گزارش
زمین کج است
یک حقیقت علمی بسیار مهم پشت خبری قرار دارد که جهان را شوکه کرد
ساسان شادمان منفرد | روزنامه‌نگار
سال‌هاست دانشمندان درباره تأثیر فعالیت‌های انسانی بر آب‌وهوا هشدار می‌دهند؛ از گرم‌شدن زمین تا بالا آمدن سطح دریاها اما یافته‌ای تازه نگرانی‌ها را یک قدم فراتر برده است. انسان‌ها با برداشت بی‌رویه آب‌های زیرزمینی سیاره‌مان را واقعا کمی کج کرده‌اند اما این اتفاق تا چه اندازه خطرناک است و چه تأثیری روی حیات زمین می‌گذارد. فراموش نکنیم که داستان آب،
داستان بقاست.
برداشت بی‌سابقه آب‌های زیرزمینی
پژوهش سال۲۰۲۳ نشان داد که بین سال‌های ۱۹۹۳ تا ۲۰۱۰، انسان‌ها حدود 2150 گیگاتن آب زیرزمینی را بیرون کشیده و بخش بزرگی از آن را به سطح زمین یا اقیانوس‌ها منتقل کرده‌اند. این کار چند نتیجه مهم در پی داشت:
توزیع جرم روی زمین تغییر کرد: وقتی وزنی عظیم از دل زمین خارج و در سطح آن یا دریاها پخش می‌شود مرکز جرم زمین تغییر می‌کند، درست مثل اینکه تمام وزنه‌های یک کالسکه را از یک سمت بردارید و به سمت دیگر اضافه کنید.
محور چرخش زمین جابه‌جا شد: پژوهشگران اعلام کرده‌اند که محور چرخش زمین در این دوره حدود ۴.۳سانتی‌متر در سال تغییر جهت داده است. این عدد کوچک به‌نظر می‌آید اما در مقیاس سیاره‌ای بسیار بزرگ است.
زمین کمی کج شده است: کجی در اینجا به‌معنای خم شدن یا پایین رفتن یک طرف نیست، بلکه یعنی محور دوران زمین اندکی تغییر جهت داده است. این تغییر روی زندگی روزمره ما هنوز اثر محسوس ندارد اما پیام مهمی دارد: فعالیت بشر آن‌قدر بزرگ شده که حتی بر رفتار دورانی زمین هم اثر می‌گذارد.
محور چرخش زمین چیست و چرا حساس است؟
زمین همانطور که به دور خورشید می‌چرخد به دور محور فرضی خود هم درحال چرخش است. این محور یک خط خیالی است که از قطب شمال تا قطب جنوب کشیده می‌شود. موقعیت این محور صدها هزار سال است که به‌آرامی جابه‌جا می‌شود اما تغییرات بزرگ معمولا ناشی از نیروهای طبیعی مانند حرکت یخ‌ها، زلزله‌ها و تغییر جرم اقیانوس‌ها بوده‌اند؛ نمونه‌اش زلزله مهیب فوکوشیما در ژاپن. در حالت معمول، این تغییرات بسیار کند هستند اما کاری که انسان طی چند دهه انجام داده، سرعت این جابه‌جایی را چند برابر کرده است.
چه پیامدی دارد؟
فعلا این تغییر محور چرخش زمین آسیب فوری ایجاد نمی‌کند اما بر توزیع آب و یخ در قطب‌ها اثر می‌گذارد. می‌تواند در بلندمدت بر اقلیم تأثیرات غیرمستقیم داشته باشد و دست آخر نشان می‌دهد قدرت دخالت انسان در سیستم‌های طبیعی بسیار فراتر از تصور ماست. دانشمندان می‌گویند این پدیده مانند یک «هشدار» است؛ نشانه‌ای که ثابت می‌کند زمین وارد عصر جدیدی به نام «عصر انسان‌محوری» شده است.
نگاهی به آینده
می‌توانیم مسیر را اصلاح کنیم اما این کار نیازمند اقدامات فوری است.
کاهش برداشت آب‌های زیرزمینی
احیای سفره‌ها و تغذیه مصنوعی
پایش ماهواره‌ای نشست زمین
فرهنگسازی و
اصلاح سیاستگذاری
