود را پس گرفته یا اوراق گواهی سپرده را در بورس کالا به قیمت روز به فروش برسانند. امکان خرید این اوراق در بورس کالا وجود دارد.


پشت‌پرده بسته‌های رنگارنگ

تغییر در ترکیب سپرده‌های بانکی باعث شده بانک‌ها از بانک مرکزی بخواهند تدبیری برای جابه‌جایی سپرده‌ها و حرکت نقدینگی به سمت بازارهای پرریسک بیندیشد. بانکداران نگران هستند به‌دلیل جذابیت پایین سپرده‌های روزشمار با نرخ سود 10درصد و فرارسیدن موعد قراردادهای سپرده‌گذاری مدت‌دار یکساله، مشتریان آنها به جابه‌جایی سپرده‌های خود اقدام کنند.

تازه‌ترین آمارهای رسمی بانک مرکزی نشان می‌دهد از مبلغ 15421هزار میلیارد تومان نقدینگی که در شبکه بانکی سپرده‌گذاری شده، 1274هزار میلیارد تومان آن به سپرده‌های سرمایه‌گذاری مدت‌دار اختصاص دارد. تکاپوی برخی بانک‌ها و مؤسسات اعتباری برای جذب سپرده‌ها با نرخ سود بالای 20درصد در هفته‌های اخیر خطر شکل‌گیری رقابت بین بانک‌ها را تقویت کرده که در نهایت باعث افزایش قیمت تمام‌شده پول در شبکه بانکی خواهد شد.

برنامه همتی چیست؟

عبدالناصر همتی، رئیس‌کل بانک مرکزی وعده داده به رانت ارزی و پولی پایان دهد و فکری به حال ناترازی‌های موجود در شبکه بانکی، استقرار نظم و انضباط در بانک‌ها و به مهار کشیدن حجم نقدینگی بالا و فزاینده آن با ابزارهای سیاست پولی و اعتباری کند.
چه اینکه یکی از دلایل نابسامانی در بازار ارز از نظر رئیس‌کل بانک مرکزی به نبود کنترل و هدایت جریان نقدینگی، خلق نقدینگی بی‌ضابطه توسط شبکه بانکی و نبود ابزار‌های جایگزین مناسب برای دارایی‌هایی مانند ارز و سکه طلا برمی‌گردد. او بهره‌گیری از ابزار عملیات بازار باز اسلامی به‌عنوان مهم‌ترین ابزار سیاست پولی را هدف‌گذاری کرده و تصمیم دارد تا از پمپاژ نقدینگی به‌ویژه از محل افزایش پایه پولی جلوگیری کند.
این تصویری که مرد شماره یک بانک مرکزی ارائه داده، نشان می‌دهد او حاضر نیست سیاست‌های پول در دور باطل افزایش نرخ سود سپرده‌های بانکی و سرکوب نرخ سود تسهیلات گرفتار شود و یکی از اصلی‌ترین گزینه‌های همتی در بسته جدید پولی که احتمال می‌رود سه‌شنبه این هفته رونمایی شود، کاهش نرخ سود در بازار بین بانکی، کاهش میزان بدهی بانک‌ها به بانک مرکزی و بالابردن بهره‌وری بانک‌ها ازجمله اعمال سیاست دقیق و صحیح کارمزدگرایی بانک‌ها باشد. 


 آینده بازار پول و ارز از نگاه معاون اقتصادی رئیس‌جمهور

محمد نهاوندیان، معاون اقتصادی رئیس‌جمهور در یک برنامه زنده تلویزیونی با اعلام اینکه اجرای بسته جدید ارزی باید زودتر انجام می‌شد، گفت: اطلاع‌رسانی درباره بسته ارزی جدید نیز باید کامل شود. به گفته او صرافی‌ها متعهد شده‌اند برای انواع خدمات، ارز مورد نیاز را تأمین کنند.

او افزود: نرخی که برای ارز در صرافی‌ها معامله می‌شود با نرخ سامانه نیما یکی، دو درصد اختلاف دارد. او با بیان اینکه در چند روز آینده روند کاهشی معقول قیمت ارز به سمت بازار متعادل ادامه می‌یابد، گفت: سامانه معاملات ارزی نرخ ارز را مشخص می‌کند و اکنون بیش از ۳۰ خدمت ارزی ارائه می‌شود. نهاوندیان افزود: اگر مردم حس کنند نرخ ارز افزایش نمی‌یابد تقاضا در این زمینه به عرضه تبدیل می‌شود و قیمت‌ها پایین می‌آید. او گفت: در بازار سکه و طلا اکنون فروشنده‌ها بیش از خریداران هستند و پیش‌بینی‌های کارشناسان روند نزولی قیمت‌ها را در چند روز آینده نشان می‌دهد و نرخ ارز در بازار کاهش می‌یابد.

معاون رئیس‌جمهور افزود: نرخ ارز از دولت دوم تا پنجم ۴.۷ ، از دولت پنجم تا ششم ۳.۹، از دولت هشتم تا نهم ۱.۹ از دولت نهم تا دهم ۳.۵ و در دولت یازدهم ۱.۲ برابر شد. نهاوندیان گفت: نرخ ارز در دولت دوازدهم ۲.۵ برابر شده است. او افزود: نقدینگی کشور از سال ۵۸ تا سال ۹۲؛ ۲۳۰ برابر شد. نقدینگی از سال ۸۴ تا ۸۸ دو و نیم، از ۸۸ تا ۹۲؛ ۲.۷ و از ۹۲ تا ۹۶ دو برابر شده است. افزایش نقدینگی در ابتدا به‌دلیل بدهی دولت به بانک مرکزی بود اما این بدهی در 4سال گذشته کاهش یافت ولی بدهی بانک‌ها به بانک مرکزی و بی‌انضباطی مالی به‌دلیل وجود مؤسسات مالی غیرمجاز نقدینگی را در کشور افزایش داد.